Κοροναϊός: Ποιες λοιμώξεις προκαλεί

O κοροναϊός (coronavirus) είναι ένας rna ιός σφαιρικού σχήματος και μεγέθους 8ο-16ο nm ο οποίος προκαλεί συνήθως κοινό κρυολόγημα χωρίς πυρετό. Ωστόσο δύο τύποι του ιού, ο SARS και ο MERS μπορούν να είναι θανατηφόροι. Επίσης, ένα άλλο στέλεχος του ιού, ο κοροναϊός SARS-CoV-2 (severe acute respiratory syndrome coronavirus 2) προκαλεί την ασθένεια COVID-19 (coronavirus disease 2019) η οποία μπορεί να επιφέρει το θάνατο. Πρόκειται για ένα  έο στέλεχος που δεν είχε ανιχνευθεί πριν από το Δεκέμβριο του 2019.

Ο ιός έχει έλυτρο το οποίο προς τα έξω έχει προεξοχές από γλυκοπρωτεΐνες. Αυτές οι προεξοχές δημιουργούν ακριβώς μια στεφάνη (κορώνα) γύρω από τον ιό, από όπου έχει πάρει το όνομα του (η ονομασία προέρχεται από τη λατινική λέξη corona ωστόσο η λέξη δεν συνηθίζεται να γράφεται με ωμέγα, δηλαδή κορωναϊός, αλλά με όμικρον.

Μέχρι σήμερα είναι γνωστοί 6 τύποι κοροναϊών, που προκαλούν λοιμώξεις στον άνθρωπο: HC0V-229E, HC0V-OC43, HKui, NL63 ή NL ή ΝΗ, ο SARS-CoV και ο MERS-CoV.

Από αυτούς, ξεχωριστής σημασίας είναι ο SARS (Σύνδρομο Οξείας Αναπνευστικής Δυσχέρειας) ο οποίος προκάλεσε επιδημία το 2003. Ο τύπος αυτός εμφανίσθηκε για πρώτη φορά στην Κίνα το 2002 και εξαπλώθηκε γρήγορα σε πολλές χώρες, προσβάλλοντας πάνω από 8.000 ανθρώπους. Σήμερα ο ιός δεν κυκλοφορεί μεταξύ των ανθρώπων.

Σημαντικός επίσης είναι ο κοροναϊός MERS (Middle East respiratory syndrome coronavirus) είναι νέος τύπος και απομονώθηκε για πρώτη φορά από ασθενείς με σοβαρό οξύ αναπνευστικό σύνδρομο, στην Αραβική Χερσόνησο, το Σεπτέμβριο του 2012. Ο MERS πιθανόν να εμφανίστηκε πρώτα στις νυχτερίδες, χωρίς όμως να έχει εξακριβωθεί απόλυτα πως στη συνέχεια μεταδόθηκε στον άνθρωπο ή άλλα θηλαστικά και ειδικότερα στις καμήλες. O MERS έχει πολύ υψηλότερο ποσοστό θνησιμότητας απ’ ό,τι ο SARS.

Ο κοροναϊός βρίσκεται στον άνθρωπο, στα ζώα (μοσχάρια, χοίροι, τρωκτικά, γά­τες, σκύλους) και στα πουλερικά. Έχει παγκόσμια κατανομή. Σε μελέ­τη που έγινε σε παιδικό πληθυσμό στην Ελλάδα βρέθηκαν σε πολύ μικρή συχνότητα οι ιοί HC0V-229E, HcoV-OC43» NL63. Δεν βρέ­θηκε ο ιός HKui και βέβαια ούτε ο SARS.

Τα στελέχη που μολύνουν τον άνθρωπο αποτελούν αιτία λοιμώξεων του ανωτέρου αναπνευστικού συστήματος (π.χ. κοινό κρυολόγημα) και του γαστρεντερικού συστήματος (σε πολύ μικρά παιδιά), σε ση­μαντικό ποσοστό (10-30%). Οι περισσότερες λοιμώξεις παρουσιά­ζονται τέλος φθινοπώρου μέχρι αρχές της άνοιξης.

