Σακχαρώδης διαβήτης κύησης: Διάγνωση και αντιμετώπιση

Ένα ποσοστό εγκύων εκδηλώνουν διαβήτη κύησης, δηλαδή το διαβήτη που εμφανίζεται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Η εγκυμοσύνη των διαβητικών γυναικών αναφέρεται ως κύηση επί προϋπάρχοντος σακχαρώδη διαβήτη. Η εμφάνιση διαβήτη σε μη διαβητικές γυναίκες κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης αναφέρεται ως σακχαρώδης διαβήτης κύησης (ΣΔΚ).

Ο διαβήτης κύησης συνήθως εκδηλώνεται το τελευταίο τρίμηνο της εγκυμοσύνης. Ίσως να ενεργοποιείται από τις ορμόνες που παράγονται από τον πλακούντα οι οποίες παρεμποδίζουν τη δράση της ινσουλίνης της μητέρας. Για το έλεγχο του σακχάρου στο αίμα, συχνά απαιτείται συγκεκριμένη διατροφή, αγωγή με ινσουλίνη ή φάρμακα.

Ο διαβήτης κύησης δεν αυξάνει τόσο πολύ τον κίνδυνο να υπάρχουν επιπλοκές κατά τη γέννα, όσο ο διαβήτης πριν από τη σύλληψη, επειδή τα όργανα του μω­ρού είναι ήδη σχηματισμένα τη στιγμή που εκδηλώνεται ο διαβήτης.

Το σοβαρότερο πρόβλημα είναι αν το μωρό είναι υπερβο­λικά μεγάλο, γιατί αυτό αυξάνει τις πιθανότητες να χρειαστεί καισα­ρική ή η γέννα να είναι πρόωρη. Τα παιδιά που γεννιούνται από διαβητικές μητέρες με διαβήτη κύησης έχουν επίσης υψηλότερο δείκτη υπογλυκαιμίας αμέσως μετά τη γέννα.

Ο διαβήτης κύησης γενικά εξαφανίζεται μετά τη γέννα, αλλά πολλές από αυτές τις γυναίκες εκδηλώνουν διαβήτη αργότερα, το πι­θανότερο 5-10 χρόνια μετά την εγκυμοσύνη.

Οι γυναίκες με διαβήτη κύησης πρέπει να κάνουν τη δοκιμασία ανοχής στη λήψη γλυκόζης από το στόμα μέσα στους τρεις πρώτους μήνες μετά τη γέννα και να συνεχίσουν να ελέγχουν τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα τουλάχιστον μία φορά τον χρόνο. Ακόμα, μπορεί να αυξηθεί ο κίνδυνος εμφά­νισης άλλων παθήσεων που συνήθως συσχετίζονται με τον διαβήτη τύπου 2, όπως η υπέρταση και οι καρδιακές παθήσεις.

Για τον αυστηρό έλεγχο των επιπέδων σακχάρου στο αίμα στη διάρ­κεια της εγκυμοσύνης, ίσως αρκεί να ακολουθήσετε ένα πρόγραμ­μα διατροφής και άσκησης. Στο τελευταίο στάδιο της εγκυμοσύνης όμως, η έλλειψη ανταπόκρισης στην ινσουλίνη τείνει να αυξηθεί. Αν το επίπεδο σακχάρου στο αίμα πριν από ένα γεύμα είναι μεγαλύτερο από 105 mg/dl, ίσως ο γιατρός σας να συστήσει τη λήψη ινσουλίνης. Δεν συνιστάται στις εγκύους να λαμβάνουν άλλα φάρμακα για τον έλεγχο σακχάρου στο αίμα, ακόμα κι αν έπαιρναν μετφορμίνη και σουλφονυλουρίες (ιδιαίτερα γλυβουρίδη/γλιβενκλαμίδη).

