Τα αράπικα φιστίκια (peanuts) και οι διάφοροι σπόροι μολύνονται συχνά από ένα μύκητα (μούχλα) που αναπτύσσεται στο χώμα και ονομάζεται Aspergillus flavus. Αυτός ο μύκητας αλλά και ένας συγγενής του, ο Aspergillus parasiticus, εκκρίνουν ισχυρές μυκοτοξίνες που ανακαλύφθηκαν το 1960 και ονομάστηκαν αφλατοξίνες (aflatoxins).
Οι μούχλες αυτές αναπτύσσονται στα χωράφια των καλλιεργειών όταν υπάρχει υγρασία και υψηλές θερμοκρασίες. Οι τροφές μπορούν να μολυνθούν και μετά τη συγκομιδή λόγω της κακής συντήρησής τους στις αποθήκες. Πρόκειται για ένα πολύ σημαντικό πρόβλημα που προκαλεί την καταστροφή του 25% των καλλιεργειών.
Από τις περίπου 450 μυκοτοξίνες που έχουν ανακαλυφθεί, κάποιες από τις 14 αφλατοξίνες είναι από τις πιο τοξικές στη φύση -μαζί με τις διοξίνες- και μπορούν να επηρεάζουν ιδιαίτερα το συκώτι και το πάγκρεας. Μια οξεία δηλητηρίαση μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τη ζωή σας ενώ η χρόνια έκθεση αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου του ήπατος. H έρευνα υποδεικνύει ότι ο καρκίνος του ήπατος είναι πιο συχνός στις χώρες με τις πιο μολυσμένες καλλιέργειες.
Οι καλλιέργειες είναι πιο μολυσμένες στις ζεστές και βροχερές αναπτυσσόμενες περιοχές του πλανήτη. Μια έρευνα εκτίμησε τις αφλατοξίνες σε 72 δείγματα ακατέργαστων, ψητών και αλμυρών φιστικιών που συλλέχθηκαν τυχαία από το οροπέδιο Pothohar του Πακιστάν. Οι αφλατοξίνες ανιχνεύτηκαν στο 82% των δειγμάτων με επίπεδα που κυμαίνονταν από 14,3 έως 98,8 μg ανά κιλό. Υπό πειραματικές συνθήκες, οι συγκεντρώσεις αφλατοξίνης τόσο στα φιστίκια όσο και στον καλαμπόκι αυξήθηκαν πάνω από 1.000 φορές μετά από μία εβδομάδα αποθήκευσης στους 31 βαθμούς Κελσίου και σε υψηλή υγρασία, μετά τη συγκομιδή. Στην πραγματικότητα, η έκθεση σε αφλατοξίνες είναι αναπόφευκτη και το μόνο που μπορεί να γίνει είναι να διατηρηθεί σε χαμηλά επίπεδα. Οι βιολογικές καλλιέργειες όχι μόνο δεν μειώνουν την έκθεση αλλά μπορεί και να τη χειροτερεύσουν.
Τα πιο μολυσμένα τρόφιμα
Οι αφλατοξίνες αναπτύσσονται κυρίως σε ξηρά φρούτα και ξηρούς καρπούς, ιδιαίτερα στα φιστίκια και τα αμύγδαλα. Μπορούν επίσης να βρεθούν σε καλαμπόκι, πιιπεριές τσίλι, σιτηρά, ρύζι, σουσάμι, ηλιόσπορο και μπαχαρικά, ακόμα και σε τυριά εάν υπάρξουν οι κατάλληλες συνθήκες υγρασίας και θερμοκρασίας. Βρίσκονται και σε ζωικά προϊόντα π.χ. γάλα και αυγά εάν τα ζώα έφαγαν μολυσμένες τροφές.
Έχει δημιουργηθεί ένα μεγάλο θέμα γύρω από το πόσο ασφαλή είναι τα φιστίκια και το φιστικοβούτυρο -πλην του ότι προκαλούν αλλεργίες σε ορισμένα άτομα. Υπάρχουν πάντως καλά νέα για το φιστικοβούτυρο διότι η επεξεργασία των φιστικών φαίνεται να μειώνει τα επίπεδα των αφλατοξινών κατά σχεδόν 90%.
Επιθεωρήστε προσεκτικά τους ξηρούς καρπούς για ενδείξεις μούχλας και απορρίψτε ό, τι φαίνονται αποχρωματισμένο ή συρρικνωμένο. Αγοράστε ξηρούς καρπούς και σπόρους όσο το δυνατόν πιο φρέσκους που έχουν αναπτυχθεί πιο κοντά στη περιοχή σας και δεν έχουν μεταφερθεί από πολύ μακριά.
