Μία από τις κυριότερες εξελίξεις στην παγκόσμια γεωργία τα τελευταία 20 χρόνια υπήρξε η εισαγωγή των γενετικά τροποποιημένων καλλιεργειών ή των μεταλλαγμένων όπως επικράτησε να λέγονται. Για παράδειγμα, στις Ηνωμένες Πολιτείες, το 2015, η μεταλλαγμένη σόγια αντιπροσώπευε το 94% της συνολικής παραγωγής και το μεταλλαγμένο καλαμπόκι το 93%.
Η μεταλλαγμένη σόγια έχει τροποποιηθεί με την προσθήκη ενός γονιδίου που προσδίδει ανθεκτικότητα στο ζιζανιοκτόνο γλυφοσάτη το οποίο είναι το κυριότερο ζιζανιοκτόνο των τελευταίων δεκαετιών στις ΗΠΑ (και μέρος του Roundup). Χάρη στις γενετικά τροποποιημένες ποικιλίες, οι γεωργοί μπορούν να ψεκάζουν τα χωράφια τους με γλυφοσάτη χωρίς να ανησυχούν ότι θα υποστεί ζημιά η σόγια.
Το μεταλλαγμένο καλαμπόκι περιέχει δύο γονίδια, ένα για την ανθεκτικότητας στο ζιζανιοκτόνο γλυφοσάτη, και ένα δεύτερο, το λεγόμενο Bt, το οποίο επιτρέπει στο φυτό να παράγει ένα εντομοκτόνο που θεωρείται ακίνδυνο για τον άνθρωπο και χρησιμοποιείται σε οργανικές καλλιέργειες. Αυτό μειώνει την ανάγκη για ψεκασμούς με εντομοκτόνα και άρα τη διαρροή χημικών στο περιβάλλον.
Να σημειωθεί ότι διατυπώνεται η άποψη ότι τα μεταλλαγμένα συμβάλλουν στη μείωση της χρήσης των φυτοφαρμάκων (ένας ευρύς όρος που περιλαμβάνει τα ζιζανιοκτόνα που σκοτώνουν τα φυτά, και τα εντομοκτόνα που σκοτώνουν τα έντομα).
Μείωση εντομοκτόνων και αύξηση ζιζανιοκτόνων
Μια μελέτη τεσσάρων οικονομολόγων που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Science Advances ανέλυσε ετήσιες αναφορές από 5.424 καλλιεργητές σόγιας και από 5.029 καλλιεργητές καλαμποκιού επί 14 χρόνια στις ΗΠΑ.
«Το γεγονός ότι έχουμε 14 χρόνια δεδομένων από αγρότες σε όλες τις ΗΠΑ καθιστά αυτήν τη μελέτη πολύ ιδιαίτερη» ανέφερε ο Φεντερίκο Τσιλιμπέρτο του Πανεπιστημίου της Βιρτζίνια. «Έχουμε στη διάθεσή μας αναφορές από τους ίδιους αγρότες, κάτι που μας επιτρέπει να δούμε πότε υιοθέτησαν γενετικά τροποποιημένες ποικιλίες και πώς αυτό επηρέασε τη χρήση των χημικών».
Το συμπέρασμα ήταν ότι οι καλλιεργητές μεταλλαγμένου καλαμποκιού μείωσαν τη χρήση εντομοκτόνων κατά 11% σε σχέση με του καλλιεργητές μη μεταλλαγμένου καλαμποκιού.
Στην περίπτωση όμως της σόγιας, η χρήση ζιζανιοκτόνου αυξήθηκε κατά 28%, κάτι που αποτελεί έκπληξη. «Στην αρχή υπήρξε μείωση στη χρήση ζιζανιοκτόνων, ωστόσο στην πορεία του χρόνου η χρήση χημικών αυξήθηκε καθώς τα ζιζάνια ανέπτυξαν ανθεκτικότητα», ανέφερε ο Φεντερίκο Τσιλιμπέρτο, επίκουρος καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο της Βιρτζίνια.
Μετά το 1998, υπήρξε μια εντυπωσιακή τάση αύξησης στη χρήση του ζιζανιοκτόνου γλυφοσάτη το οποίο κυριάρχησε στην αγορά της σόγιας (αυξήθηκε πάνω από 20 φορές) εις βάρος άλλων ζιζανιοκτόνων. Το αποτέλεσμα ήταν να αυξηθεί η ανθεκτικότητα των αγριόχορτων στη γλυφοσάτη και οι αγρότες να καταφύγουν στη χρήση άλλων ζιζανιοκτόνων. Το 2006, το ποσοστό των καλλιεργειών σόγιας που ψεκάζονταν μόνο με γλυφοσάτη ήταν 70% αλλά το 2011 ήταν 40% που σημαίνει οι αγρότες αναγκασμένοι να ψεκάζουν τα χωράφια και με ένα δεύτερο ζιζανιοκτόνο για να ξεφορτωθούν τα ανθεκτικά αγριόχορτα. Ανάλογη τάση υπήρξε και στο καλαμπόκι (από το 40% των εκτάσεων στο 19%) γι’ αυτό και υπάρχει και εκεί κίνδυνος αύξησης της χρήσης ζιζανιοκτόνων στο μέλλον.
Οι ερευνητές δηλώνουν έκπληκτοι με την μεγάλη αύξηση των ζιζανιοκτόνων στη σόγια και προειδοποιούν για επιδείνωση των επιπτώσεων της γεωργίας στο περιβάλλον.
Πηγή: Genetically engineered crops and pesticide use in U.S. maize and soybeans.
