Περίπου 119.000 μωρά γεννιούνται ετησίως σε όλο τον κόσμο πάσχοντας από εμβρυϊκό αλκοολικό σύνδρομο επειδή οι μητέρες τους έπιναν αλκοόλ κατά την εγκυμοσύνη.
Το εμβρυϊκό αλκοολικό σύνδρομο (FAS: fetal alcohol syndrome) αναφέρεται στις γενετικές ανωμαλίες των βρεφών που γεννιούνται από μητέρες οι οποίες κατανάλωναν αλκοολούχα ποτά κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Οι επιπτώσεις στο έμβρυο είναι αναπτυξιακές, οργανικές αλλά και ψυχικές.
Αμέσως μετά τη γέννηση παρατηρούνται δυσμορφίες στο πρόσωπο (π.χ. μικρό κεφάλι, βαριά βλέφαρα, μικρή μύτη προς τα πάνω, λεπτό το άνω χείλος, εξογκωμένο μέτωπο, καρδιακά ελαττώματα), ενώ όσο μεγαλώνουν παρατηρείται ότι η ανάπτυξή τους υστερεί της ανάπτυξης των υγιών ατόμων και μπορεί να παρουσιάσουν νοητική στέρηση.
Επίσης, τα προσβεβλημένα παιδιά συχνά εμφανίζουν επίμονη καθυστέρηση της ανάπτυξης τους, υπερδραστηριότητα και μαθησιακές δυσκολίες και μπορεί να έχουν σημεία και συμπτώματα στέρησης αλκοόλ μερικές ημέρες μετά τη γέννηση τους.
Μια έγκυος γυναίκα που πίνει οποιαδήποτε ποσότητα αλκοόλ είναι σε κίνδυνο για να αποκτήσει παιδί με εμβρυϊκό αλκοολικό σύνδρομο. Δεν έχει προσδιοριστεί η ποσότητα που προκαλεί τη βλάβη. Η κατανάλωση μιας μικρής ποσότητας μπορεί να έχει συνέπειες στο παιδί μιας εγκύου και να μην έχει στο παιδί μιας άλλης. Βλαπτική είναι η βαριά κατάχρηση αλκοόλ έστω και μία φορά στη διάρκεια της κύησης, π.χ. έξι ποτήρια αλκοόλ σε μια μέρα.
Σύμφωνα με μια έκθεση, που αφορά 180 χώρες, σχεδόν μία στις δέκα γυναίκες (το 9,8%) σε όλο τον κόσμο δεν σταματούν να πίνουν αλκοόλ όταν μείνουν έγκυοι. Στην Ελλάδα, το ποσοστό των εγκύων που πίνουν υπολογίζεται σε 21%.
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Οι συγγενείς ανωμαλίες ως αποτέλεσμα του FAS χαρακτηρίζονται από ανωμαλίες στην ανάπτυξη, στη λειτουργία του κεντρικού νευρικού συστήματος και των χαρακτηριστικών του προσώπου. Εάν έχετε καταναλώσει αλκοόλ κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και ανησυχείτε μήπως το μικρό σας έχει εμβρυικό αλκοολικό σύνδρομο προσέξτε για τα εξής χαρακτηριστικά:
- Χαμηλό βάρος γέννησης
- Μικρή περίμετρο κεφαλής
- Αδυναμία ανάπτυξης
- Καθυστέρηση στην ανάπτυξη
- Ανωμαλίες προσώπου, συμπεριλαμβανομένων των μικρότερων ανοιγμάτων των ματιών, ισοπεδωμένα ζυγωματικά και «αυλάκι» μεταξύ της μύτης και του άνω χείλους. Οι ανωμαλίες του προσώπου που εντοπίζονται κατά τη γέννηση μπορεί να γίνουν λιγότερο φανερές καθώς το παιδί συνεχίζει να αναπτύσσεται.
- Μικρογναθισμό που σχετίζεται με υποπλασία της κάτω γνάθου
- Ανεπαρκής συντονισμός/ λεπτές κινητικές ικανότητες
- Έλλειψη δεξιοτήτων κοινωνικοποίησης, όπως η δυσκολία στο να κάνουν φίλους ή να κρατήσουν τη φιλία και να ανήκουν σε ομάδα
- Έλλειψη φαντασίας ή περιέργειας
- Μαθησιακές δυσκολίες, όπως η κακή μνήμη, η αδυναμία να κατανοήσουν έννοιες όπως χρόνος και χρήμα, κακή κατανόηση της γλώσσας, αδυναμία στη λύση προβλημάτων.
- Προβλήματα συμπεριφοράς, όπως υπερδραστηριότητα, αδυναμία συγκέντρωσης, κοινωνική απόσυρση, πείσμα, παρορμητικότητα και άγχος
- Η πτωχή λεπτή κινητική λειτουργία (αδύναμη λαβή, και ελλιπής συντονισμός της κίνησης από το χέρι στο στόμα) επιβαρύνουν τις λειτουργικές ελλείψεις του παιδιού.
Σύμφωνα με διεθνή επιστημονικά δεδομένα, βαρύ εμβρυικό αλκοολικό σύνδρομο παρατηρείται σε 0,5-3/1.000 γεννήσεις, ενώ το φάσμα των διαταραχών του εμβρυικού αλκοολικού συνδρόμου παρατηρείται στις 10/1.000 γεννήσεις.
Οι ειδικοί τονίζουν ότι δεν αποκτούν μωρά με το σύνδρομο όλες οι έγκυοι που καταναλώνουν αλκοόλ. Υπολογίζεται ότι μία στις 67 μητέρες που πίνουν κατά την εγκυμοσύνη, γεννά μωρό που πάσχει από το σύνδρομο και ότι 15 στους 10.000 ανθρώπους παγκοσμίως πάσχουν από αυτό.
Στην Ελλάδα, η συχνότητα του συνδρόμου υπολογίζεται σε 31 κρούσματα ανά 10.000 κατοίκους.
ΠΡΟΛΗΨΗ
Δεν υπάρχει ποσότητα αλκοόλ που να θεωρείται ασφαλής για το αναπτυσσόμενο έμβρυο.
Η μέλλουσα μητέρα πρέπει να ξέρει πως όταν πίνει η ίδια, πίνει και το παιδί της, καθώς το αλκοόλ διέρχεται στην αιματική κυκλοφορία του εμβρύου και επηρεάζει τα αναπτυσσόμενα όργανά του και ιστούς.
Οι γυναίκες που απέχουν από το αλκοόλ στην αρχή της εγκυμοσύνης, μπορεί να νομίζουν ότι η κατανάλωση του αλκοόλ δεν κάνει κακό τους τελευταίους μήνες αλλά πρέπει να γνωρίζουν, ότι μερικά από τα πιο πολύπλοκα στάδια ανάπτυξης του εγκεφάλου συμβαίνουν στο δεύτερο και τρίτο τρίμηνο, μία περίοδος που το νευρικό σύστημα μπορεί να επηρεαστεί σε μεγάλο βαθμό από το αλκοόλ. Ακόμη και η μέτρια ή ευκαιριακή -αλλά αρκετή- κατανάλωση οινοπνεύματος, μπορεί να βλάψει σοβαρά την ανάπτυξη του νευρικού συστήματος του μωρού.
