Η συσχέτιση μεταξύ της κατανάλωσης καφέ και της χοληστερόλης είναι γνωστή από το 1983. Mετέπειτα μελέτες εντόπισαν τα συστατικά του καφέ που αυξάνουν τη χοληστερόλη του αίματος: τα διτερπένια καχεόλη (kahweol) και καφεστόλη (cafestol). Ωστόσο είναι γνωστό ότι η χρήση φίλτρου μειώνει σημαντικά αυτές τις ουσίες και κατ’ επέκταση το κίνδυνο για την καρδιά.
Η πρώτη μελέτη για την εξέταση των σχέσεων μεταξύ μεθόδων παρασκευής καφέ και κινδύνου καρδιακής προσβολής και θανάτου κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η φιλτραρισμένη παρασκευή καφέ είναι η ασφαλέστερη. Η μελέτη δημοσιεύθηκε στο European Journal of Preventive Cardiology, το περιοδικό της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Καρδιολογίας (ESC).
“Η μελέτη μας παρέχει ισχυρές και πειστικές ενδείξεις για τη σχέση μεταξύ των μεθόδων παρασκευής καφέ, των καρδιακών προσβολών και της μακροζωίας”, δήλωσε ο καθηγητής Dag S. Thelle του Πανεπιστημίου του Γκέτεμποργκ της Σουηδίας. “Ο μη φιλτραρισμένος καφές περιέχει ουσίες που αυξάνουν τη χοληστερόλη στο αίμα. Η χρήση φίλτρου τις αφαιρεί και καθιστά λιγότερο πιθανές τις καρδιακές προσβολές και τον πρόωρο θάνατο”.
Ο καφές είναι ένα από τα πιο δημοφιλή ποτά παγκοσμίως και το πιο συχνά χρησιμοποιούμενο διεγερτικό. Πριν από περίπου 30 χρόνια, ο καθηγητής Thelle ανακάλυψε ότι η κατανάλωση καφέ συνδέεται με αυξημένη «κακή» LDL χοληστερόλη -σε τέτοιο βαθμό που ήταν πιθανό να έχει επιβλαβείς συνέπειες για την υγεία της καρδιάς. Τα πειράματα εντόπισαν τις ύποπτες ουσίες στον καφέ και διαπίστωσαν ότι θα μπορούσαν να αφαιρεθούν χρησιμοποιώντας φίλτρο. Ένα φλιτζάνι ενός μη φιλτραρισμένου καφέ περιέχει περίπου 30 φορές τη συγκέντρωση των ουσιών που αυξάνουν τη χοληστερόλη σε σύγκριση με τον φιλτραρισμένο καφέ.
Ο Thelle είπε: “Αναρωτηθήκαμε εάν αυτή η επίδραση στη χοληστερόλη θα είχε ως αποτέλεσμα περισσότερες καρδιακές προσβολές και θανάτους. Αλλά ήταν ανήθικο να κάνουμε μια κλινική δοκιμή τυχαιοποιώντας τους ανθρώπους να πίνουν καφέ ή όχι. Έτσι, δημιουργήσαμε μια μεγάλη μελέτη πληθυσμού και αρκετές δεκαετίες αργότερα αναφέρουμε τα αποτελέσματα”.
Μεταξύ 1985 και 2003, η μελέτη περιέλαβε ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα του νορβηγικού πληθυσμού: 508.747 υγιείς άνδρες και γυναίκες ηλικίας 20 έως 79 ετών. Οι συμμετέχοντες συμπλήρωσαν ένα ερωτηματολόγιο σχετικά με την ποσότητα και τον τύπο του καφέ που καταναλώθηκε. Συλλέχθηκαν επίσης δεδομένα για μεταβλητές που θα μπορούσαν να επηρεάσουν τόσο την κατανάλωση καφέ όσο και τις καρδιακές παθήσεις, έτσι ώστε αυτές να μπορούσαν να ληφθούν υπόψη στην ανάλυση. Για παράδειγμα, το κάπνισμα, τη μόρφωση, τη σωματική δραστηριότητα, το ύψος, το βάρος, την αρτηριακή πίεση και τη χοληστερόλη.
Οι συμμετέχοντες παρακολουθήθηκαν για 20 χρόνια κατά μέσο όρο και 46.341 πέθαναν. Από αυτούς, 12.621 θάνατοι οφείλονταν σε καρδιαγγειακές παθήσεις. Από τους καρδιαγγειακούς θανάτους, 6.202 προκλήθηκαν από καρδιακή προσβολή.
