Η εμμηνόπαυση είναι κάτι που κάθε γυναίκα θα περάσει. Καθώς τελειώνει η γονιμότητα, τα επίπεδα οιστρογόνων και προγεστερόνης μειώνονται σημαντικά -αλλαγές που μπορούν να επηρεάσουν βαθιά τη σωματική υγεία, τη συναισθηματική ευεξία και την καθημερινή ζωή.
Για πολλές γυναίκες, οι επιπτώσεις αυτής της ορμονικής αλλαγής είναι κάτι παραπάνω από απογοητευτικές -μπορούν να αλλάξουν τη ζωή. Συμπτώματα όπως η ομίχλη εγκεφάλου, οι εξάψεις, οι νυχτερινές εφιδρώσεις, οι πονοκέφαλοι, η αϋπνία, η κόπωση, ο πόνος στις αρθρώσεις, η χαμηλή λίμπιντο, το άγχος, η κατάθλιψη, ακόμη και η απώλεια οστικής μάζας από την οστεοπόρωση είναι όλα συνηθισμένα. Η θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης έχει βοηθήσει πολλές γυναίκες να διαχειριστούν αυτά τα συμπτώματα -αλλά μια βασική ορμόνη συχνά παραβλέπεται τόσο στη θεραπεία όσο και στη συζήτηση: η τεστοστερόνη.
Η τεστοστερόνη θεωρείται συνήθως ως «ανδρική ορμόνη», αλλά παίζει κρίσιμο ρόλο και για την υγεία των γυναικών. Στην πραγματικότητα, οι γυναίκες έχουν υψηλότερα επίπεδα τεστοστερόνης από τα οιστρογόνα ή την προγεστερόνη για το μεγαλύτερο μέρος της ενήλικης ζωής τους. Και όπως και οι άλλες ορμόνες του φύλου, η τεστοστερόνη μειώνεται επίσης με την ηλικία -με συνέπειες που μόλις τώρα διερευνώνται πλήρως.
Το χάσμα τεστοστερόνης
Η ορμονική θεραπεία υποκατάστασης χρησιμοποιείται πλέον ευρέως για την αντικατάσταση των οιστρογόνων και της προγεστερόνης κατά τη διάρκεια και μετά την εμμηνόπαυση. Αυτές οι θεραπείες -διαθέσιμες ως δισκία, έμπλαστρα, τζελ και εμφυτεύματα- ρυθμίζονται και βασίζονται σε στοιχεία και είναι ολοένα και πιο προσβάσιμα. Όμως, όσον αφορά την τεστοστερόνη, η κατάσταση είναι εντελώς διαφορετική. Προς το παρόν, δεν υπάρχουν προϊόντα τεστοστερόνης με άδεια χρήσης από γυναίκες στην Ευρώπη -στην Αυστραλία διατίθεται μια κρέμα τεστοστερόνης ειδικά σχεδιασμένη για γυναίκες.
Η Ευρώπη είχε κάποτε τη δική της επιλογή -ένα διαδερμικό έμπλαστρο, το Intrinsa, σχεδιασμένο και εγκεκριμένο από τις ρυθμιστικές αρχές με βάση κλινικά στοιχεία για τη θεραπεία της χαμηλής λίμπιντο σε γυναίκες με χειρουργικά επαγόμενη εμμηνόπαυση. Αλλά ο κατασκευαστής απέσυρε το προϊόν το 2012, επικαλούμενος «εμπορικές εκτιμήσεις» στην επιστολή του προς τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων, τον οργανισμό που είναι υπεύθυνος για την αξιολόγηση και την εποπτεία των φαρμακευτικών προϊόντων στην Ευρώπη. Έκτοτε, οι γυναίκες σε όλη την Ευρώπη έχουν μείνει χωρίς εγκεκριμένη επιλογή.
Ελλείψει αδειοδοτημένων θεραπειών, ορισμένοι γιατροί -κυρίως σε ιδιωτικά ιατρεία- συνταγογραφούν τεστοστερόνη «εκτός ενδείξεων», χρησιμοποιώντας συχνά προϊόντα που έχουν αναπτυχθεί για άνδρες. Αυτά είναι συνήθως τζελ ή κρέμες με δοσολογίες αρκετές φορές υψηλότερες από ό,τι χρειάζονται οι περισσότερες γυναίκες. Ενώ οι γιατροί μπορεί να συμβουλεύουν για το πώς να προσαρμόσουν τη δόση, αυτό το είδος αυτοσχεδιασμού συνοδεύεται από κινδύνους: ανακριβή δοσολογία, ασυνεπή απορρόφηση και έλλειψη μακροπρόθεσμων δεδομένων ασφάλειας.
