Οι υπερβολικές ποσότητες προστιθέμενης ζάχαρης, εκτός του ότι προσφέρουν θερμίδες, και άρα παραπανίσια κιλά, μπορεί να έχουν επιβλαβείς επιπτώσεις στο μεταβολισμό και τη γενική υγεία. Για το λόγο αυτό, πολλοί άνθρωποι στρέφονται σε τεχνητές γλυκαντικές ουσίες όπως η σουκραλόζη -διατίθεται στο εμπόριο ως Splenda- που χρησιμοποιείται ευρέως και βρίσκεται σε προϊόντα όπως τα αναψυκτικά διαίτης, οι τσίχλες και φαρμακευτικά τα φαρμακευτικά προϊόντα. Το γλυκαντικό αυτό είναι 450–650 φορές πιο γλυκό από τη ζάχαρη και χρησιμοποιείται συχνά στο μαγείρεμα και στο ψήσιμο, σε αντίθεση με την ασπαρτάμη που δεν είναι σταθερή σε ζεστό περιβάλλον.
Ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA) εξέτασε περισσότερες από 110 μελέτες ασφάλειας προτού εγκρίνει τη σουκραλόζη ως γλυκαντικό το 1998. Τότε είχε θεωρηθεί ότι η σουκραλόζη (E955) είναι σταθερή και διέρχεται από το έντερο αμετάβλητη. Επίσης θεωρήθηκε ότι δεν είχε επίδραση στη μικροχλωρίδα του εντέρου ή επίδραση στον εντερικό φραγμό, δεν βιοσυσσωρεύεται, δεν έχει επίδραση στο μεταβολισμό συμπεριλαμβανομένης της γλυκόζης του αίματος ή της ινσουλίνης και δεν έχει τοξικολογικές επιπτώσεις. Το αποδεκτό όριο που έχει τεθεί από τον FDA είναι τα 5 mg ανά κιλό σωματικού βάρους την ημέρα -οκτώ φορές κάτω από το όριο που έχει θέσει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας για την ασπαρτάμη.
Πόσο ασφαλής είναι;
Αλλά από το 1998 και μετά η έρευνα έχει εγείρει ερωτήματα σχετικά με την ασφάλεια της σουκραλόζης. Ενώ υποστηριζόταν ότι είναι “γενικά ασφαλής” για κατανάλωση, ορισμένες μελέτες τη συνέδεσαν με προβλήματα υγείας. Η σουκραλόζη, όπως και άλλα τεχνητά γλυκαντικά, δεν φαίνεται να έχει ουσιαστική επίδραση στα επίπεδα γλυκόζης και ινσουλίνης στο αίμα και γι’ αυτό έχει προταθεί στους διαβητικούς -φυσικά και σ’ αυτούς που θέλουν να χάσουν βάρος. Ωστόσο, μερικές μελέτες έχουν βρει αντικρουόμενα αποτελέσματα, αναφέροντας ότι η σουκραλόζη θα μπορούσε, μακροχρόνια, να μειώσει την ευαισθησία στην ινσουλίνη και άρα να αυξήσει τα επίπεδα σακχάρου και ινσουλίνης στο αίμα.
Ακόμη και η αρχική θεώρηση ότι είναι ανθεκτική στη θερμότητα και άρα πρόσφορη για το μαγείρεμα και το ψήσιμο, έχει αμφισβητηθεί. Φαίνεται ότι σε υψηλές θερμοκρασίες, πάνω από τους 175 βαθμούς Κελσίου, η σουκραλόζη αρχίζει να διασπάται και να αλληλεπιδρά με άλλα συστατικά. Μια μελέτη του 2010 διαπίστωσε ότι η θέρμανση της σουκραλόζης μαζί με γλυκερόλη, μια ένωση που βρίσκεται στα τριγλυκερίδια, παρήγαγε επιβλαβείς ουσίες που ονομάζονται χλωροπροπανόλες. Αυτές οι ουσίες μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο καρκίνου. Ωστόσο, μια πιο πρόσφατη μελέτη ανέφερε ότι η σουκραλόζη δεν σχηματίζει αυτές τις ενώσεις όταν θερμαίνεται και είναι ασφαλής στο μαγείρεμα και το ψήσιμο -αυτή η μελέτη χρηματοδοτήθηκε από την εταιρεία Tate & Lyle, κατασκευάστρια της Splenda.
Γονιδιοτοξική
Τον Μάιο του 2023, μια νέα μελέτη προκάλεσε μεγάλη αίσθηση βρίσκοντας ότι η σουκραλόζη είναι ικανή να βλάψει το DNA των κυττάρων. Αυτό είναι πολύ σοβαρό και θα μπορούσε να οδηγήσει σε πολλαπλά προβλήματα υγείας. Το DNA κατέχει τον γενετικό κώδικα που ελέγχει τον τρόπο με τον οποίο αναπτύσσονται και συντηρούνται τα σώματά μας. Οι ανησυχίες των ερευνητών αυτής της μελέτης ήταν τόσο μεγάλες που ζήτησαν από τις υγιεινομικές υπηρεσίες να επανεξετάσουν την ασφάλεια και το ρυθμιστικό καθεστώς αυτού του υποκατάστατου ζάχαρης. Κάτι που διασπά το DNA ονομάζεται “γονιδιοτοξικό” και η συγκεκριμένη μελέτη εξέτασε την οξική σουκραλόζη-6, μια χημική ένωση που παράγεται από το μεταβολισμό της σουκραλόζης στο σώμα -αυτό αναφέρθηκε αρχικά σε μια μελέτη του 2018 σε αρουραίους.