Ο κοροναϊός επιβιώνει στο εξωτερικό περιβάλλον για 24 ώρες. Καταστρέφεται σε υψηλή θερμοκρασία, από απολυμαντικά (διάλυμα οικιακής χλω­ρίνης 10%, διάλυμα γλουταραλδεΰδης 2%), από οργανικούς διαλύ­τες (οινόπνευμα 70%).

Μετάδοση

Συνήθως ο κοροναϊός μεταδίδεται με τις αναπνευστικές εκκρίσεις, με σταγονίδια που εκπέμπονται με το βήχα, φτάρνισμα, ομιλία, γέλιο. Μεταδίδεται και με την εντεροστοματική οδό καθώς επίσης σε μικρό ποσοστό έμμεσα από αντικείμενα.

Ο χρόνος επώασης κυμαίνεται από 2 μέχρι 5 ημέρες.

Ποιες λοιμώξεις προκαλεί ο ιός

Κυρίως προκαλεί κοινό κρυολόγημα χωρίς πυρετό. Οι κλινικές εκ­δηλώσεις περιορίζονται σε ρινόρροια (τρέχει η μύτη) και κακουχία χωρίς ή με πυρετό.

Τα συμπτώματα διαρκούν 5-7 ημέρες και η λοί­μωξη περνά χωρίς να αφήσει ίχνη. Όταν όμως προϋπάρχει άσθμα ή χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια η κατάσταση επιδεινώνεται. Στις περιπτώσεις αυτές οι κοροναϊοί προκαλούν συχνά λοίμωξη του κατωτέρου αναπνευστικού συστήματος.

Οι κοροναϊοί προκα­λούν και γαστρεντερίτιδα, ιδιαίτερα σε παιδιά μικρότερα των 12 μη­νών. Προκαλούνται επανειλημμένες λοιμώξεις, επειδή δεν υπάρχει μεταξύ των διαφόρων στελεχών (όπως συμβαίνει και με τους ρινοϊούς) διασταυρούμενη ανοσία. Οι λοιμώξεις από τους κοροναϊούς είναι συνηθέστερες στα παιδιά.

Όσον αφορά τον MERS-CoV, με βάση την υπάρχουσα κλινική εμπειρία, η λοίμωξη από αυτόν τον τύπο κοροναϊού εκδηλώνεται συνήθως ως πνευμονία, με εμφάνιση οξείας, σοβαρής νόσου του αναπνευστικού, με πυρετό, βήχα, δύσπνοια και αναπνευστική δυσχέρεια. Αυτά τα συμπτώματα βασίζονται στη μελέτη περιορισμένου αριθμού κρουσμάτων και ενδέχεται να  αλλάξουν όταν θα είναι διαθέσιμες περισσότερες πληροφορίες. Σε αρκετές περιπτώσεις η λοίμωξη έχει οδηγήσει σε εμφάνιση επιλοκών (Οξύ Σύνδρομο Αναπνευστικής Δυσχέρειας (ARDS), νεφρική ανεπάρκεια, πολυοργανική ανεπάρκεια, διαταραχές της πήξης,  περικαρδίτιδα) ή και θάνατο.

Διάγνωση και θεραπεία

Η μικροβιολογική διάγνωση γίνεται με την ανίχνευση του ιού σε ρινο-φαρυγγικά επιχρίσματα με ανοσολογικές (ανοσοφθορισμό) ή μοριακές μεθόδους. Μπορεί επίσης να γίνει με ορολογικές μεθόδους για την ανίχνευση των ειδικών IgG και IgM αντισωμάτων στο αίμα.

Δεν χορηγούνται ειδικά αντιϊκά φάρμακα και η θεραπεία είναι υποστηρικτική.

Δεν υπάρχει εμβόλιο και κατά τα άλλα ισχύουν τα ίδια προληπτικά μέτρα όπως και για τους ρινοϊούς.