Oι υπεριώδεις ακτίνες UV (Ultra Violet) που εκπέμπει ο ήλιος διαιρούνται σε τρεις κατηγορίες, την UVA, την UVB και την UVC. Στη Γη φτάνουν μόνον οι ακτίνες UVA και UVB και επηρεάζουν το δέρμα μας με κάπως διαφορετικό τρόπο.
Το Α μπορείτε να το αντιστοιχήσετε με τη γήρανση (Ageing) -οι UVA είναι γνωστές ως ακτίνες φωτογήρανσης. Εισχωρούν πιο βαθιά στο δέρμα, καταστρέφουν τον συνδετικό ιστό προκαλώντας απώλεια του τόνου του δέρματος, πρόωρη γήρανση και ρυτίδες. To B μπορείτε να το αντιστοιχήσετε με το έγκαυμα (Burn). Oι ακτίνες UVB διαπερνούν την επιδερμίδα αλλά δεν φτάνουν τόσο βαθιά όσο οι UVA. Καταστρέφουν περισσότερο DNA γιατί έχουν μεγαλύτερη ενέργεια, το δέρμα κοκκινίζει και προκαλούνται εγκαύματα. Συνδέονται πιο συχνά με καρκίνους του δέρματος και ιδιαίτερα με το μελάνωμα. Πιο παλιά πιστευόταν ότι η UVA ακτινοβολία δεν σχετιζόταν με καρκίνους του δέρματος αλλά η έρευνα έδειξε ότι οι UVA -που έχουν μεγαλύτερα μήκη κύματος- όχι μόνο διεισδύουν σε βαθύτερα στρώματα του δέρματος, αλλά συμβάλλουν στον καρκίνο του δέρματος, διαταρράσοντας την ανοσολογική απόκριση στη βλάβη του DNA.
Το ηλιακό έγκαυμα είναι μια οξεία βλάβη του δέρματος εξαιτίας της ηλιακής ακτινοβολίας. Η έκτασή του εξαρτάται από τον τύπο του δέρματος, τη διάρκεια έκθεσης στον ήλιο και την ένταση της ηλιακής ακτινοβολίας. Έχετε υπόψη ότι τα ηλιακά εγκαύματα προκαλούνται από την υπεριώδη ακτινοβολία και όχι από την θερμότητα -παθαίνουμε ηλιακά εγκαύματα ακόμη και στα χιόνια όταν κάνει κρύο.
Το έγκαυμα αποτελεί επίσης σημαντικό παράγοντα κινδύνου για τη φωτογήρανση. Σε απλές περιπτώσεις πρόκειται για ένα ελαφρύ κοκκίνισμα που προκαλεί πόνο. Αρχικά, το δέρμα γίνεται κόκκινο σε 2-6 ώρες μετά την έκθεση στον ήλιο. Οι μέγιστες επιδράσεις εμφανίζονται σε 12-24 ώρες. Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις υπάρχει κάψιμο και φουσκάλες, αφυδάτωση και ενδεχομένως λοίμωξη. Σε παραμελημένα σοβαρά ηλιακά εγκαύματα μπορεί να προκληθεί κακή κυκλοφορία του αίματος σε ζωτικά όργανα. Άλλα συμπτώματα είναι ρίγη, ναυτία ή εμετός. Μπορούν ακόμη να υπάρξουν συμπτώματα σοβαρής ίωσης και πυρετός, μεγάλες φουσκάλες και απώλεια δέρματος σε 4-7 ημέρες μετά την έκθεση.
Ο δείκτης αντηλιακής προστασίας
Τα αντηλιακά είτε απορροφούν την υπεριώδη ακτινοβολία είτε την αντανακλούν. Όλα τα αντηλιακά αποτελούνται από δύο κύρια μέρη. Το ενεργό συστατικό και το γαλάκτωμα -το ενεργό συστατικό είναι αυτό που προστατεύει. Στα περισσότερα προϊόντα συνήθως υπάρχουν περισσότερα από ένα και συχνά έως και έξι ή περισσότερα δραστικά συστατικά.
Οι «απορροφητές» της UV είναι χημικές ουσίες που απορροφούν την υπεριώδη ακτινοβολία και τη μετατρέπουν σε πολύ χαμηλό επίπεδο θερμότητας. Έτσι, οι περισσότεροι δεν την αντιλαμβάνονται, αλλά ένα μικρό ποσοστό ανθρώπων αναφέρει ότι τα αντηλιακά τους κάνουν να νιώθουν άβολα ζεστά. Οι χημικές ουσίες που απορροφούν την υπεριώδη ακτινοβολία ονομάζονται «οργανικές», επειδή περιέχουν άτομα άνθρακα. Μερικές απορροφούν τις UVB και άλλες τις UVA, για αυτό, συνιστάται αντηλιακό με την ένδειξη «ευρέος φάσματος», που προσφέρει γενική προστασία.
Οι «ανακλαστήρες» της UV αποτελούνται κυρίως από οξείδια, όπως το οξείδιο του ψευδαργύρου και το διοξείδιο του τιτανίου, που διασκορπίζουν την υπεριώδη ακτινοβολία.
Το γαλάκτωμα (λοσιόν, γάλα, κρέμα, λάδι, αφρός ή τζελ) είναι αυτό που φέρει το δραστικό συστατικό. Συνήθως αποτελείται από συνδυασμό ελαίου και νερού, καθώς και άλλα συστατικά. Αυτά είναι σημαντικά γιατί διατηρούν το προϊόν ώστε να διαρκεί στο ντουλάπι σας. Βοηθούν επίσης στην αντοχή στο νερό, επηρεάζουν την αίσθηση και τη μυρωδιά του αντηλιακού και το πόσο καλά προσκολλάται στο δέρμα.
