Η ψυχοθεραπεία οδηγεί σε μετρήσιμες αλλαγές στη δομή του εγκεφάλου. Ερευνητές στο Πανεπιστήμιο Martin Luther Halle-Wittenberg (MLU) και στο Πανεπιστήμιο του Münster το απέδειξαν αυτό για πρώτη φορά σε μια μελέτη τους χρησιμοποιώντας γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία.
Η ερευνητική ομάδα ανέλυσε τους εγκεφάλους 30 ασθενών που πάσχουν από οξεία κατάθλιψη. Μετά τη θεραπεία, οι περισσότεροι από αυτούς εμφάνισαν αλλαγές σε περιοχές που είναι υπεύθυνες για την επεξεργασία των συναισθημάτων. Τα παρατηρούμενα αποτελέσματα είναι παρόμοια με αυτά που είναι ήδη γνωστά από μελέτες για τη φαρμακευτική αγωγή.
Περίπου 280 εκατομμύρια άνθρωποι πάσχουν από σοβαρή κατάθλιψη παγκοσμίως. Αυτή η κατάθλιψη οδηγεί σε αλλαγές στη μάζα του εγκεφάλου, του πρόσθιου ιππόκαμπου και της αμυγδαλής. Και οι δύο περιοχές αποτελούν μέρος του μεταιχμιακού συστήματος και είναι κυρίως υπεύθυνες για την επεξεργασία και τον έλεγχο των συναισθημάτων. Στην ψυχοθεραπεία, η γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία είναι μια καθιερωμένη μέθοδος για τη θεραπεία της κατάθλιψης.
«Η γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία οδηγεί σε θετικές αλλαγές στα πρότυπα σκέψης, τα συναισθήματα και τη συμπεριφορά. Υποθέτουμε ότι αυτή η διαδικασία συνδέεται επίσης με λειτουργικές και δομικές αλλαγές στον εγκέφαλο. Το αποτέλεσμα έχει ήδη αποδειχθεί με θεραπεία που περιλαμβάνει φαρμακευτική αγωγή ή ηλεκτροδιέγερση, αλλά δεν έχει ακόμη αποδειχθεί για την ψυχοθεραπεία γενικότερα», λέει ο καθηγητής Ronny Redlich, επικεφαλής του Τμήματος Βιολογικής και Κλινικής Ψυχολογίας στο MLU.
Τώρα οι ερευνητές κατάφεραν να το αποδείξουν αυτό στη μελέτη τους. Η δομική μαγνητική τομογραφία (MRI) χρησιμοποιήθηκε για την εξέταση του εγκεφάλου των συμμετεχόντων πριν και μετά από 20 συνεδρίες θεραπείας.
«Οι μαγνητικές τομογραφίες παρέχουν πληροφορίες σχετικά με το μέγεθος, το σχήμα και τη θέση του ιστού», εξηγεί η ψυχολόγος Esther Zwiky. Εκτός από τις μαγνητικές τομογραφίες, διεξήχθησαν κλινικές συνεντεύξεις για την ανάλυση των συμπτωμάτων της νόσου, όπως η δυσκολία στην αναγνώριση και την περιγραφή των συναισθημάτων. Επιπλέον, 30 υγιή άτομα ελέγχου, που δεν υποβλήθηκαν σε θεραπεία, συμμετείχαν στη μελέτη για σκοπούς σύγκρισης.
Η μελέτη παρείχε σαφή αποτελέσματα: 19 από τους 30 ασθενείς διαπιστώθηκε ότι δεν είχαν σχεδόν καθόλου οξεία καταθλιπτικά συμπτώματα μετά τη θεραπεία. Οι ερευνητές μπόρεσαν για πρώτη φορά, να καταγράψουν συγκεκριμένες ανατομικές αλλαγές.
«Παρατηρήσαμε μια σημαντική αύξηση στον όγκο της φαιάς ουσίας στην αριστερή αμυγδαλή και στον δεξιό πρόσθιο ιππόκαμπο», λέει ο Zwiky. Οι ερευνητές βρήκαν μια σαφή σύνδεση με τα συμπτώματα: Άτομα με μεγαλύτερη αύξηση της φαιάς ουσίας στην αμυγδαλή έδειξαν επίσης μια ισχυρότερη μείωση στη συναισθηματική τους δυσλειτουργία.
«Η γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία ήταν ήδη γνωστό ότι λειτουργεί. Τώρα, για πρώτη φορά, έχουμε έναν αξιόπιστο βιοδείκτη για την επίδραση της ψυχοθεραπείας στη δομή του εγκεφάλου. Με απλά λόγια, η ψυχοθεραπεία αλλάζει τον εγκέφαλο», εξηγεί ο Redlich. Ωστόσο, ο Redlich τονίζει ότι δεν υπάρχει ουσιαστικά καλύτερη ή χειρότερη θεραπεία -η φαρμακευτική αγωγή λειτουργεί καλύτερα για ορισμένους ανθρώπους, ενώ η ηλεκτροδιέγερση λειτουργεί πολύ καλά για άλλους. Για κάποιους, η γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία μπορεί να είναι πιο χρήσιμη.
«Είναι επομένως ακόμη πιο ενθαρρυντικό το γεγονός ότι καταφέραμε να δείξουμε στη μελέτη μας ότι η ψυχοθεραπεία είναι μια εξίσου αποτελεσματική εναλλακτική λύση από ιατρική και επιστημονική άποψη», λέει ο Redlich.
Περισσότερες πληροφορίες: Esther Zwiky et al, Limbic gray matter increases in response to cognitive behavioural therapy in major depressive disordner, Translational Psychiatry (2025). DOI: 10.1038/s41398-025-03545-7.
