Ο ίκτερος προκαλείται από υπερβολική ποσότητα χολερυθρίνης, μιας κίτρινης χρωστικής ουσίας που βρίσκεται στο αίμα και τους ιστούς του σώματος. Τα συμπτώματα είναι το κίτρινο χρώμα του δέρματος και του άσπρου του ματιού. Το μωρό αρχίζει να κιτρινίζει από το κεφάλι, στη συνέχεια όσο η τιμή της χολερυθρίνης μεγαλώνει, κιτρινίζει το σώμα του και τελικά τα πόδια του. Όταν η χολερυθρίνη περάσει ένα όριο, κιτρινίζει και το “ασπράδι” του ματιού.
Η χολερυθρίνη παράγεται από την καταστροφή της αιμοσφαιρίνης στο αίμα. Υπάρχει πάντα στον οργανισμό μας, γιατί φυσιολογικά τα ερυθρά αιμοσφαίρια (στα οποία υπάρχει η αιμοσφαιρίνη), καταστρέφονται μετά από κάποιο χρονικό διάστημα και δημιουργείται η χολερυθρίνη. Το σώμα αποβάλλει τη χολερυθρίνη μέσα από το συκώτι.
Ο ίκτερος είναι φυσιολογικός στα νεογέννητα μωρά, των οποίων το ανώριμο ήπαρ δεν μπορεί να επεξεργαστεί τη χολερυθρίνη αρκετά γρήγορα. Όταν το έμβρυο είναι ακόμα στην κοιλιά, τροφοδοτείται μέσω του αίματος της μητέρας του. Επειδή όμως το οξυγόνο που προσλαμβάνει με αυτόν τον τρόπο είναι λίγο, ο οργανισμός του μωρού αναγκάζεται να τριπλασιάσει ή να τετραπλασιάσει τα ερυθρά αιμοσφαίρια. Μετά τη γέννηση, επειδή το οξυγόνο είναι πια αρκετό, τα παραπανίσια ερυθρά αιμοσφαίρια διασπώνται από το ήπαρ και η αιμοσφαιρίνη μετατρέπεται σε χολερυθρίνη.
Επηρεάζει ο ίκτερος το μωρό και, αν ναι, με ποιον τρόπο;
Περισσότερα από τα μισά μωρά παρουσιάζουν ίκτερο 3-5 ημέρες μετά τη γέννηση. Μετά από 2-3 μέρες υπάρχει ταχεία βελτίωση. Δυο βδομάδες μετά τη γέννηση, τα πιο πολλά μωρά είναι πλήρως απαλλαγμένα από τον ίκτερο, αν όχι, πρέπει να γίνουν αναλύσεις αίματος και ούρων, για να ελεγχθεί η ομαλή λειτουργία του ήπατος.
Ο ίκτερος διατηρείται περισσότερο χρόνο στα μωρά που θηλάζουν, σε σχέση με εκείνα που τρέφονται με μπιμπερό. Βέβαια αυτό δεν προκαλεί προβλήματα στο μωρό και δεν πρέπει να επηρεάσει την απόφασή σας να συνεχίσετε το θηλασμό. Πιο συγκεκριμένα, υπάρχει μια ουσία στο μητρικό γάλα που μπορεί να παρέμβει στη λειτουργία πρόσληψης της χολερυθρίνης από το συκώτι με αποτέλεσμα η χολερυθρίνη να παραμένει και να κυκλοφορεί στο αίμα. Ο ίκτερος αυτός μπορεί να διαρκέσει μέχρι και 3 μήνες.
Πώς αντιμετωπίζεται ο ίκτερος;
Είναι σημαντικό τα μωρά με ίκτερο να τρέφονται καλά και να λαμβάνουν επιπλέον υγρά. Το ηλιακό φως μπορεί να βοηθήσει στον περιορισμό της χολερυθρίνης στο αίμα και για το λόγο αυτό μπορεί ο γιατρός να σας συστήσει να βάζετε την κούνια του μωρού κοντά σε παράθυρο για 10-20 λεπτά, μακριά όμως από το άμεσο ηλιακό φως. Αν υπάρχει οποιαδήποτε ανησυχία, το επίπεδο χολερυθρίνης του μωρού θα πρέπει ελέγχεται με αίμα που θα λαμβάνεται από τη φτέρνα και οι τιμές θα καταγράφονται καθημερινά μέχρι να σταθεροποιηθεί ή να αρχίσει να πέφτει. Αν το επίπεδο δεν πέσει, το νεογέννητο μπορεί να χρειαστεί φωτοθεραπεία.
Πώς γίνεται η φωτοθεραπεία;
Κατά τη φωτοθεραπεία οι επαγγελματίες της υγείας γδύνουν το μωρό, του σκεπάζουν τα μάτια και το βάζουν κάτω από μπλε λάμπες φθορίου. Το φως διασπά τη χολερυθρίνη, την οποία στη συνέχεια αποβάλλει το μωρό. Καμιά φορά βάζουν τα μωρά σε κουβέρτες από οπτική ίνα για να αυξηθεί η ποσότητα του φωτός που απορροφάται από το μωρό. Η θεραπεία είναι συνήθως διαλείπουσα, για παράδειγμα μία ώρα κάθε τέσσερις ώρες.
Να σημειωθεί πως αν η τιμή της χολερυθρίνης ξεπεράσει κάποιο όριο (συνήθως τα 25 mg%), τότε χρειάζεται να γίνει κάποια δραστική αντιμετώπιση του ίκτερου, η αφαιμαξομετάγγιση, δηλαδή η αλλαγή του αίματος του μωρού. Με την αφαιμαξομετάγγιση, απομακρύνεται από τον οργανισμό του μωρού η χολερυθρίνη και έτσι γίνεται γρήγορη και αποτελεσματική αντιμετώπιση του ίκτερου.
