Καρκίνος πνεύμονα: Η αξονική τομογραφία θώρακος χαμηλής ακτινοβολίας σώζει ζωές

Το 85% των ατόμων που μαθαίνουν ότι έχουν καρκίνο του πνεύμονα είναι καπνιστές τσιγάρων, αλλά μια εξέταση που ονομάζεται αξονική τομογραφία θώρακα χαμηλής ακτινοβολίας θα μπορούσε να σώσει τις ζωές δεκάδων χιλιάδων νυν και πρώην καπνιστών.

Ενώ τα ποσοστά καπνίσματος στις δυτικές χώρες έχουν πέσει σε ιστορικό χαμηλό, πολλά άτομα εξακολουθούν να καπνίζουν, για παράδειγμα στις ΗΠΑ υπάρχουν σήμερα 38 εκατομμύρια καπνιστές. Οι άνδρες που καπνίζουν έχουν 23 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο για καρκίνο του πνεύμονα σε σχέση με τους μη καπνιστές, ενώ ο αντίστοιχος κίνδυνος για τις γυναίκες είναι 13 φορές υψηλότερος. Φυσικά, το καλύτερο που μπορούν να κάνουν οι καπνιστές είναι να κόψουν το τσιγάρο, αν και ο αυξημένος κίνδυνος δεν εξαφανίζεται αμέσως -μειώνεται σταδιακά κατά τη διάρκεια των δεκαετιών.

Όπως με κάθε καρκίνο, η έγκαιρη ανίχνευση είναι το κλειδί για τη βελτίωση της επιβίωσης. Όταν ο καρκίνος του πνεύμονα διαγνωστεί σε πρώιμο στάδιο, η μακροχρόνια επιβίωση είναι 70%, σε σύγκριση με μόλις 5% όταν έχει εξαπλωθεί σε άλλα μέρη του σώματος. Δυστυχώς, όταν έχει ήδη προκαλέσει τα συμπτώματά του -όπως επίμονο βήχα, βήχας με αίμα και απώλεια βάρους- τότε ο όγκος είναι σε προχωρημένο στάδιο. Μόνο το 16% των περιστατικών εντοπίζονται στα αρχικά στάδια, όταν υπάρχει πιθανότητα αποτελεσματικής αντιμετώπισης με χειρουργείο. Γι’ αυτό, το ποσοστό της πενταετούς επιβίωσης είναι μόλις 18,6%, αρκετά χαμηλό σε σύγκριση με άλλους καρκίνους, όπως του μαστού και του προστάτη. Οι περισσότεροι από τους μισούς ασθενείς με καρκίνο του πνεύμονα πεθαίνουν εντός έτους από τη διάγνωση, κάτι που καθιστά αυτόν τον τύπο καρκίνου την πρώτη αιτία θανάτου μεταξύ όλων των καρκίνων.

Μέχρι πρόσφατα, το μόνο αποτελεσματικό μέσο για την καταπολέμηση της θνησιμότητας από τον καρκίνο του πνεύμονα ήταν η αποφυγή του καπνίσματος. Αλλά υπάρχει ένα νέο εργαλείο, η Αξονική Τομογραφία Θώρακος χαμηλής δόσης (Low dose CT) -το CT σημαίνει υπολογιστική τομογραφία (computed tomography), ένας εξελιγμένος τύπος απεικόνισης ακτίνων Χ.

