Του Rui Wang, Dean, Faculty of Science, York University, Canada. Πηγή: The Conversation.
Οι δίαιτες με υψηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες είναι της μόδας τα τελευταία χρόνια. Σε πολλά καταστήματα μπορείτε τώρα να αγοράσετε πρωτεΐνη. Αλλά υπάρχουν ενδείξεις ότι ο περιορισμός των πρωτεϊνών -ιδιαίτερα η μείωση του κρέατος- θα μπορούσε να είναι σημαντική για την υγιή γήρανση. Ο λόγος είναι ότι αναγκάζει τους ιστούς να παράγουν υδρόθειο (hydrogen sulphide) ή H2S που προάγει την υγεία του σώματος -από την άλλη μεριά, το υδρόθειο είναι ένα αέριο που μυρίζει σαν σάπιο αυγό και είναι δηλητηριώδες όταν εισπνέεται.
Ο ρόλος του H2S στο σώμα είναι πολύ περίεργος. Δεν πρόκειται για κάποιο επιθυμητό αέριο. Βρωμάει, είναι συστατικό του μετεωρισμού και η τοξικότητά του έχει συνδεθεί με τουλάχιστον μία μαζική θανάτωση. Κι όμως, το σώμα παράγει εκ φύσεως μικρές ποσότητες υδροθείου το οποίο δρα ως χημικός αγγελιοφόρος. Μόλις πρόσφατα άρχισε να γίνεται κατανοητή η σχέση μεταξύ της διατροφής και της παραγωγής H2S. Όταν οι ερευνητές έβαλαν διάφορους οργανισμούς να καταναλώνουν προσεκτικά ισορροπημένες δίαιτες, αλλά περιορισμένες σε θερμίδες, οι οργανισμοί αυτοί αύξησαν σημαντικά την υγιή διάρκεια της ζωής τους. Αυτό ισχύει για ζύμες, μύγες φρούτων, σκουλήκια και πιθήκους. Σε ποντίκια, τέτοιες δίαιτες μειώνουν τον κίνδυνο καρκίνου, ενισχύουν το ανοσοποιητικό σύστημα και βελτιώνουν τη γνωστική λειτουργία. Αλλά επειδή η γήρανση και η μακροζωία είναι πολύπλοκες διαδικασίες, είναι δύσκολο να εντοπιστούν οι μηχανισμοί που παρατείνουν τη ζωή. Πρόσφατες μελέτες έριξαν νέο φως και είναι προφανές ότι το υδρόθειο παίζει καθοριστικό ρόλο.
Μελέτες από τη δεκαετία του 1990 έδειξαν ότι η μείωση της πρόσληψης ορισμένων αμινοξέων που περιέχουν θείο, τα δομικά στοιχεία των πρωτεϊνών, μπορεί να αυξήσει τη μακροζωία σε αρουραίους κατά περίπου 30%. Πιο πρόσφατα, μια ερευνητική ομάδα με επικεφαλής επιστήμονες στο Χάρβαρντ, πραγματοποίησε σειρά μελετών σε ζώα στα οποία περιορίστηκε η πρόσληψη των δύο αμινοξέων θείου, της κυστεΐνης και της μεθειονίνης. Αυτό έκανε τα ζώα να αυξήσουν την παραγωγή H2S στους ιστούς τους, γεγονός που πυροδότησε έναν καταρράκτη ευεργετικών επιδράσεων: αυξημένη παραγωγή αιμοφόρων αγγείων η οποία προάγει την καρδιαγγειακή υγεία και καλύτερη αντοχή στο οξειδωτικό στρες στο ήπαρ.
Ωστόσο, έμεινε να διευκρινιστεί εάν παρόμοιες επιδράσεις θα υπήρξαν και στους ανθρώπους. Μια μελέτη που χρησιμοποίησε δεδομένα από 11.576 ενήλικες που περιέλαβε η NHANES III, η εθνική έρευνα διατροφής των ΗΠΑ, διαπίστωσε ότι η μειωμένη διατροφική πρόσληψη αυτών των δύο αμινοξέων που περιέχουν θείο συνδέεται με χαμηλότερους καρδιομεταβολικούς παράγοντες κινδύνου, συμπεριλαμβανομένων της χαμηλότερης χοληστερόλης και γλυκόζης στο αίμα -οι καρδιομεταβολικοί παράγοντες κινδύνου σχετίζονται με καρδιακές παθήσεις, εγκεφαλικό επεισόδιο και διαβήτη.
