Μια σουηδική πολυκεντρική μελέτη με επικεφαλής ερευνητές στο Πανεπιστήμιο Lund δείχνει σύνδεση μεταξύ της χαμηλής κατανάλωσης φυτικών ινών και της παρουσίας ασταθούς ή υψηλού κινδύνου πλάκας στις στεφανιαίες αρτηρίες -του τύπου πλάκας που μπορεί να προκαλέσει θρόμβους αίματος και καρδιακές προσβολές. Η μελέτη συνδέει επίσης τα διατροφικά πρότυπα με τη σύνθεση των πλακών, δηλαδή πόσο δυνητικά επικίνδυνες είναι.
Χρησιμοποιώντας προηγμένη καρδιακή απεικόνιση, δηλαδή αξονική τομογραφία, οι ερευνητές εξέτασαν την παρουσία και τον τύπο της πλάκας και έδειξαν ότι το διατροφικό πρότυπο -η σύνθεση αυτού που τρώμε- επηρεάζει την αθηροσκλήρωση (τις αθηροσκληρωτικές πλάκες) στις στεφανιαίες αρτηρίες. Επιπλέον, η διατροφή σχετίστηκε με την εμφάνιση των πλακών στις αρτηρίες, αντανακλώντας τη σύνθεσή τους. Τα άτομα που συμμετείχαν στη μελέτη δεν είχαν συμπτώματα καρδιακής νόσου και καμία γνωστή ή διαγνωσμένη καρδιαγγειακή νόσο στην αρχή της μελέτης.
«Όταν αντιστοιχίσαμε τις εικόνες των στεφανιαίων αρτηριών των ατόμων με τα διατροφικά τους πρότυπα, όχι μόνο μπορέσαμε να δούμε ότι υπάρχει συσχέτιση μεταξύ του διατροφικού προτύπου και της παρουσίας πλάκας στις στεφανιαίες αρτηρίες, αλλά και ότι η σύνθεση των πλακών, το πόσο επικίνδυνες μπορούν να είναι, σχετίζεται με τη διατροφή», είπε η Isabel Goncalves, καθηγήτρια καρδιολογίας στο Πανεπιστήμιο Lund και ανώτερη σύμβουλος στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Skåne, η οποία ηγήθηκε της μελέτης -δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Cardiovascular Research.
Πιο ασταθείς πλάκες
Η μελέτη βασίζεται σε δεδομένα από 24.097 άτομα ηλικίας μεταξύ 50 και 64 ετών, που συμμετείχαν στη SCAPIS, μια μεγάλη εθνική μελέτη πληθυσμού. Οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να συμπληρώσουν ένα ερωτηματολόγιο διατροφής. Για να αναλύσουν τη σχέση μεταξύ διατροφής και υγείας της καρδιάς, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν έναν διατροφικό δείκτη. Αυτός ο δείκτης δείχνει διατροφικά πρότυπα με υψηλές βαθμολογίες για τακτική πρόσληψη τροφών πλούσιων σε δημητριακά ολικής αλέσεως και φυτικές ίνες, λαχανικά, φρούτα, ξηρούς καρπούς και φυτικά έλαια -και χαμηλές βαθμολογίες για τακτική πρόσληψη κόκκινου κρέατος, πατατάκια και ζαχαρούχα ποτά.
Οι καρδιές των συμμετεχόντων εξετάστηκαν στη συνέχεια με αξονική τομογραφία, η οποία μπορεί να αποκαλύψει πρώιμα σημάδια λιπωδών αποθέσεων ή αθηροσκληρωτικών πλακών στις αρτηρίες της καρδιάς.
Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι όσοι είχαν τα λιγότερο υγιεινά διατροφικά πρότυπα είχαν υψηλότερη συχνότητα εμφάνισης αθηροσκλήρωσης. Μεταξύ των 8.344 ατόμων με τη λιγότερο υγιεινή διατροφή, το 44% εμφάνισε κάποια μορφή αλλοιώσεων στις στεφανιαίες αρτηρίες. Αυτό συγκρίνεται με το 36% στην ομάδα (6.139 άτομα) που είχε την πιο υγιεινή διατροφή. Οι σοβαρές αλλαγές, όπως η στένωση της στεφανιαίας αρτηρίας κατά τουλάχιστον 50% και με πλάκα υψηλού κινδύνου, ήταν 60% πιο συχνές μεταξύ εκείνων που είχαν τη λιγότερο υγιεινή διατροφή.
«Αφού λάβαμε υπόψη μια ποικιλία παραγόντων, είδαμε ότι η συσχέτιση μεταξύ διατροφικών προτύπων και αθηροσκλήρωσης σχετίζεται με την κοιλιακή παχυσαρκία, την υψηλή αρτηριακή πίεση και τα υψηλά επίπεδα τριγλυκεριδίων. Τα αποτελέσματά μας υποδηλώνουν ότι μια ανθυγιεινή, χαμηλή σε φυτικές ίνες διατροφή μπορεί να συμβάλει σε αλλαγές στο σώμα και το μεταβολισμό, οι οποίες με τη σειρά τους μπορεί να οδηγήσουν σε δυσμενή χαρακτηριστικά της πλάκας. Ελπίζουμε ότι τα αποτελέσματα αυτής της μελέτης μπορούν να ενθαρρύνουν πιο προληπτικά μέτρα πρόληψης και έγκαιρες παρεμβάσεις, για παράδειγμα στη διατροφή», λέει η Isabel Goncalves.
Παρόλο που η μελέτη δεν διερεύνησε τους μηχανισμούς, οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι τα αποτελέσματα υποδεικνύουν μια σύνδεση μεταξύ της τροφής που τρώμε και σοβαρών καρδιακών προβλημάτων που προκαλούνται από αθηροσκληρωτικές πλάκες, όπως οι καρδιακές προσβολές.
«Δεν υπάρχει ένα μόνο τρόφιμο που να καθορίζει την υγεία, αλλά μάλλον το συνολικό διατροφικό πρότυπο. Μια δίαιτα με περισσότερα λαχανικά, φρούτα, δημητριακά ολικής αλέσεως, τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες, ξηρούς καρπούς, γαλακτοκομικά χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά, ελαιοκράμβη και ελαιόλαδο και λιγότερο κόκκινο κρέας, επεξεργασμένα κρέατα, πατατάκια και παρόμοια σνακ, και ζαχαρούχα ποτά συνδέθηκε με λιγότερες πλάκες υψηλού κινδύνου. Αυτό συνάδει με τις σουηδικές και διεθνείς διατροφικές οδηγίες», λέει η Ingrid Larsson, διατροφολόγος και αναπληρώτρια καθηγήτρια στην Ακαδημία Sahlgrenska του Πανεπιστημίου του Γκέτεμποργκ.
Περισσότερες πληροφορίες: Ingrid Larsson et al, Low-fibre diet is associated with high-risk coronary plaque features, Cardiovascular Research (2025). DOI: 10.1093/cvr/cvaf088.