Η αξονική τομογραφία είναι είναι ένα ειδικό είδος ακτινογραφίας που τραβάει πολλές φωτογραφίες όταν ένα άτομο ξαπλώνει σε ένα τραπέζι που κινείται μέσα κι έξω από το μηχάνημα. Εφευρέθηκε στη δεκαετία του 1960 από έναν Βρετανό μηχανικό, τον Godfrey Hounsfield, ο οποίος μοιράστηκε το 1979 το Νόμπελ Φυσιολογίας ή Ιατρικής για αυτή του την εφεύρεση. Σε αντίθεση με την τυπική απεικόνιση που στέλνει ακτίνες Χ από τον ασθενή μόνο προς μία κατεύθυνση, η αξονική τομογραφία μεταδίδει και ανιχνεύει ακτίνες Χ από πολλές διαφορετικές κατευθύνσεις, βελτιώνοντας εξαιρετικά την απεικόνιση του εσωτερικού του σώματος. Στο τέλος, ένας υπολογιστής συνδυάζει αυτές τις εικόνες σε μια λεπτομερή απεικόνιση των πνευμόνων.

Ανίχνευση σε πρώιμο στάδιο

Τα τελευταία χρόνια, η αξονική τομογραφία χαμηλής ακτινοβολίας έχει αρχίσει να χρησιμοποιείται για τον έλεγχο του καρκίνου του πνεύμονα. Οι συνήθεις ακτινογραφίες θώρακος ανιχνεύουν καρκίνους του πνεύμονα μόνο όταν μετρούν εκατοστά σε διάμετρο, αλλά η αξονική τομογραφία μπορεί να βρει πολύ πιο νωρίς τους όγκους, όταν έχουν ακόμα λίγα χιλιοστά. Αυτές οι νεότερες αξονικές τομογραφίες χρησιμοποιούν επίσης χαμηλότερη δόση ακτίνων Χ, μειώνοντας τον κίνδυνο πρόκλησης άλλων προβλημάτων υγείας.

Η αξία της αξονική τομογραφία θώρακος χαμηλής δόσης αποδείχθηκε στη National Lung Screening Trial, μια μελέτη 300 εκατομμυρίων δολαρίων του Εθνικού Ινστιτούτου Καρκίνου των ΗΠΑ, που ξεκίνησε το 2002 και παρακολούθησε 53.000 νυν και πρώην καπνιστές για πέντε χρόνια. Οι ερευνητές διαπίστωσαν μείωση της θνησιμότητας κατά 20% μεταξύ όσων είχαν υποβληθεί σε έλεγχο με αξονική τομογραφία. Μια πιο πρόσφατη διεθνής μελέτη βρήκε ότι με τις ετήσιες προληπτικές εξετάσεις αξονικής τομογραφίας χαμηλής δοσολογίας αυξάνεται θεαματικά η διάγνωση του καρκίνου του πνεύμονα. Οι ασθενείς που διαγνώστηκαν στα αρχικά στάδια είχαν 80% πιθανότητα να ζουν 20 χρόνια αργότερα, ανέφεραν οι ερευνητές του δικτύου νοσοκομείων «Όρος Σινά», δηλαδή τέσσερις φορές πάνω από το σημερινό ποσοστό επιβίωσης στην πενταετία. Αυτή η μελέτη εξέτασε δεδομένα για 1.285 άτομα που συμμετείχαν σε ένα πρόγραμμα προληπτικής εξέτασης και διαγνώστηκαν με καρκίνο του πνεύμονα.

Η Ειδική Ομάδα Προληπτικών Υπηρεσιών των ΗΠΑ συνιστά ετήσιο έλεγχο CT χαμηλής δόσης σε άτομα ηλικίας μεταξύ 55 και 80 ετών που έχουν ιστορικό καπνίσματος 30 πακετοέτη –αυτό σημαίνει ότι κάπνιζαν ένα πακέτο τσιγάρα την ημέρα επί 30 χρόνια ή δύο πακέτα την ημέρα επί 15 χρόνια. Η σύσταση περιλαμβάνει τους σημερινούς καπνιστές αλλά και εκείνους που το έχουν κόψει τα τελευταία 15 χρόνια. Είναι πιθανόν αυτές οι κατευθυντήριες οδηγίες προσυμπτωματικού ελέγχου να τροποποιηθούν αν προκύψουν νέα δεδομένα.