Το αντηλιακό παρέχει ένα προστατευτικό, όχι ένα μπλοκάρισμα. Σκεφτείτε μια σίτα για μύγες: ο αέρας μπαίνει, αλλά οι μύγες όχι. Με τον ίδιο τρόπο, η αντηλιακή λοσιόν ή το φίλτρο επιτρέπει μια μικρή ποσότητα υπεριώδους ακτινοβολίας στο δέρμα σας. Το SPF (Sun Protection Factor) είναι το μέτρο του πόση UVB φτάνει στο δέρμα σας -ισχύει μόνο για τις ακτίνες UVB. Όσο υψηλότερος είναι ο αριθμός, τόσο λιγότερη UVΒ διαπερνά. Ένα SPF 30 επιτρέπει το ένα τριακοστό (3,3%) της UVΒ να φτάσει στο δέρμα σας. Αυτό σημαίνει ότι φιλτράρει το 96,7%. Με SPF 50, το 98% φιλτράρεται ενώ το ένα πεντηκοστό (2%) διαπερνά. Έτσι, μπορεί η διαφορά μεταξύ SPF 30 και 50 να ακούγεται μεγάλη, αλλά είναι αρκετά μικρή -1,3% διαφορά στην προστασία.
Μπορείτε να δείτε το SPF και με ένα άλλο τρόπο. Ένας μεγαλύτερος δείκτης σημαίνει ότι διαρκεί περισσότερο χρόνο η προστασία. Για παράδειγμα, αν χρειάζονται 10 λεπτά για ένα δέρμα, χωρίς καθόλου προστασία, ώστε να προκληθεί κοκκινίλα, ένα αντηλιακό με δείκτη SPF 15 θα μπορούσε (θεωρητικά) να προσφέρει προστασία 15 φορές περισσότερο, περίπου 2,5 ώρες. Η εφαρμογή αντηλιακού με SPF 50 θα επιβράδυνε τον ρυθμό του καψίματος σε σημείο που θα χρειαζόταν 50 φορές περισσότερο χρόνο, δηλαδή 500 λεπτά. Στην πράξη, ο χρόνος αυτός επηρεάζεται από τις συνθήκες, όπως το κολύμπι, και γι’ αυτό συστήνεται η ανανέωση του αντηλιακού περίπου κάθε δύο ώρες.
Πώς χρησιμοποιείτε το αντηλιακό
Σε μικροσκοπικό επίπεδο, το δέρμα είναι μια σειρά από κορυφές και κοιλότητες. Η εφαρμογή αντηλιακού σε στρώσεις 20 λεπτά πριν από την έκθεση στον ήλιο επιτρέπει στο προϊόν να εισχωρήσει στις κοιλότητες και να προσκολληθεί σωστά στο δέρμα. Πολλά αντηλιακά συνιστούν επανεφαρμογή κάθε δύο ώρες. Ένας τρόπος να το δει κανείς αυτό είναι σαν να βάφει τον τοίχο του σπιτιού του. Η πρώτη στρώση προσφέρει μια λογική κάλυψη, αλλά μια επανεφαρμογή 20-30 λεπτά μετά την έκθεση στον ήλιο προσφέρει πολύ πιο αξιόπιστη κάλυψη. Αυτό θα καλύψει τα σημεία που μπορεί να έχετε παραλείψει ή να έχετε καλύψει πολύ λεπτά, στο πρώτο πέρασμα.
Χρησιμοποιήστε το αντηλιακό γενναιόδωρα. Οι περισσότεροι άνθρωποι χρησιμοποιούν πολύ λίγο (μόλις το ένα τρίτο) της ποσότητας του αντηλιακού που απαιτείται για να επιτευχθεί η προστασία που αναφέρεται στην ετικέτα. Ένα κουταλάκι του γλυκού ανά άκρο σώματος είναι ένας καλός εμπειρικός κανόνας. Προσθέστε ένα άλλο κουταλάκι για το πρόσωπό σας, μπροστά και πίσω. Αυτό αντιστοιχεί σε επτά κουταλάκια του γλυκού (35 ml) συνολικά αν βρίσκεστε στην παραλία με σορτς ή μπικίνι. Επαναλάβετε την εφαρμογή κάθε δύο ώρες ή πιο συχνά αν είστε δραστήριοι (ιδρώνετε, σκουπίζεστε με πετσέτα, το δέρμα έρχεται σε φυσική επαφή με οτιδήποτε μπορεί να το αφαιρέσει), ακόμα κι αν είναι ανθεκτικό στο νερό.
Φυσικά, χρησιμοποιήστε και άλλα πράγματα για να προστατεύσετε το δέρμα σας. Καπέλα, σκιά, ρούχα, ακόμη και παραμονή σε εσωτερικούς χώρους κατά τις περιόδους με την υψηλότερη υπεριώδη ακτινοβολία. Σύμφωνα με το Ίδρυμα Καρκίνου του Δέρματος, περισσότερο από το 50% των ακτίνων UVA μπορούν να διαπεράσουν το γυαλί (ενώ οι ακτίνες UVB μπλοκάρονται σε μεγάλο βαθμό από το γυαλί). Και περισσότερο από το 80% των ακτίνων UVA μπορούν να διαπεράσουν τα σύννεφα. Γι’ αυτό είναι σημαντικό να εφαρμόζετε αντηλιακό ευρέος φάσματος κάθε μέρα, ακόμα και όταν έχει συννεφιά.
