Έχετε αίσθηση του χιούμορ, αλλά βρίσκετε πραγματικά αστεία τη ζωή; Το χιούμορ και ο τρόπος με τον οποίο το χρησιμοποιεί ο άνθρωπος πάντα απασχολούσε την επιστήμη της ψυχολογίας. Οι εξελικτικοί ψυχολόγοι το θεωρούν κληρονομικό χαρακτηριστικό που υποδεικνύει καλύτερη νοητική και διανοητική εξοικείωση και προσαρμογή του υποκειμένου στις εκάστοτε συνθήκες.
Η αίσθηση του χιούμορ κι οι αποχρώσεις του είναι από παλιά γνωστό οτι χαρακτηρίζουν την προσωπικότητα ενός ανθρώπου. Υποστηρίζεται ότι απαιτούνται μεγαλύτερες γνωστικές και συναισθηματικές ικανότητες για την επεξεργασία και παραγωγή χιούμορ κι όσοι τις διαθέτουν είναι πιο χαρούμενοι, υγιείς και ευτυχισμένοι, καθώς δεν υποχωρούν στην κατήφεια και την σωματική επιθετικότητα.
Επίσης, αυτοί που διαθέτουν χιούμορ, εκτός του ότι είναι πιο ευεργετικοί για τον εαυτό τους είναι και πιο ευεργετικοί και για τους γύρω τους, καθώς δημιουργούν συνήθως μία ευχάριστη ατμόσφαιρα. Οι άνθρωποι που δεν έχουν χιούμορ, συχνά το παρεξηγούν και αυτό μπορεί να σταθεί εμπόδιο στις κοινωνικές τους σχέσεις.
Ο ψυχολόγος Rod Martin, από το 2003 επεξεργάστηκε τέσσερις τύπους χιούμορ, τους οποίους αναγνωρίζει σήμερα η επιστημονική κοινότητα.
- Συνδετικό (affiliative) -για να βελτιωθούν οι σχέσεις του υποκειμένου με τους άλλους. Η χρήση του χιούμορ γίνεται να να υπερπηδηθούν τα παράλογα της ζωής. Σφίγγουμε τις σχέσεις με τους άλλους.
- Αυτοενίσχυσης του εγώ (self-enhancing) – για να ανέβει η αξία του υποκειμένου στα δικά του μάτια. Τα βλέπουμε όλα ως ένα αστείο για να ξεφύγουμε από την ανυπόφορη πραγματικότητα.
- Επιθετικό ή ειρωνικό (aggressive) -με μειωτικούς σκοπούς απέναντι στους άλλους για προσωπικό κέρδος. Γελάμε εις βάρος των άλλων. Όταν αυτό γίνεται σε ελάχιστη δόση απέναντι στο άλλο φύλλο -πείραγμα- προκαλούμε την προσοχή, το γνωστό “προσβλιμέντο” αντί για κομπλιμέντο.
- Αυτομειωτικό (self-defeating) -έχει σκοπό να προλάβει τις “επιθέσεις” των άλλων χωρίς αυτό να σημαίνει ότι επιτυγχάνει το στόχο του. Ζητάμε τη χάρη των άλλων.
O πρώτος τύπος χιούμορ, σύμφωνα με την μελέτη του Martin που δημοσιεύθηκε στο Journal of Research in Personality, αναφέρεται σε ανθρώπους που συχνά συναντούμε στη ζωή μας να διηγούνται συνεχώς ανέκδοτα, ή παρεμβαίνουν με πνευματώδεις παρατηρήσεις στη συζήτηση. Έχει στόχο να ενισχύσει την εικόνα του υποκειμένου προς τους άλλους.
Ο δεύτερος τύπος έχει στόχο αυτό καθαυτό το υποκείμενο γιατί πασχίζει να περιβάλλει τα πάντα στη ζωή του με χιούμορ στην προσπάθειά του να αισθάνεται το ίδιο καλά.
Ο επιθετικός τύπος του χιούμορ στην αθώα του μορφή περιλαμβάνει το πείραγμα, κάτι που χρησιμοποιείται σταθερά μεταξύ των δύο φύλων και ορισμένες φορές αποτελεί μια σημαντική συνιστώσα για την εξέλιξη μιας ερωτικής σχέσης. Στην κακοήθη μορφή του έχει σκοπό την προσβολή των άλλων με συστατικά την ειρωνεία και τη γελοιοποίηση.
Ο τέταρτος τύπος χαρακτηρίζεται από την επιστημονική κοινότητα «αντιπαραγωγικός», γιατί καταφεύγει στον υποβιβασμό του ίδιου του υποκειμένου και μείωση της προσωπικότητάς του, προκειμένου να προσελκύσει την προσοχή των άλλων ή μερικές φορές για να δείξει ότι δεν αποτελεί κίνδυνο για τους άλλους.
Το αίσθημα του χιούμορ του καθενός είναι ένα μείγμα διαφορετικών στυλ, αλλά πολλοί άνθρωποι τείνουν να κλίνουν προς μία από τις παραπάνω κατευθύνσεις. Ο Martin, το 2017 δημοσίευσε στο περιοδικό The Cut ένα απλό ερωτηματολόγιο, προκειμένου να είναι σε θέση κάποιος να μετρήσει, πρόχειρα, τον τύπο και το εύρος του χιούμορ του. Το ερωτηματολόγιο καλεί τον ενδιαφερόμενο να μετρήσει, σε μία κλίμακα από 1 έως 5, εάν συμφωνεί με μία σειρά από διαπιστώσεις, όπως «συχνά υπερβάλλω, γίνομαι γελοίος, κάνοντας μορφασμούς, προσπαθώντας να γίνω διασκεδαστικός», ή «εάν νοιώθω θλίψη, ή οργή, συνήθως χάνω την αίσθηση του χιούμορ».
Ανεξάρτητα από το συγκεκριμένο στυλ χιούμορ σας, τα οφέλη από την αίσθηση του χιούμορ είναι ξεκάθαρα. Μελέτες έχουν δείξει ότι οι άνθρωποι με χιούμορ έχουν σημαντικά πλεονεκτήματα και τα πηγαίνουν καλύτερα τόσο στη δουλειά τους όσο και με το άλλο φύλο. Ιδιαίτερα θεωρείται ότι οι γυναίκες αποδίδουν μεγάλη αξία στο χιούμορ ενός άνδρα από ό,τι ο άνδρας προς τη γυναίκα. Κάθε ένας από αυτούς τους τύπους, ακόμη κι ο επιθετικός, έχουν έναν δικό τους ρόλο στη ζωή του ανθρώπου, ωστόσο ο τέταρτος τύπος υποδηλώνει συμπτώματα νεύρωσης.
Το χιούμορ έχει μεγάλη σημασία σε μια σχέση. Ο ερευνητής του Πανεπιστημίου του Κάνσας, Τζέφρι Χολ, σε μελέτη του, με βάση τα κλινικά δεδομένα της έρευνάς του αναφορικά με το χιούμορ και τον ρομαντισμό στη σχέση, υποστηρίζει πως δεν υπάρχει μια επιτυχημένη η συνταγή του χιούμορ σε μια σχέση αλλά ότι οι δυο σύντροφοι συνδιαμορφώνουν το χιουμοριστικό περιβάλλον.