Διαβήτης Κύησης: Ορισμός, διάγνωση και αντιμετώπιση

Ως διαβήτης κύησης ορίζεται ή διαταραχή του μεταβολισμού των υδατανθράκων που διαπιστώνεται κατά την έναρξη της κύησης ή εμφανίζεται κατά τη διάρκειά της και χαρακτηρίζεται από αύξηση της γλυκόζης νηστείας >92 mg/dL, υπό την προϋπόθεση ότι κατά την έναρξη της κύησης δεν διαγιγνώσκεται ή ύπαρξη επίσημου διαβήτη τύπου 2 (γλυκόζη νηστείας >126 mg/dL) καθώς και η παθολογική έκβαση της OGTT (Δοκιμασία Ανοχής στη Γλυκόζη = Oral Glucose Tolerance Test – OGTT) που εκτελείται την 24-28η εβδομάδα της κύησης. Η συχνότητα του διαβήτη κύησης κυμαίνεται στο 18%.

Κίνδυνοι που συνδυάζονται με το διαβήτη κύησης:

  • Μακροσωμία (βάρος κυήματος ή νεογνού μεγαλύτερο από εκείνο που αντιστοιχεί στην ηλικία κύησης).
  • Περιγεννητικοί κίνδυνοι (θάνατος, δυστοκία των ώμων, κατάγματα, μαιευτικές παραλύσεις κ.ά.).
  • Απώτεροι κίνδυνοι για το παιδί (πιθανόν παχυσαρκία και διβαήτης τύπου 2)
  • Προεκλαμψία.
  • Ανάγκη καισαρικής τομής.
  • Απώτερος κίνδυνος διαβήτη για τη μητέρα.

Διάγνωση του διαβήτη κύησης

Κατά την αρχική επίσκεψη κάθε εγκύου μέτρηση γλυκόζης νηστείας και HbA1c.

  • Αν διαπιστωθεί επίσημος διαβήτης, δηλαδή γλυκόζη >126 mg/dL, αντιμετώπιση ως επί προϋπάρχοντος ΣΔ.
  • Αν η γλυκόζη είναι ≥ 92 mg/dL, αλλά <126 mg/dL, γίνεται αντιμετώπιση ως επί διαβήτη κύησης.
  • Αν γλυκόζη είναι <92 mg/dL, προγραμματίζεται διενέργεια δοκιμασίας φόρτισης με γλυκόζη μεταξύ 24ης και 28ης εβδομάδος της κύησης σε όλες τις εγκύους.

Δοκιμασία φόρτισης με γλυκόζη στις εγκύους και διαγνωστικά κριτήρια.

  • Λήψη 75 g γλυκόζης από του στόματος.
  • Μέτρηση γλυκόζης πλάσματος προ και 60 και 120 λεπτά μετά τη λήψη της γλυκόζης.
  • Όταν έστω και μία τιμή είναι ίση ή μεγαλύτερη από τα κατωτέρω αναφερόμενα όρια διαγιγνώσκεται διαβήτης κύησης.
Γλυκόζη νηστείας 92 mg/dL
Γλυκόζη 60΄ 180 mg/dL
Γλυκόζη 120΄ 153 mg/dL
  • Η δοκιμασία πρέπει να γίνεται το πρωί, μετά από τουλάχιστον 8ωρη νηστεία
  • Η εξεταζόμενη πρέπει τουλάχιστον κατά τις 3 προηγούμενες ημέρες να μην υποβάλλεται σε διαιτητικό περιορισμό όσον αφορά τους υδατάνθρακες (λήψη >150 g/ημέρα) και να μην περιορίζει τη φυσική της δραστηριότητα.

Στόχοι γλυκαιμικού ελέγχου

Γλυκόζη νηστείας και προγευματική 70-95 mg/dL.

Γλυκόζη 1 ώρα μετά το γεύμα 90-130 mg/dL.

Γλυκόζη 2 ώρες μετά το γεύμα 80-120 mg/dL.

Υγιεινοδιαιτητική αγωγή

Σύνθεση διαιτολογίου: υδατάνθρακες 35-45% (αποφυγή ευαπορρόφητων), πρωτεΐνες 20-25%, λίπος 30-40% της συνολικής θερμιδικής πρόσληψης.

