Είναι μια παγκόσμια επιδημία που επηρεάζει δύο στους πέντε ενήλικες, αλλά καθώς η παχυσαρκία συνεχίζει να αυξάνεται σε όλο τον κόσμο, ερευνητές στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Αυστραλίας προειδοποιούν ότι το επιβλαβές σωματικό λίπος μπορεί επίσης να αυξήσει τον κίνδυνο άνοιας και εγκεφαλικού.
Εξετάζοντας την φαιά εγκεφαλική ουσία σε περίπου 28.000 άτομα, η πρώτη παγκόσμια έρευνα που έγινε, έδειξε ότι το αυξημένο σωματικό λίπος οδηγεί σταδιακά σε ατροφία της φαιάς ουσίας στον εγκέφαλο και κατά συνέπεια σε υψηλότερο κίνδυνο για την υγεία του εγκεφάλου.
Η φαιά ουσία είναι ένα ουσιαστικό μέρος του εγκεφάλου, υπεύθυνη για τον εκτελεστικό έλεγχο, τη μυϊκή και την αισθητηριακή δραστηριότητα καθώς και τη μάθηση, την προσοχή και τη μνήμη.
Η παχυσαρκία είναι ένα μείζον ζήτημα παγκοσμίως, με τους αριθμούς σχεδόν να τριπλασιάζονται από το 1975. Τα στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας δείχνουν ότι πάνω από 1,9 δισεκατομμύρια ενήλικες είναι υπέρβαροι, με 650 εκατομμύρια παχύσαρκους. Πάνω από 340 εκατομμύρια παιδιά (ηλικίας 5-19 ετών) είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα, με 39 εκατομμύρια παιδιά κάτω των 5 ετών να ανήκουν επίσης σε αυτήν την κατηγορία.
Ο επικεφαλής ερευνητής, Δρ. Anwar Mulugeta από το University of South Australia, λέει ότι τα ευρήματα προσθέτουν γνώση στα ζητήματα που σχετίζονται με το υπερβολικό βάρος ή την παχυσαρκία. “Η παχυσαρκία είναι μια γενετικά πολύπλοκη κατάσταση που χαρακτηρίζεται από υπερβολικό σωματικό λίπος”, λέει ο Mulugeta.
Κοινώς συνδεδεμένη με καρδιαγγειακές παθήσεις, διαβήτη τύπου 2 και χρόνια φλεγμονή (είναι ένας δείκτης άνοιας), η παχυσαρκία κοστίζει σήμερα στην οικονομία της Αυστραλίας περίπου 8,6 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως.
Ο Mulugeta ανέφερε: “Ενώ η παχυσαρκία έχει αυξηθεί τις τελευταίες πέντε δεκαετίες, η περίπλοκη φύση της νόσου σημαίνει ότι δεν είναι όλα τα παχύσαρκα άτομα μεταβολικά ανθυγιεινά, γεγονός που καθιστά δύσκολο να εντοπιστεί ποιος κινδυνεύει από συναφείς ασθένειες και ποιος όχι. Σίγουρα, το υπερβολικό βάρος γενικά αυξάνει τον κίνδυνο για καρδιαγγειακές παθήσεις, διαβήτη τύπου 2 και φλεγμονή χαμηλού βαθμού, αλλά η κατανόηση του επιπέδου του κινδύνου είναι σημαντική για την καλύτερη άμεση υποστήριξη. Σε αυτή τη μελέτη, ερευνήσαμε τις αιτιώδεις σχέσεις ατόμων μέσα σε τρεις διαφορετικούς μεταβολικά τύπους παχυσαρκίας -δυσμενείς, ουδέτερες και ευνοϊκές- για να διαπιστώσουμε εάν συγκεκριμένες ομάδες κινδυνεύουν περισσότερο από άλλες. Γενικά, οι τρεις υπότυποι παχυσαρκίας έχουν ως χαρακτηριστικό τον υψηλότερο δείκτη μάζας σώματος, ωστόσο, κάθε τύπος ποικίλλει ως προς την κατανομή του σωματικού λίπους και του σπλαχνικού λίπους, με διαφορετικό κίνδυνο καρδιομεταβολικών ασθενειών”.
Διαπιστώθηκε ότι τα άτομα με υψηλότερα επίπεδα παχυσαρκίας, ιδίως εκείνα με μεταβολικά δυσμενείς και ουδέτερους υποτύπους λιπώδους βάρους, είχαν πολύ χαμηλότερα επίπεδα φαιάς εγκεφαλικής ουσίας, υποδεικνύοντας ότι αυτοί οι άνθρωποι μπορεί να έχουν υπονομεύσει τη λειτουργία του εγκεφάλου, κάτι που χρήζει περαιτέρω διερεύνησης.
Ωστόσο, δεν βρέθηκαν πειστικά στοιχεία που να συνδέουν έναν συγκεκριμένο υπότυπο παχυσαρκίας με άνοια ή εγκεφαλικό επεισόδιο. Αντί αυτού, η μελέτη προτείνει τον πιθανό ρόλο της φλεγμονής και των μεταβολικών ανωμαλιών που μπορούν να συμβάλουν στην παχυσαρκία και στη μείωση του όγκου της φαιάς ουσίας.
Η μελέτη χρησιμοποίησε μεντελιανή τυχαιοποίηση για να εξετάσει τα γενετικά δεδομένα έως και 336.000 συμμετεχόντων στην Biobank του Ηνωμένου Βασιλείου, με αυτοαναφερόμενες πληροφορίες και συνδεδεμένα αρχεία νοσοκομείων και μητρώων θανάτου, για τη σύνδεση της άνοιας και του εγκεφαλικού.
Διαπιστώθηκε ότι στις μεσαίες έως ηλικιωμένες ηλικιακά ομάδες (37-73 ετών) η φαιά ουσία του εγκεφάλου ήταν μειωμένη κατά 0,3% για κάθε επιπλέον 1 kg/m2, που ισοδυναμεί με επιπλέον 3 κιλά για άτομα μεσαίου ύψους ατόμων, (173 cm).
Εκτιμάται όλο και περισσότερο ότι η παχυσαρκία είναι μια σύνθετη κατάσταση και ότι το υπερβολικό λίπος που βρίσκεται γύρω από τα εσωτερικά όργανα έχει ιδιαίτερα επιβλαβείς επιπτώσεις στην υγεία.
“Χρησιμοποιήσαμε τα γενετικά και μεταβολικά προφίλ των ατόμων για να επιβεβαιώσουμε τους διαφορετικούς τύπους της παχυσαρκίας. Στην πράξη, τα ευρήματά μας υποστηρίζουν πολύ την ανάγκη να εξετάσουμε το είδος της παχυσαρκίας κατά την αξιολόγηση των πιθανών επιπτώσεων στην υγεία. Ακόμη και σε ένα άτομο σχετικά φυσιολογικού βάρους, το υπερβολικό βάρος στην περιοχή της κοιλιάς μπορεί να προκαλεί ανησυχία”, είπαν οι ερευνητές.
Πηγή: Unlocking the causal link of metabolically different adiposity subtypes with brain volumes and the risks of dementia and stroke: A Mendelian randomization study, Neurobiology of Aging (2021). DOI: 10.1016/j.neurobiolaging.2021.02.010
