Οι επιστήμονες γνωρίζουν εδώ και καιρό πως ο καρκίνος του προστάτη βρίσκεται υπό τον έλεγχο των ορμονών — πως οι άνδρες που έχουν ευνουχιστεί πριν από την εφηβεία σπάνια αναπτύσσουν καρκίνο του προστάτη και πως οι άνδρες με προχωρημένο καρκίνο του προστάτη μπορούν να βοηθηθούν με ορμονοθεραπεία (διακόπτοντας τον εφοδιασμό του προστάτη με ανδρικές ορμόνες).
Οι ορμόνες είναι η μεγαλύτερη αιτία καρκίνου του προστάτη. Μάλιστα, η ανδρική ορμόνη, η τεστοστερόνη, είναι ο κύριος παράγοντας που κάνει τον προστάτη να μεγαλώνει. Φαίνεται πως αυτό που κάνει τη διαφορά δεν είναι η ποσότητα της συγκεκριμένης ορμόνης που έχει ένας άνδρας, αλλά ο τρόπος με τον οποίο τα γονίδια ανταποκρίνονται σ’ αυτή την ορμόνη. Μπορεί σε ορισμένους άνδρες λίγη ορμόνη να έχει πολύ πιο ισχυρή επίδραση απ’ ό,τι σε άλλους άνδρες.
Η τεστοστερόνη κυκλοφορεί στο αίμα και διηθείται μέσα σε ένα κύτταρο του προστάτη με ώσμωση – όπως το νερό μέσα από το φίλτρο του καφέ. Για τον προστάτη η τεστοστερόνη είναι πρώτη ύλη: Ο προστάτης, χρησιμοποιώντας ένα ένζυμο που ονομάζεται 5-άλφα αναγωγάση, διυλίζει την τεστοστερόνη δημιουργώντας μια άλλη ορμόνη, που ονομάζεται διυδροτεστοστερόνη (DHT). Η DHT ενώνεται με μια συγκεκριμένη πρωτεΐνη στον πυρήνα του κυττάρου, που δρα σαν διακόπτης, ενεργοποιώντας διάφορα γονίδια μέσα στον προστάτη.
Δεν υπάρχουν ικανοποιητικά στοιχεία που να υποδηλώνουν πως το επίπεδο τεστοστερόνης στο αίμα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να εκτιμηθεί αν ένας άνδρας έχει περισσότερες ή λιγότερες πιθανότητες να αναπτύξει καρκίνο. Αντί γι’ αυτό, ο τρόπος με τον οποίο το σώμα ανταποκρίνεται στα επίπεδα της ορμόνης είναι πιο σημαντικός.
Καθώς δεν υπάρχει σχέση μεταξύ της ποσότητας της τεστοστερόνης και της ανάπτυξης καρκίνου του προστάτη, είναι αποδεκτό ένας άνδρας να αυξήσει τεχνητά τα επίπεδα της τεστοστερόνης του; Η απάντηση είναι όχι! Η δεϋδροεπιανδροστερόνη (DHEA) είναι ένα διατροφικό συμπλήρωμα το οποίο μπορείτε να το αγοράσετε. Πολλοί άνδρες το αγοράζουν επειδή τα επίπεδα της DHEA πέφτουν όσο ο άνδρας γερνάει και η ελπίδα είναι πως η ενίσχυση της DHEA θα είναι πηγή της νεότητας. Τα μέχρι τώρα στοιχεία δείχνουν ότι δεν είναι. Όπως κατέληγε μια πρόσφατη ανασκόπηση για την DHEA, «Δεν υπάρχουν πειστικά στοιχεία πως η DHEA έχει οποιαδήποτε ευεργετική επίδραση στη γήρανση ή σε οποιαδήποτε νόσο. Οι ασθενείς καλά θα κάνουν να μην την παίρνουν». Ακόμα χειρότερα, στη λήψη ορμονών ελλοχεύει ένας κίνδυνος. Αν έχει κανείς λανθάνοντα καρκίνο του προστάτη, είναι πιθανό η λήψη DHEA να είναι σαν να ρίχνει κανείς κηροζίνη στη φωτιά. Οποιοσδήποτε έχει πληγεί από καρκίνο του προστάτη ποτέ δεν πρέπει να πάρει οποιαδήποτε μορφή συμπληρώματος ανδρικής ορμόνης.
