Χωρίς τον ύπνο δεν μπορούμε να ξεκουραστούμε και να λειτουργήσουμε αποδοτικά την επόμενη μέρα. Ο ύπνος σβήνει τα νοητικά σκουπίδια που έχουμε μαζέψει “ξεσκαρτάροντας” τις συνάψεις που δημιουργήθηκαν μέσα στη μέρα και δημιουργεί νέες συνδέσεις ανάμεσα στους νευρώνες. Εάν δεν κοιμάστε καλά θα έχετε συνέπειες σε πολλές πλευρές της υγείας σας, συμπεριλαμβανομένου του διαβήτη τύπου 2. Η έλλειψη ύπνου έχει γίνει μεγάλο πρόβλημα τις τελευταίες δεκαετίες, με τους δύο βασικούς λόγους να είναι η εργασία με βάρδιες και η ενασχόληση με το ίντερνετ τα βράδια.
Υπάρχουν πολλές μελέτες που δείχνουν πως όταν κάποιος δεν κοιμάται καλά, το αποτέλεσμα είναι να τρώει περισσότερο και να μειώνει τη σωματική του δραστηριότητα. Μία ενδιαφέρουσα μικρή μελέτη από γιατρούς της Mayo Clinic έδειξε ότι η έλλειψη ύπνου αυξάνει το σπλαχνικό λίπος, ακόμη και σε νεαρά άτομα κανονικού βάρους. Εννιά άνδρες και τρεις γυναίκες κανονικού βάρους και ηλικίας 19-39 ετών πέρασαν 21 ημέρες σε νοσηλευτικό περιβάλλον και χωρίστηκαν σε δύο ομάδες. Η μια ομάδα είχε περιορισμούς στον ύπνο και η άλλη είχε επαρκή ύπνο. Το πείραμα επαναλήφθηκε, στη συνέχεια, με τους συμμετέχοντες να αλλάζουν ομάδα. Όλοι είχαν ελεύθερη πρόσβαση στην τροφή κατά τη διάρκεια της μελέτης.
Οι πρώτες τέσσερις ημέρες ήταν περίοδος εγκλιματισμού και όλοι οι συμμετέχοντες είχαν εννιά ώρες για να κοιμηθούν. Τις επόμενες δύο εβδομάδες, η ομάδα περιορισμένου ύπνου είχε τέσσερις ώρες ύπνου και η άλλη ομάδα διατήρησε τις εννιά ώρες. Ακολούθησαν τρεις μέρες και νύχτες ανάρρωσης με εννέα ώρες ύπνου και για τις δύο ομάδες. Οι ερευνητές παρακολούθησαν και μέτρησαν την πρόσληψη των θερμίδων, πόσες θερμίδες ξόδεψαν, το σωματικό βάρος και την κατανομή του λίπους.
Όταν οι συμμετέχοντες είχαν περιορισμένο ύπνο κατανάλωναν 308 επιπλέον θερμίδες την ημέρα, τρώγοντας 13% περισσότερες πρωτεΐνες και 17% περισσότερο λίπος, σε σύγκριση με το στάδιο εγκλιματισμού. Οι ενεργειακές δαπάνες παρέμειναν ως επί το πλείστον οι ίδιες καθ’ όλη τη διάρκεια της μελέτης δηλαδή δεν υπήρξαν αλλαγές στο μεταβολισμό. Αλλά το σπλαχνικό λίπος αυξήθηκε 11% (7,8 cm2 κυβικά εκατοστά) στην κατάσταση του ανεπαρκούς ύπνου και το συνολικό κοιλιακό λίπος αυξήθηκε 9% (15,2 cm2).
Αυτό το αποτέλεσμα στο σπλαχνικό και κοιλιακό λίπος πιθανότατα δεν θα είχε παρατηρηθεί αν δεν είχε χρησιμοποιηθεί αξονική τομογραφία (CT scan) ανίχνευσης του λίπους γιατί η αύξηση του συνολικού βάρους ήταν μικρή, μόνο μισό κιλό. Αν είχε μετρηθεί μόνο συνολικό βάρος ή λιπος, το αποτέλεσμα θα ήταν καθησυχαστικό όσον αφορά τις συνέπειες του ανεπαρκούς ύπνου. Αλλά η μελέτη ήταν λεπτομερής και έδειξε ότι ο ανεπαρκής ύπνος κατευθύνει το λίπος όχι τόσο στον υποδόριο ιστό αλλά στο βάθος της κοιλιάς. Αυτό υποδηλώνει ότι η έλλειψη ύπνου συνεισφέρει στην ανάπτυξη του διαβήτη τύπου 2.
«Τα ευρήματά μας δείχνουν ότι ο σύντομος ύπνος, ακόμη και σε νεαρά, υγιή και σχετικά αδύνατα άτομα, σχετίζεται με αύξηση της πρόσληψης θερμίδων, μικρή αύξηση του βάρους και σημαντική αύξηση στη συσσώρευση λίπους στην κοιλιά», είπε ο Virend Somers, κύριος ερευνητής της μελέτης. «Μακροπρόθεσμα, αυτά τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι ο ανεπαρκής ύπνος συνεισφέρει στην επιδημία της παχυσαρκίας, και τις μεταβολικές ασθένειες. Κανονικά, το λίπος εναποτίθεται κατά προτίμηση υποδορίως, δηλαδή κάτω από το δέρμα, αλλά ο ανεπαρκής ύπνος το ανακατευθύνει στα σπλάχνα».
Οι λόγοι για τους οποίους κάνουμε ανήσυχο ύπνο δεν είναι πάντα στο χέρι μας. Ο ύπνος γίνεται όλο και πιο δύσκολος καθώς περνούν οι δεκαετίες γιατί το κύκλωμα του εγκεφάλου που εμπλέκεται στη ρύθμιση του ύπνου υποβαθμίζεται -το ίδιο συμβαίνει και στα ζώα. Οι νευρώνες μας δεν ηρεμούν εύκολα και μισοί άνθρωποι ηλικίας άνω των 65 ετών παραπονιούνται για την ποιότητα του ύπνου τους. Η έρευνα όμως δείχνει πως αν περνάτε τις νύχτες σας στριφογυρίζοντας αντί να κοιμόσαστε, διατρέχετε ως και εξαπλάσιο κίνδυνο για διαβήτη τύπου 2, αλλά και για άλλες παθήσεις όπως υπέρταση, κατάθλιψη και άνοια. Φροντίστε λοιπόν, όσο μπορείτε, να μη χάνετε τον ύπνο τους ανησυχώντας για μικροπράγματα.
