Η ζωή στο κατώτατο σημείο της κοινωνικής σκάλας μπορεί να έχει μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στην υγεία, οι οποίες δεν μπορούν να ανατραπούν, σύμφωνα με έρευνα που έγινε σε μαϊμούδες.
Τα ευρήματα προέρχονται από μια μακροχρόνια μελέτη θηλυκών ρέζους μακάκων που φυλάσσονται στο Yerkes National Primate Research Center, στην Ατλάντα.
Μια ερευνητική ομάδα από το Duke University και το University of Chicago μελέτησε 45 ρέζους μακάκους και διαπίστωσε ότι οι μαϊμούδες που ανεβαίνουν στην κοινωνική ιεραρχία εξακολουθούν να δείχνουν τα αποτελέσματα της κάποτε χαμηλής τους κοινωνικής κατάστασης στο μοριακό επίπεδο, ακόμα και μετά την άνοδό τους.
Τα ζώα που βρίσκονται στο κάτω μέρος της κοινωνικής σκάλας είναι γνωστό ότι έχουν βραχύτερες και πιο άρρωστες ζωές από αυτά που βρίσκονται στην κορυφή. Το άγχος της ζωής μπορεί να έχει μακροπρόθεσμες συνέπειες για την υγεία, ακόμα και όταν κοινωνική θέση ανατραπεί.
Οι θηλυκοί ρέζους μακάκοι του ζωολογικού κήπου αγωνίζονται μεταξύ τους για την κοινωνική τους κατάστασή, μέχρις ότου δημιουργηθεί μια κοινωνική τάξη και ο καθένας ξέρει τη θέση του. Τα κυρίαρχα θηλυκά κάνουν γενικά ό, τι θέλουν, καπαρώνουν πρώτα το φαγητό και το χώρο, λαμβάνουν συχνά περιποίηση και πιέζουν τα άλλα να δείξουν ποιος είναι ο προϊστάμενος. Τα κατώτερα θηλυκά, από την άλλη πλευρά, περιμένουν τη σειρά τους.
Στην αρχή του πειράματος, οι ερευνητές έθεσαν μη συγγενικά θηλυκά που δεν γνώριζαν το ένα το άλλο σε ομάδες των πέντε, εισάγοντάς τα ένα προς ένα. Οι μακάκοι καθορίζουν ποιος είναι κοινωνικά ανώτερος με βάση την αρχαιότητα: οι προηγούμενες αφίξεις ξεπερνούν κοινωνικά τις επόμενες.
Μετά από ένα χρόνο, οι ερευνητές άλλαξαν τις ομάδες και επανεισήγαγαν τις μαϊμούδες με διαφορετική σειρά, ώστε να δημιουργηθεί μια νέα κοινωνική τάξη. Καθώς άλλαξαν οι ιδιότητες της ομάδας, άλλαξε και η κοινωνική κατάσταση στα νέα γκρουπ. Μερικά ζώα που αποτελούσαν ευάλωτο στόχο ανέβηκαν κοινωνικά και έγιναν πιο κυρίαρχα ενώ άλλα έγιναν πιο υποτακτικά.
Τότε οι ερευνητές κοίταξαν το αίμα των πιθήκων. Σε μια ανάλυση που δημοσιεύτηκε το 2016, η ερευνητική ομάδα διαπίστωσε ότι η κοινωνική θέση των θηλυκών επηρεάζει τον τρόπο ενεργοποίησης και απενεργοποίησης χιλιάδων γονιδίων στα κύτταρα του αίματος, ειδικά τα ανοσολογικά γονίδια που εμπλέκονται στην καταπολέμηση της λοίμωξης. Στα χαμηλής κοινωνικής κατάστασης θηλυκά, πολλά από αυτά τα γονίδια «κολλάνε» με τρόπο που αφήνει το ανοσοποιητικό τους σύστημα “τσιτωμένο” από τους από δυνητικούς μικροβιακούς εισβολείς, σαν να ήταν σταθερά υπερκινητικό.
Τα αποτελέσματα της παρούσας μελέτης έδειξαν ότι η σημερινή κοινωνική τάξη στις μαϊμούδες δεν είναι το μόνο πράγμα που έχει σημασία. Η προηγούμενη κατάταξή τους παίζει επίσης ρόλο. Η ερευνητική ομάδα αναγνώρισε 3.735 γονίδια των οποίων η δραστηριότητα εξακολουθούσε να επηρεάζεται από την προηγούμενη κοινωνική θέση των μαϊμούδων στην ιεραρχία, ανεξάρτητα από το πώς άλλαξε η θέση αργότερα.
Στα θηλυκά που έπεσαν ένα ή δύο σκαλοπάτια στην κοινωνική σκάλα φάνηκαν τα αποτελέσματα της υποβάθμισής τους στα γονίδιά τους, δήλωσε ο Luis Barreiro του Πανεπιστημίου του Σικάγου. Αλλά αυτό που ήταν εκπληκτικό ήταν ότι ακόμα και στα θηλυκά που ανέβηκαν τα σκαλοπάτια, η παρενόχληση που υπέφεραν στο παρελθόν συνέχισε να έχει επιπτώσεις στα ανοσοποιητικά τους γονίδια.
“Όλοι έχουμε αποσκευές”, δήλωσε η Jenny Tung, καθηγήτρια βιολογίας και εξελικτικής ανθρωπολογίας. “Τα αποτελέσματά μας δείχνουν ότι το σώμα θυμάται ότι είχε χαμηλή κοινωνική θέση στο παρελθόν”, συμπλήρωσε.
Η μελέτη δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Proceedings of the National Academy of Sciences και ρίχνει φως στο πώς οι αγχωτικές κοινωνικές εμπειρίες μπορούν να επηρεάσουν τη μακροπρόθεσμη υγεία. Υποδηλώνει ότι υπάρχουν διαδικασίες βιολογικής ενσωμάτωσης που παραμένουν με το πέρασμα του χρόνου.
