Ευρήματα, που προκαλούν έκπληξη και προβληματισμό, προέκυψαν από την πενταετή μελέτη PERSEAS (Prospective Evaluation of Vascular Risk Surrogates: the Elafonisos Area Study), την οποία σχεδίασαν και διενήργησαν επιστήμονες από την Εταιρεία Μελέτης Παραγόντων Κινδύνου για Αγγειακά Νοσήματα (Ε.Μ.Πα.Κ.Α.Ν.) στην Ελαφόνησο Λακωνίας.
Αντικείμενο της μελέτης ήταν η διαχρονική καταγραφή των μεταβολών των παραγόντων καρδιαγγειακού κινδύνου σε ένα δείγμα πληθυσμού, με στόχο την αναγωγή των αποτελεσμάτων στο σύνολο των Ελλήνων.
Η μελέτη PERSEAS διεξήχθη την περίοδο 2012-2016 (πραγματοποιήθηκε, σε 5 φάσεις, το φθινόπωρο κάθε έτους), με αντικείμενο την καταγραφή και τη μελέτη της διαχρονικής μεταβολής των παραγόντων καρδιαγγειακού κινδύνου στον πληθυσμό της Ελαφονήσου.
Ειδικότερα από τον Οκτώβριο του 2012, οπότε ξεκίνησε το πρόγραμμα, η ιατρική ομάδα της Ε.Μ.Πα.Κ.Α.Ν. επισκεπτόταν σε ετήσια βάση την Ελαφόνησο, διεξάγοντας δωρεάν προληπτικές εξετάσεις στους κατοίκους. Παθολόγοι – διαβητολόγοι, καρδιολόγοι, πνευμονολόγοι, ενδοκρινολόγοι και διατροφολόγοι υπέβαλαν τους συμμετέχοντες -άνδρες και γυναίκες άνω των 12 ετών- σε έναν δωρεάν κλινικοεργαστηριακό έλεγχο, ο οποίος περιελάμβανε μέτρηση σακχάρου και γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης, αρτηριακής πίεσης, λιπιδίων, δεικτών παχυσαρκίας, καρδιογράφημα, σπιρομέτρηση, κ.ά., καταγράφοντας ταυτόχρονα τις συνήθειες διατροφής και τρόπου ζωής.
Περίπου 400 άτομα του νησιού (65%) εξετάστηκαν και από αυτά τα 120 και τις πέντε χρονιές. Οι εξετάσεις που πραγματοποίησαν οι ερευνητές στους κατοίκους ήταν:
- μετρήσεις σακχάρου,
- μετρήσεις αρτηριακής πίεσης,
- μετρήσεις λιπιδαιμικού πρoφίλ,
- μετρήσεις δεικτών παχυσαρκίας,
- καρδιογράφημα,
- σπιρομέτρηση
- λοιπές κλινικο-εργαστηριακές εξετάσεις
Η μελέτη – πέρα από την καταγραφή και την παρακολούθηση της διαχρονικής μεταβολής του συνόλου των παραγόντων καρδιαγγειακού κινδύνου (υπέρταση, υπερλιπιδαιμία, διαβήτης, παχυσαρκία) σε συνάρτηση με τον τρόπο ζωής (κάπνισμα, άσκηση, διατροφή, συνήθειες ύπνου) του πληθυσμού της Ελαφονήσου αποσκοπούσε στη βελτίωση της πρωτογενούς πρόληψης των καρδιαγγειακών νοσημάτων, μέσω της εκπαίδευσης του πληθυσμού σε θέματα υγείας. Στο πλαίσιο της διεξαγωγής των μετρήσεων πραγματοποιήθηκαν επίσης ενημερωτικές ομιλίες και εκδηλώσεις, που απευθύνονταν τόσο σε ενήλικες, όσο και σε παιδιά, με σκοπό την ενημέρωση των κατοίκων του νησιού σε θέματα διατροφής και άσκησης, για την πρόληψη των καρδιαγγειακών νοσημάτων.
Τα καρδιαγγειακά νοσήματα αποτελούν την πρώτη αιτία θανάτου στην Ελλάδα. Συνδέονται άμεσα με τον ανθυγιεινό σύγχρονο τρόπο ζωής, την παχυσαρκία, τον σακχαρώδη διαβήτη, την αρτηριακή υπέρταση, τα αυξημένα επίπεδα λιπιδίων, το κάπνισμα, την έλλειψη σωματικής δραστηριότητας και το άγχος.
