Γράφει ο Δρ. Μιχαήλ Βικελής, Νευρολόγος, MSc in Headache Medicine, PhD, Επιστημονικός Σύμβουλος του Συλλόγου Ασθενών με Ημικρανία και Κεφαλαλγία Ελλάδος (το κείμενο είναι προσαρμογή από το άρθρο Ημερολόγιο Κεφαλαλγίας και από το σχετικό κεφάλαιο στο βιβλίο “Ημικρανία και άλλες Κεφαλαλγίες”, έκδοση του Συλλόγου Ασθενών με Ημικρανία και Κεφαλαλγία Ελλάδος, Αθήνα, 2021).
Πολλές φορές, μετά την επίσκεψη σε κάποιον ειδικό για τους πονοκεφάλους γιατρό ή σε ένα Ιατρείο Κεφαλαλγίας, μπορεί να ζητηθεί από τον ασθενή να καταγράψει στοιχεία για τους πονοκεφάλους του σε ένα ειδικό ημερολόγιο κεφαλαλγίας. Το ημερολόγιο κεφαλαλγίας μπορεί να είναι έντυπο ή ηλεκτρονικό. Υπάρχουν αρκετές εφαρμογές για κινητά τηλέφωνα, που λειτουργούν ως ημερολόγια κεφαλαλγίας.
Η καταγραφή των στοιχείων αυτών εξυπηρετεί δύο βασικούς στόχους: Πρώτος στόχος του ημερολογίου κεφαλαλγίας είναι η καλύτερη κατανόηση από τον γιατρό των χαρακτηριστικών της κεφαλαλγίας που έχουν αναφερθεί από τον ασθενή κατά τη λήψη του ιστορικού. Ημερολόγια κεφαλαλγίας υπάρχουν σε μορφή εφαρμογής για κινητά τηλέφωνα. Το ημερολόγιο μπορεί να βοηθήσει τον γιατρό να καταλάβει τα χαρακτηριστικά της κεφαλαλγίας. Πολλές φορές ο ασθενής μπορεί να ξεχάσει να αναφέρει κάτι, να υπερβάλει σε κάποιο βαθμό σε κάτι (γιατί του φαίνεται σημαντικό) ή να υποτιμήσει κάτι άλλο (που δεν του φαίνεται σημαντικό). Όσο αν ακούγεται περίεργο, ακόμη και ασθενείς που υποφέρουν από έντονους πονοκεφάλους για πάρα πολλά χρόνια, συχνά θα απαντήσουν «δεν θυμάμαι» σε κάποια σχετική ερώτηση. Επίσης, μπορεί ένα σύμπτωμα που τους ενοχλεί πολύ να το αναφέρουν διαρκώς (δικαίως, βέβαια), αλλά ένα άλλο που οι ίδιοι δεν θεωρούν σημαντικό (ενώ στην πραγματικότητα είναι) να μην αναφέρουν καν ότι υπάρχει ή να πουν ότι είναι πολύ ήπιο. Ωστόσο, ο γιατρός χρειάζεται μία συνολική και αντικειμενική εικόνα των πονοκεφάλων, για να μπορέσει να αξιολογήσει σωστά και να προτείνει την κατάλληλη θεραπεία. Το ημερολόγιο κεφαλαλγίας προσφέρει μία αντικειμενική εικόνα. Δεν είναι καθόλου ασυνήθιστο, η εικόνα που προκύπτει μετά από καταγραφή των πονοκεφάλων σε ένα ημερολόγιο κεφαλαλγίας για έναν ή δύο μήνες να προσφέρει πολύτιμα στοιχεία ή και να αναδείξει χαρακτηριστικά του πονοκεφάλου που θα εκπλήξουν και τον ίδιο τον ασθενή.
Δεύτερος στόχος του ημερολογίου κεφαλαλγίας είναι η αξιολόγηση της θεραπείας. Είτε πρόκειται μόνο για θεραπεία των κρίσεων, είτε πρόκειται και για προφυλακτική θεραπεία, ο ασθενής, μέσω της τήρησης ενός καλού ημερολογίου κεφαλαλγίας, αξιολογεί τη θεραπεία καθημερινά. Έτσι, όταν θα γίνει η επόμενη επίσκεψη στο γιατρό, η μελέτη του ημερολογίου και η σύγκριση με την περίοδο προ θεραπείας θα δώσει μία αντικειμενική εικόνα του πως πήγε η θεραπεία και θα οδηγήσει στην καλύτερη επιλογή για συνέχιση, αλλαγή ή αναπροσαρμογή της θεραπείας.
Κέντρα και Ιατρεία Κεφαλαλγίας
Κέντρο Κεφαλαλγίας είναι το ειδικό ιατρείο που αντικείμενό του είναι η διάγνωση, θεραπεία και παρακολούθηση ασθενών με πονοκέφαλο. Ο όρος Ιατρείο Κεφαλαλγίας σημαίνει ακριβώς το ίδιο. Ένα Ιατρείο Κεφαλαλγίας πρέπει να προσφέρει την δυνατότητα εξέτασης και παρακολούθησης από ειδικά εκπαιδευμένο και εξειδικευμένο, αλλά και έμπειρο σε θέματα κεφαλαλγίας νευρολόγο. Ένα Κέντρο ή Ιατρείο Κεφαλαλγίας μπορεί να λειτουργεί στα πλαίσια των εξωτερικών ιατρείων ενός δημόσιου ή ιδιωτικού νοσοκομείου, ενώ στο εξωτερικό, αλλά την τελευταία δεκαετία και στη χώρα μας, Κέντρα (Ιατρεία) Κεφαλαλγίας λειτουργούν στα πλαίσια συγκεκριμένων ιδιωτικών νευρολογικών ιατρείων, εφόσον οι υπεύθυνοι ιατροί διαθέτουν τη σχετική εξειδίκευση.
Έτσι, κατά την πρώτη προσέλευση σε ένα Κέντρο Κεφαλαλγίας, ο ασθενής θα πρέπει να περιμένει να δώσει το ιστορικό του και να εξεταστεί από νευρολόγο. Για τους περισσότερους ανθρώπους με πονοκέφαλο που απευθύνονται σε ένα Κέντρο ή Ιατρείο Κεφαλαλγίας, η εξέταση από τον εξειδικευμένο νευρολόγο αρκεί, καθώς αυτός μπορεί να θέσει τη διάγνωση (ενδεχομένως, να ζητήσει πρώτα κάποιες εξετάσεις) και να συστήσει την θεραπεία.
Ωστόσο, μερικές φορές μπορεί να υπάρξουν διαγνωστικά ή θεραπευτικά προβλήματα και ο γιατρός να έχει την ανάγκη βοήθειας από την ομάδα συνεργατών του Ιατρείου Κεφαλαλγίας. Η ομάδα θα πρέπει να περιλαμβάνει εξειδικευμένο οδοντίατρο, ωτορινολαρυγγολόγο, ψυχολόγο και ενδεχομένως αναισθησιολόγο, οφθαλμίατρο και διάφορες άλλες ειδικότητες. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι κάθε ασθενής που προσέρχεται σε Κέντρο ή Ιατρείο Κεφαλαλγίας θα πρέπει να εξετάζεται από ολόκληρη την ομάδα. Η ομάδα όμως πρέπει να είναι διαθέσιμη, ώστε να απαντηθούν οι ανάγκες συγκεκριμένων ασθενών, όταν και αν προκύψουν.