Κατανομή του διαιτολογίου σε μικρά και συχνά γεύματα προς αποφυγή κέτωσης.

Σε παχύσαρκες γυναίκες μέτριος περιορισμός θερμίδων (25 kcal/kg βάρους), αλλά όχι κάτω των 1.800 θερμίδων με στόχο η ανά εβδομάδα αύξηση του σωματικού βάρους (ΣΒ) να ευρίσκεται εντός των ορίων του παρακάτω πίνακα.

ΔΜΣ πριν Αύξηση ΣΒ Εβδομαδιαία αύξηση ΣΒ
την κύηση στην κύηση (κιλά) 2ου και 3ου τριμήνου
(κιλά/εβδομάδα)
Μειωμένου ΣΒ < 18.5 12.5- 18.0 0.5  (0.5 – 0.6)
Φυσιολογικού ΣΒ 18.5 – 24.9 11.5 – 16.0 0.5  (0.4 – 0.5)
Υπέρβαρες 25 – 29.9   7- 11.5 0.3 (0.25 – 0.3)
Παχύσαρκες ≥ 30.0 5.0- 9.0 0.25 (0.2 – 0.3)

Όπου δεν υπάρχει μαιευτική αντένδειξη, σωματική άσκηση (π.χ. περπάτημα 10 λεπτά μετά τα τρία κύρια γεύματα) συμβάλλει στη βελτίωση της γλυκαιμίας.

Παρακολούθηση γυναικών με ΣΔΚ

Η μέτρηση της ΗbΑ1c συνιστάται στην αρχική επίσκεψη για τη διαπίστωση προϋπάρχουσας υπεργλυκαιμίας.

Συνιστάται η παρακολούθηση της εγκύου ανά 2 εβδομάδες. Η συχνότητα της παρακολούθησης μπορεί να τροποποιείται ανάλογα με τις ανάγκες της ρύθμισης.

Συνιστάται αυτοέλεγχος της γλυκόζης που πρέπει να γίνεται 6 φορές ημε-ρησίως (πριν και μία ώρα μετά τα γεύματα) ή 4 φορές (γλυκόζη νηστείας και τρεις μεταγευματικές).

Θεραπεία με ινσουλίνη

Όταν δεν επιτυγχάνονται οι γλυκαιμικοί στόχοι ή εμφανίζονται σημεία μακροσωμίας στο υπερηχογράφημα του εμβρύου, τότε στο θεραπευτικό σχήμα προστίθεται και η ινσουλίνη. Δεν υπάρχουν δεδομένα για την προτίμηση συγκεκριμένου σχήματος ινσουλινοθεραπείας, αλλά τούτο καθορίζεται από τα επίπεδα γλυκόζης στον αυτοέλεγχο.

Χρησιμοποιούνται σκευάσματα ινσουλίνης που έχουν έγκριση για χρήση κατά την κύηση, όπως αυτά αναφέρθηκαν στην αντιμετώπιση του διαβήτη όταν επισυμβεί κύηση επί προϋπάρχοντος διαβήτη.

Έλεγχος μετά τον τοκετό

Μετά τον τοκετό συνιστάται διερεύνηση της μεταβολικής διαταραχής γυναικών με διαβήτη κατά τα χρονικά διαστήματα και με τις δοκιμασίες που φαίνονται στον παρακάτω πίνακα.

Χρόνος μετά τον τοκετό Δοκιμασία
1-3 ημέρες Γλυκόζη νηστείας
2-3 μήνες OGTT
1 έτος OGTT
Κάθε έτος Γλυκόζη νηστείας
Κάθε 3 έτη OGTT
Πριν από επομένη κύηση OGTT

OGTT = Χρησιμοποιούνται η μέθοδος και τα κριτήρια που εφαρμόζονται για τη διάγνωση του διαβήτη στον γενικό πληθυσμό.

Πηγή: Ελληνική Διαβητολογική Εταιρεία, Κατευθυντήριες Οδηγίες 2017.

Δείτε επίσης