Η μέση ηλικία των συμμετεχόντων στη μελέτη ήταν τα 52.7 έτη. Όπως διαπιστώθηκε, το 13% είχε Δείκτη Μάζας Σώματος πάνω από 40 και ένας στους δύο (ποσοστό 52,1%) είχε υπέρταση. Το 25,1% είχε υψηλά επίπεδα χοληστερόλης και το 34,6% μικτή δυσλιπιδαιμία (τουλάχιστον δύο είδη λιπιδίων του αίματος αυξημένα) ενώ το μέσο επίπεδο ολικής χοληστερόλης ήταν 183 mg/dL. Το 22,9% έκανε κάποιας μορφής φυσική δραστηριότητα τρεις φορές την εβδομάδα έως καθημερινά, ενώ το ποσοστό των καπνιστών ήταν 34,7%. Ο μεσημεριανός ύπνος ήταν καθημερινή συνήθεια για το 60,3% των συμμετεχόντων.
Τα ποσοστά παχυσαρκίας, υπέρτασης και υπερλιπιδαιμίας
Όπως φάνηκε από την επεξεργασία των δεδομένων της πενταετίας, οι άνδρες και οι ηλικιωμένοι τα πήγαν καλύτερα από τις γυναίκες. Οι ηλικιωμένοι συμμετέχοντες (65 ετών και άνω) επέδειξαν υγιέστερο διατροφικό προφίλ και αυτή η στάση συνοδεύθηκε από χαμηλότερα επίπεδα λιπιδίων, αλλά αυξημένες γλυκαιμικές τιμές, σε σύγκριση με τους νεότερους συμμετέχοντες.
Όσον αφορά στις διατροφικές συνήθειες, ποσοστό 14,2% των συμμετεχόντων κατανάλωναν 2-3 φρούτα την ημέρα, ενώ το 6% κατανάλωνε 2-3 σαλάτες καθημερινά. Η κατανάλωση ψαριών 3-6 φορές την εβδομάδα αναφέρθηκε από το 40,3% των συμμετεχόντων και το ελαιόλαδο ήταν συνεχώς παρόν στο τραπέζι σχεδόν όλων των κατοίκων (96,1%).
Μεταξύ των αλκοολούχων ποτών, το κρασί καταναλώθηκε πιο συχνά σε σύγκριση με άλλα. Το διατροφικό σκορ στις γυναίκες ήταν πιο δυσμενές σε σύγκριση με τους άνδρες και το σωματικό λίπος τους ήταν δέκα φορές πιο αυξημένο σε σύγκριση με εκείνο των ανδρών.
Ο δείκτης υγιεινών συνηθειών, ενσωματώνοντας διαφορετικά μέτρα υγιεινού τρόπου ζωής, ήταν βέλτιστος ή υποβέλτιστος (6 ή 5 βαθμοί αντίστοιχα) σε σχεδόν το 1/3 των συμμετεχόντων. Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία συμμετέχοντες φάνηκε να έχουν στατιστικά σημαντικά υψηλότερο διατροφικό σκορ, σε σύγκριση με τα νεότερα άτομα.
Στο τέλος της μελέτης διαπιστώθηκε ήπια αύξηση της κατανάλωσης αλκοόλ, αύξηση της κατανάλωσης φρούτων και χυμών, λαχανικών, πατάτας, κόκκινου κρέατος και τυριού, καθώς και μείωση της κατανάλωσης γλυκών, σε σχέση με την έναρξη της μελέτης.
Όπως ανέφεραν οι ερευνητές, τα αποτελέσματα της μελέτης μπορούν να αναχθούν στο σύνολο του ελληνικού πληθυσμού με μικρή ποσοστιαία απόκλιση, αποτελώντας ένα εξαιρετικά χρήσιμο εργαλείο για τη μελέτη των παραγόντων καρδιαγγειακού κινδύνου σε συνάρτηση με τον τρόπο ζωής στην Ελλάδα.
Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τη μελέτη PERSEAS, μπορείτε να επισκεφθείτε την ιστοσελίδα www.perseas-project.gr.