Συμπληρωματική τεστοστερόνη
Με την ανάπτυξη νέων τρόπων υποκατάστασης τεστοστερόνης, όπως π.χ. με τη χρήση γέλης που μπορεί να αλειφτεί πάνω στο δέρμα, σημειώθηκε μια διαφημιστική καταιγίδα, που ενθάρρυνε τους άνδρες να αναζητήσουν αυτή την πηγή της νεότητας. Δεν υπάρχει αμφιβολία πως, καθώς οι άνδρες γερνούν και τα επίπεδα της τεστοστερόνης πέφτουν, εμφανίζουν πολλά από τα σημάδια και τα συμπτώματα που σχετίζονται με τα χαμηλά επίπεδα τεστοστερόνης σε νεότερους άνδρες — χαμηλές σεξουαλικές ορμές, απώλεια μυϊκής δύναμης, εξασθένιση των οστών και οστεοπόρωση.
Όμως δεν ξέρουμε ποιο είναι το κάρο και ποιο το άλογο. Με άλλα λόγια, προκαλούνται οι καταστάσεις αυτές από τη μείωση της τεστοστερόνης ή τα συμπτώματα και η μείωση της τεστοστερόνης οφείλονται στη γήρανση; Μια πρόσφατη μετα-ανάλυση έδειξε ότι η λήψη τεστοστερόνης βοηθάει μόνο στην αύξηση της μυικής μάζας και δεν αποτελεί θεραπεία για άλλες καταστάσεις.
Και αν η τεστοστερόνη σας είναι στα χαμηλά όρια και ο γιατρός σας θέλει να σας δώσει συμπληρωματική τεστοστερόνη; Είναι εντάξει; Μάλλον δεν είναι καλή ιδέα, εκτός αν πρώτα υποβληθείτε σε εξετάσεις για να εξασφαλίσετε πως δεν έχετε καρκίνο. Το γεγονός ότι έχετε χαμηλά επίπεδα τεστοστερόνης δεν σημαίνει πως δεν θα πάθετε καρκίνο του προστάτη- μια μελέτη, για την ακρίβεια, έδειξε πως πολλοί άνδρες με χαμηλά επίπεδα τεστοστερόνης είχαν καρκίνο του προστάτη. Έτσι, αν διατρέχετε κίνδυνο να αναπτύξετε καρκίνο του προστάτη λόγω της ηλικίας ή του οικογενειακού ιστορικού σας, και αν ο γιατρός σας λέει πως χρειάζεστε επιπλέον τεστοστερόνη επειδή τα δικά σας επίπεδα είναι χαμηλά, θα πρέπει να αποκλείσετε την περίπτωση να έχετε ήδη καρκίνο.
Καλό είναι να ξέρετε ότι ο καρκίνος του προστάτη —ειδικά ο εκτεταμένος υψηλής κακοήθειας καρκίνος— δημιουργεί μια ουσία που καταστέλλει τον άξονα υποθαλάμου υπόφυσης και χαμηλώνει την τεστοστερόνη. Ξέρουμε πως, όταν αφαιρείται από αυτούς τους άνδρες ο προστάτης, η τεστοστερόνη τους επιστρέφει στα κανονικά επίπεδα. Έτσι, αν η τεστοστερόνη σας είναι χαμηλή, προτού ξεκινήσετε υποκατάσταση τεστοστερόνης, πρέπει να κάνετε ένα τεστ PSA, μια δακτυλική εξέταση από το ορθό και μια βιοψία, για να βεβαιωθείτε ότι η αιτία δεν είναι καρκίνος.
Ινσουλινοειδείς αυξητικοί παράγοντες
Μια άλλη κατηγορία ορμονών, που ονομάζονται ινσουλινοειδείς αυξητικοί παράγοντες (IGF), μπορεί επίσης να επηρεάσουν την ανάπτυξη καρκίνου του προστάτη. Οι αυξητικοί αυτοί παράγοντες —που μπορούν να κάνουν τα κύτταρα του καρκίνου του προστάτη να αυξηθούν και να πολλαπλασιαστούν— βρίσκονται στα επιθηλιακά και στα στρωματικά κύτταρα του προστάτη, τα οποία έχουν ειδικούς υποδοχείς για τον αυξητικό παράγοντα τύπου 1 της ινσουλίνης (IGF-1).
Οι υποδοχείς του IGF-1 βρίσκονται σε κύτταρα προχωρημένου καρκίνου του προστάτη, που μπορούν να λειτουργήσουν χωρίς βοήθεια από τις ορμόνες. Ο IGF μπορεί να εξουδετερωθεί από συγκεκριμένες πρωτεΐνες που συνδέονται μαζί του και παρεμποδίζουν τη δράση του στα κύτταρα. Μια μελέτη βρήκε πως ο κίνδυνος για καρκίνο του προστάτη ήταν υψηλότερος σε άνδρες με αυξημένα επίπεδα IGF-1.