Καφές και καρδιά
Συνολικά, η κατανάλωση καφέ δεν ήταν μια επικίνδυνη συνήθεια. Στην πραγματικότητα, η κατανάλωση φιλτραρισμένου καφέ ήταν ασφαλέστερη από το να μην πίνει κάποιος καθόλου καφέ.
Σε σύγκριση με τον καφέ, η φιλτραρισμένη παρασκευή συνδέθηκε με 15% μειωμένο κίνδυνο θανάτου από οποιαδήποτε αιτία κατά τη διάρκεια της παρακολούθησης. Για τους θανάτους από καρδιαγγειακές παθήσεις, το φιλτραρισμένο ποτό σχετίστηκε με 12% μειωμένο κίνδυνο στους άνδρες και με 20% μειωμένο κίνδυνο στις γυναίκες σε σύγκριση με τον καφέ. Η χαμηλότερη θνησιμότητα ήταν μεταξύ των καταναλωτών με 1 έως 4 φλιτζάνια φιλτραρισμένου καφέ την ημέρα.
Ο Thelle ανέφερε: “Το εύρημα ότι όσοι έπιναν το φιλτραρισμένο καφέ τα πήγαν λίγο καλύτερα από ό, τι εκείνοι που δεν έπιναν καφέ καθόλου δεν μπορούσε να εξηγηθεί από οποιαδήποτε άλλη μεταβλητή όπως η ηλικία, το φύλο ή οι συνήθειες του τρόπου ζωής. Έτσι πιστεύουμε ότι αυτή η παρατήρηση είναι αληθής”.
“Η ανάλυσή μας δείχνει ότι αυτό οφείλεται εν μέρει στην επίδραση του μη φιλτραρισμένου καφέ στην αύξηση της χοληστερόλης”, δήλωσε ο Thelle. Ο ίδιος σημείωσε ότι ο αφιλτράριστος καφές δεν αυξάνει τον κίνδυνο θανάτου σε σύγκριση με την αποχή από τον καφέ -εκτός από τους άνδρες ηλικίας 60 ετών και άνω, όπου η μη φιλτραρισμένη παρασκευή συνδέεται με αυξημένη καρδιαγγειακή θνησιμότητα.
“Είχαμε μόνο μία μέτρηση της κατανάλωσης καφέ, αλλά γνωρίζουμε ότι οι συνήθειες παρασκευής στη Νορβηγία άλλαξαν στη διάρκεια της περιόδου παρακολούθησης. Πιστεύουμε ότι μερικές γυναίκες και νεότεροι άνδρες που πίνουν αφιλτράριστο καφέ άλλαξαν σε φιλτραρισμένο, μειώνοντας έτσι τη δύναμη η σχέση με την καρδιαγγειακή θνησιμότητα, ενώ οι ηλικιωμένοι άνδρες είχαν μικρότερη την τάση να αλλάξουν τις συνήθειες τους”.
Ο Thelle τόνισε ότι αυτά είναι δεδομένα παρατήρησης αλλά εάν οι αρχές δημόσιας υγείας ζητούσαν τη συμβουλή του, αυτή θα ήταν: Για τα άτομα που γνωρίζουν ότι έχουν υψηλά επίπεδα χοληστερόλης και θέλουν να κάνουν κάτι γι’ αυτό, να μείνουν μακριά από τον μη φιλτραρισμένο καφέ. Οι άλλοι μπορούν να πίνουν τον καφέ τους με καθαρή συνείδηση αλλά να προτιμούν τον φιλτραρισμένο.
Να σημειωθεί ότι πλην της χοληστερόλης και η ομοκυστεΐνη σχετίζεται με τον καρδιαγγειακό θάνατο σε μελέτες παρατήρησης. Η κατανάλωση καφέ σχετίζεται με την ομοκυστεΐνη, ειδικά με την υψηλή κατανάλωση καφέ. Αυτή η συσχέτιση ισχύει τόσο για τους μη φιλτραρισμένους όσο και για τους φιλτραρισμένους τύπους του καφέ. Δεν γνωρίζουμε, ωστόσο, εάν ο αφιλτράριστος τύπος έχει συγκεκριμένη επίδραση στην ομοκυστεΐνη. Από την άλλη πλευρά, η υψηλότερη κατανάλωση φιλτραρισμένου καφέ έχει συσχετιστεί με χαμηλότερα επίπεδα δεικτών φλεγμονής και ενδοθηλιακής δυσλειτουργίας.
Πηγή: Coffee consumption and mortality from cardiovascular diseases and total mortality: Does the brewing method matter?, European Journal of Preventive Cardiology (2020). DOI: 10.1177/2047487320914443.