Ορισμένες γυναίκες αναφέρουν σημαντικές βελτιώσεις -όχι μόνο στη λίμπιντο, αλλά και στην ομίχλη εγκεφάλου, τη διάθεση, τον πόνο στις αρθρώσεις και τα επίπεδα ενέργειας. Ωστόσο, το μόνο αποδεδειγμένο κλινικό όφελος της τεστοστερόνης στις γυναίκες είναι η βελτίωση της σεξουαλικής επιθυμίας για αυτές με διαταραχή υποδραστικής σεξουαλικής επιθυμίας μετά από χειρουργική εμμηνόπαυση.
Παρόλα αυτά, το ενδιαφέρον αυξάνεται -τροφοδοτούμενο από τη ζήτηση, τη χρήση των διασημοτήτων, τον θόρυβο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και την αυξανόμενη αίσθηση ότι η τεστοστερόνη μπορεί να είναι ένα κομμάτι που λείπει από τη φροντίδα των γυναικών μέσης ηλικίας.
Ενώ υπάρχει αυξανόμενη συναίνεση ότι η τεστοστερόνη μπορεί να διαδραματίσει ρόλο στην υποστήριξη της υγείας των γυναικών, η τρέχουσα κατάσταση παρουσιάζει δύο προβλήματα:
Το ένα είναι η ασφάλεια. Χωρίς αδειοδοτημένα προϊόντα, τυποποιημένες οδηγίες δοσολογίας ή μακροπρόθεσμα δεδομένα ασφάλειας, η χρήση εκτός ενδείξεων θέτει τόσο τους ασθενείς όσο και τους γιατρούς σε αβέβαιο έδαφος. Το δεύτερο είναι η πρόσβαση και η ανισότητα. Η θεραπεία με τεστοστερόνη συχνά είναι προσβάσιμη μόνο μέσω ιδιωτικών κλινικών, δημιουργώντας ένα σύστημα δύο επιπέδων. Μόνο όσες γυναίκες μπορούν να πληρώσουν για διαβουλεύσεις και συνταγές μπορούν να έχουν πρόσβαση στην περίθαλψη.
Καινοτομία
Το Πανεπιστήμιο του Warwick αναπτύσσει επί του παρόντος ένα έμπλαστρο τεστοστερόνης σχεδιασμένο για γυναίκες. Βρίσκεται σε κλινικές δοκιμές και, εάν εγκριθεί, θα μπορούσε να γίνει το πρώτο αδειοδοτημένο προϊόν τεστοστερόνης για γυναίκες στο Ηνωμένο Βασίλειο εδώ και πάνω από μια δεκαετία. Αυτό το βήμα θα μπορούσε να ανοίξει το δρόμο για περαιτέρω καινοτομία και ευρύτερη πρόσβαση.
Η ανάγκη παραμένει. Εκατομμύρια γυναίκες αυτή τη στιγμή δεν έχουν αποτελεσματική, τεκμηριωμένη φροντίδα. Εν τω μεταξύ, η συνταγογράφηση εκτός ενδείξεων θα πρέπει να χρησιμοποιείται με προσοχή και να βασίζεται στην καλύτερη διαθέσιμη επιστήμη -όχι σε διαφημιστικές εκστρατείες- και να παρέχεται μέσω διαφανών, ρυθμιζόμενων καναλιών υγειονομικής περίθαλψης.
Οι γυναίκες αξίζουν κάτι περισσότερο από απλές λύσεις. Αξίζουν θεραπείες που έχουν αναπτυχθεί για το σώμα τους, έχουν δοκιμαστεί αυστηρά, έχουν εγκριθεί από ρυθμιστικές αρχές και είναι προσβάσιμες σε όλους -όχι μόνο στους λίγους που έχουν την οικονομική δυνατότητα για ιδιωτική φροντίδα. Όταν επηρεάζεται το ήμισυ του πληθυσμού, αυτό δεν είναι ένα εξειδικευμένο ζήτημα.