Τρώτε λιγότερο κρέας, ζείτε περισσότερο;
Το αποτέλεσμα της έρευνας είναι ότι υπάρχουν ενδείξεις ότι ο περιορισμός της πρόσληψης τροφών που περιέχουν υψηλά επίπεδα αμινοξέων τα οποία περιέχουν θείο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο χρόνιων παθήσεων όπως ο διαβήτης και οι καρδιακές παθήσεις και να προωθήσει την υγιή γήρανση.
Επειδή τα αμινοξέα που περιέχουν θείο είναι άφθονα στο κρέας, τα γαλακτοκομικά προϊόντα και τα αυγά, λαμβάνουμε περισσότερη ποσότητα από αυτή που χρειαζόμαστε -τρώμε κατά μέσο όρο 2,5 φορές παραπάνω από τις καθημερινές μας ανάγκες. Το κόκκινο κρέας έχει ιδιαίτερα υψηλή περιεκτικότητα σε αμινοξέα θείου αλλά και το λευκό κρέας των ψαριών και των πουλερικών επίσης περιέχει πολλά (το πιο σκούρο κρέας έχει λιγότερα). Έτσι, η εναλλαγή σε φυτικές πρωτεΐνες θα βοηθούσε στη μείωση της πρόσληψης αυτών των δύο αμινοξέων. Τα φασόλια, οι φακές και τα όσπρια είναι καλές πηγές πρωτεΐνης που έχουν επίσης χαμηλή περιεκτικότητα σε αμινοξέα με θείο. Προσοχή όμως: η πρωτεΐνη σόγιας, η οποία αποτελεί τη βάση τροφίμων όπως το tofu, είναι εκπληκτικά υψηλή σε αμινοξέα θείου. Εν τω μεταξύ, τα λαχανικά όπως το μπρόκολο περιέχουν πολύ θείο αλλά όχι σε μορφή αμινοξέος.
Μια σημαντική επιφύλαξη είναι ότι τα αμινοξέα με θείο παίζουν ζωτικούς ρόλους στην ανάπτυξη, οπότε τα παιδιά δεν πρέπει να ακολουθούν δίαιτες με χαμηλή περιεκτικότητα σε αυτά.
Άλλοι ρόλοι για το υδρόθειο
Φαίνεται περίεργο ότι ένα τοξικό αέριο μπορεί να βοηθήσει στη διατήρηση της υγείας, αλλά αυτό ίσως να αντικατοπτρίζει την προέλευση της ζωής στην πρώιμη Γη, όταν η ατμόσφαιρα ήταν πολύ πιο πλούσια σε θείο από ό, τι είναι σήμερα. Μόλις πρόσφατα οι επιστήμονες άρχισαν να εκτιμούν πόσο θεμελιώδης μπορεί να είναι η σηματοδότηση του υδροθείου. Για παράδειγμα, έχει αποδειχθεί ότι μειώνει τη φλεγμονή, ανοίγοντας την πόρτα σε πιθανές νέες θεραπείες για την αρθρίτιδα ή για πιθανή χρήση ως παυσίπονο. Μια μελέτη έδειξε ότι η ταυρίνη που περιέχει υδρόθειο έχει θετική επίδραση στο εντερικό μικροβίωμα.
Το κόλπο είναι η παροχή υδροθείου όπου χρειάζεται, με ασφάλεια. Αρκετές φαρμακευτικές εταιρείες εργάζονται σε ενώσεις που το δεσμεύουν ενώ διέρχεται μέσω του σώματος και το απελευθερώνουν σε μικρές δόσεις στους ιστούς. Με τον καιρό, αυτά θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως προληπτικά μέτρα για την υποστήριξη της υγιούς γήρανσης.