«Η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων έχει ένα όριο τοξικολογικής ανησυχίας για όλες τις γονιδιοτοξικές ουσίες το οποίο είναι 0,15 μικρογραμμάρια ανά άτομο την ημέρα», είπε η βιοϊατρική μηχανικός Susan Schiffman από το North Carolina State University. «Η εργασία μας υποδηλώνει ότι τα ίχνη οξικής σουκραλόζης-6 σε ένα ημερήσιο ρόφημα με σουκραλόζη υπερβαίνουν αυτό το όριο. Χωρίς να υπολογίζουμε την ποσότητα της οξικής σουκραλόζης-6 που παράγεται ως μεταβολίτης, αφότου οι άνθρωποι καταναλώσουν σουκραλόζη». Με άλλα λόγια, η οξική σουκραλόζη-6 είναι ήδη παρούσα σε αυτά τα ποτά πριν από την κατάποσή τους, αλλά ακόμη περισσότερο παράγεται στη συνέχεια ως μεταβολίτης. Αυτό συμβαίνει επειδή η σουκραλόζη παρασκευάζεται από μια εκδοχή της οξικής σουκραλόζης-6, η οποία συντίθεται από τη ζάχαρη.
Στη μελέτη τους, οι ερευνητές διεξήγαγαν μια σειρά εργαστηριακών δοκιμών σε ανθρώπινα κύτταρα αίματος και ιστό του εντερικού τοιχώματος για να δουν την αντίδραση τόσο στη σουκραλόζη όσο και στη οξική σουκραλόζη-6. Έγιναν επίσης δοκιμές σχετικά με τη γενετική δραστηριότητα των κυττάρων του εντέρου, χρησιμοποιώντας τυποποιημένες διαδικασίες ανάλυσης για την ανίχνευση βλάβης στο DNA. Οι δοκιμές ανίχνευσαν μηχανισμούς που είναι γονιδιοτοξικοί και κλαστογόνοι (σπάσιμο κλώνων DNA). Αποκάλυψαν επίσης αυξήσεις στην έκφραση γονιδίων που συνδέονται με τη φλεγμονή, το οξειδωτικό στρες και τον καρκίνο. Επιπλέον, η επένδυση του εντέρου στα ποντίκια βρέθηκε να έχει υποστεί βλάβες, που επίσης είναι σοβαρό.
Διαρροή εντέρου
«Βρήκαμε ότι και οι δύο χημικές ουσίες, τόσο η σουκραλόζη όσο και η οξική σουκραλόζη-6, προκαλούν “διαρρέον έντερο”, είπε η Schiffman. «Βασικά, κάνουν το τοίχωμα του εντέρου πιο διαπερατό. Οι χημικές ουσίες βλάπτουν τις “σφιχτές συνδέσεις” ή τις διεπαφές, όπου τα κύτταρα στο τοίχωμα του εντέρου συνδέονται μεταξύ τους». Έντερο που διαρρέει σημαίνει ότι η μερικώς αφομοιωμένη τροφή και οι τοξίνες μπορούν να εισχωρήσουν στην κυκλοφορία του αίματος. Η πάθηση μπορεί να προκληθεί με πολλούς τρόπους και να έχει επιπτώσεις σε πολλά διαφορετικά μέρη του σώματος.
Οι ερευνητές προειδοποιούν ότι οι άνθρωποι θα πρέπει να σταματήσουν να καταναλώνουν σουκραλόζη και οτιδήποτε την περιέχει. Προηγουμένως, η έγκριση είχε δοθεί στο γλυκαντικό με βάση έρευνες που έδειχναν ότι περνούσε από το σώμα χωρίς μεταβολή, αλλά τα νέα ευρήματα το διαψεύδουν αυτό. Περαιτέρω έρευνα θα μπορούσε να εξετάσει πιο προσεκτικά τις δυνητικές παρενέργειες στην υγεία από την έκθεση σε οξική σουκραλόζη-6, είπαν οι ερευνητές. «Αυτή η εργασία εγείρει μια σειρά από ανησυχίες σχετικά με τις πιθανές επιπτώσεις στην υγεία που σχετίζονται με τη σουκραλόζη και τους μεταβολίτες της», ανέφερε η Schiffman. «Είναι καιρός να επανεξετάσουμε την ασφάλεια και το ρυθμιστικό καθεστώς της σουκραλόζης, επειδή πληθαίνουν τα στοιχεία ότι εγκυμονεί σημαντικούς κινδύνους».
