Μήπως οι άνδρες δεν είναι τελικά τόσο πρωτόγονοι και “κολλημένοι” όσο πιστεύουν οι γυναίκες; Μήπως μάλιστα δεν αργοπεθαίνουν, όπως προβλέπουν κάποιες Κασσάνδρες; Μια νέα επιστημονική ανακάλυψη έρχεται να ανατρέψει την εικόνα που επικρατούσε μέχρι σήμερα για το αρσενικό χρωμόσωμα Υ, το οποίο εθεωρείτο ως το πιο στάσιμο τμήμα του ανθρωπίνου γονιδιώματος, με συνέπεια, όπως πίστευαν οι επιστήμονες, τα αρσενικά γονίδια αργά να παρακμάζουν σε όλα τα είδη.
Η νέα αμερικανική έρευνα, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό “Nature” και σύγκρινε το χρωμόσωμα Υ στους ανθρώπους και τους χιμπατζήδες, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι, στην πραγματικότητα, το αρσενικό χρωμόσωμα αποτελεί “θερμοκήπιο” συνεχών εξελικτικών αλλαγών. Ήταν η πρώτη φορά που “διαβάστηκε” πλήρως το χρωμόσωμα Υ του χιμπατζή και συγκρίθηκε με το αντίστοιχο του ανθρώπου, αποκαλύπτοντας και στα δύο είδη έναν εντυπωσιακό ρυθμό μεταβολής, που δεν παρατηρείται πουθενά αλλού στο γενετικό κώδικα. “Είναι πραγματικά συναρπαστικό, απολύτως τεκμηριωμένο και τελείως δραματικό”, δήλωσε ο γενετιστής των πληθυσμών ‘Αντριου Κλαρκ του πανεπιστημίου Κορνέλ των ΗΠΑ.
Περισσότερο από το 98% του DNA ανθρώπων και χιμπατζήδων είναι κοινό, αλλά πάνω από το 30% του DNA διαφέρει στην περιοχή του χρωμοσώματος Υ, πράγμα που δείχνει ότι και στα δύο είδη το συγκεκριμένο χρωμόσωμα έχει υποστεί καταλυτικές μεταβολές κατά τα έξι έως επτά εκατομμύρια χρόνια, αφότου τα δύο είδη διαχωρίστηκαν από τον κοινό πρόγονό τους, σύμφωνα με το γενετιστή Ντέηβιντ Πέιτζ, καθηγητή βιολογίας του ΜΙΤ, ερευνητή του Ιατρικού Ινστιτούτου Χάουαρντ Χιουζ και διευθυντή του Ινστιτούτου Γουάιτχεντ (ήταν αυτός που πρώτος, το 2003, είχε “διαβάσει” τη γενετική αλληλουχία του ανθρωπίνου γονιδιώματος Υ).
Στα περισσότερα θηλαστικά το φύλο καθορίζεται από τα χρωμοσώματα Χ και Υ. Τα θηλυκά έχουν δύο Χ και τα αρσενικά ένα Χ κι ένα Υ (που τους κάνει αρσενικά). Το Υ, που ήταν αρχικά ταυτόσημο με το Χ, είναι πια, μετά από 300 εκατ. χρόνια, το μικρότερο από όλα τα χρωμοσώματα.
Επί σχεδόν ένα αιώνα οι επιστήμονες πίστευαν ότι το χρωμόσωμα Υ, που έχει πολύ λιγότερα γονίδια από το θηλυκό χρωμόσωμα Χ, βρισκόταν σε φάση χρόνιας παρακμής και φθοράς. Και τα δύο χρωμοσώματα Χ και Ψ του φύλου προήλθαν εξελικτικά από ένα κοινό ζεύγος χρωμοσωμάτων πριν περίπου από 200 – 300 εκατ. χρόνια. Έκτοτε, το αρσενικό Υ συνεχώς χάνει γονίδια, ενώ μειώνεται και η ικανότητά του να ανασυνδυάζεται και να ανταλλάσσει γονίδια με το θηλυκό Χ, καθώς είναι μόνο του και δεν αποτελεί τμήμα ενός ζεύγους, όπως τα υπόλοιπα 44 χρωμοσώματα.
Κάπως έτσι, οι επιστήμονες πίστευαν πια ότι το Υ είναι απομονωμένο και έχει απομείνει με λίγες εκατοντάδες γονίδια, έχοντας ως μοναδική του δουλειά να παράγει σπέρμα και να επηρεάζει το φύλο των απογόνων. Μερικοί είχαν δυσοίωνα προβλέψει ότι σε 50.000 έως 125.000 χρόνια (ανάλογα με την απαισιοδοξία κάθε ερευνητή) το Υ θα εξαφανιστεί τελείως -και μαζί με αυτό και οι άνδρες (αν όχι η ίδια η ανθρωπότητα)!
Για αυτό το λόγο, οι επιστήμονες προέβλεπαν ότι το χρωμόσωμα Υ θα έπρεπε να είναι ουσιαστικά ταυτόσημο στους ανθρώπους και στους χιμπατζήδες – αλλά, προς μεγάλη τους έκπληξη, βρέθηκε να διαφέρει εντυπωσιακά, σύμφωνα με το “Nature”, το “Science” και τους “Τάιμς του Λονδίνου”.
Απρόσμενο ήταν επίσης, όπως προέκυψε από τη σύγκριση, ότι το χρωμόσωμα Υ του χιμπατζή έχει χάσει ακόμα περισσότερα γονίδια σε σχέση με του ανθρώπου όλα αυτά τα 6 εκατ. χρόνια της εξέλιξης, συνεπώς το χρωμόσωμα Υ του ανθρώπου μοιάζει περισσότερο με αυτό του κοινού προγόνου τους.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των ερευνητών, οι αλλαγές στο χρωμόσωμα Υ και των δύο ειδών έχουν προκληθεί από διάφορους μηχανισμούς, όπως το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα που θα είχαν άνθρωποι και πίθηκοι αν ανέπτυσσαν νέα γονίδια για την παραγωγή σπέρματος (όσο πιο πολύ και πιο ποιοτικό σπέρμα, τόσο μεγαλύτερη είναι η αναπαραγωγική επιτυχία, σύμφωνα με το κεντρικό δόγμα της βιολογίας).
“Έχει πλάκα να λέμε ότι οι άνδρες πρόκειται να πεθάνουν, όμως τα στοιχεία δείχνουν πλέον ότι αυτό δεν είναι καθόλου αλήθεια”, δήλωσε η υπεύθυνη ερευνήτρια Τζένιφερ Χιουζ. Πάντως, για να μην πάρουν πολύ θάρρος οι άνδρες, επεσήμανε ότι επειδή το χρωμόσωμα Υ, που καθορίζει το φύλο, εξελίσσεται γρήγορα, δεν σημαίνει και ότι οι άνδρες είναι πιο εξελιγμένοι…
Link: Για την πρωτότυπη επιστημονική εργασία (με συνδρομή) στη διεύθυνση: http://www.nature.com/nature/journal/vaop/ncurrent/full/nature08700.html