Τα οφέλη του προσυμπτωματικού ελέγχου εξαρτώνται, φυσικά, από τον πληθυσμό στον οποίο εφαρμόζεται. Δεν φαίνεται να υπάρχει όφελος από τον προσυμπτωματικό έλεγχο για τα άτομα χωρίς αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του πνεύμονα. Από την άλλη πλευρά, τα οφέλη είναι μεγαλύτερα για όσους διατρέχουν τον πιο υψηλό κίνδυνο, με άλλα λόγια γι’ αυτούς που έχουν καπνίσει τα περισσότερα τσιγάρα.

Οι γυναίκες στο προσκήνιο

Όταν πολλοί άνθρωποι σκέφτονται τον μέσο ασθενή με καρκίνο του πνεύμονα, συνήθως φαντάζονται έναν ηλικιωμένο άνδρα που καπνίζει, αλλά αυτό έχει αρχίσει να αλλάζει. Τα τελευταία χρόνια, περισσότερες γυναίκες, που δεν κάπνισαν ποτέ και νεότεροι άνθρωποι διαγιγνώσκονται με καρκίνο του πνεύμονα. Στην πραγματικότητα, περισσότερες γυναίκες πεθαίνουν από καρκίνο του πνεύμονα παρά από τον καρκίνο του μαστού, των ωοθηκών και του παχέος εντέρου κάθε χρόνο.

Η Αμερικανική Εταιρεία Πνευμόνων αναφέρει ότι ενώ τα ποσοστά καρκίνου του πνεύμονα έχουν αυξηθεί κατά 79% για τις γυναίκες τα τελευταία 44 χρόνια, μειώθηκαν κατά 43% στους άνδρες. Και για πρώτη φορά στην ιστορία, υπάρχουν περισσότερες νέες γυναίκες από άντρες που διαγιγνώσκονται. Είναι επίσης σημαντικό να σημειωθεί ότι πολλοί άνθρωποι που διαγιγνώσκονται σήμερα με καρκίνο του πνεύμονα δεν είναι ενεργοί καπνιστές -το 20% των γυναικών δεν έχει καπνίσει ποτέ.

Ορισμένες μελέτες δείχνουν ότι οι γυναίκες είναι πιο ευαίσθητες στις καρκινογόνες επιπτώσεις της έκθεσης στον καπνό του τσιγάρου, συμπεριλαμβανομένου του παθητικού καπνίσματος, και μπορεί να αναπτύξουν καρκίνο του πνεύμονα μετά από λιγότερα χρόνια καπνίσματος, συγκριτικά με τους άνδρες. Επειδή οι γυναίκες τείνουν να είναι ελαφρώς νεότερες όταν διαγιγνώσκονται από τους άνδρες, μπορεί να είναι σε θέση να ανεχθούν τα συμπτώματα περισσότερο και να καθυστερήσουν την επίσκεψη στον γιατρό. Οι γυναίκες που διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο μπορούν να μιλήσουν με τον γιατρό τους σχετικά με την παραγγελία αξονικής τομογραφίας χαμηλής δόσης.

Η μάχη με τον καρκίνο του πνεύμονα έχει μεγάλη σημασία, επειδή είναι ο Νο 1 καρκινοκτόνος τύπος καρκίνου. Στις ΗΠΑ προκαλεί περίπου 154.000 θανάτους το χρόνο, περισσότερους από τους θανάτους από καρκίνο του παχέος εντέρου, του μαστού και του προστάτη μαζί. Η Αμερικανική Ένωση Πνευμόνων εκτιμά ότι 234.000 Αμερικανοί θα διαγνωστούν φέτος. Η Ελλάδα είναι η δεύτερη χώρα σε καπνιστές στην Ευρώπη και έχει πάνω από 7.000 νέες περιπτώσεις κάθε χρόνο -ένας στους εννιά καπνιστές θα εμφανίσει καρκίνο του πνεύμονα.

Δείτε επίσης