Σε κάποιες περιπτώσεις η καρδιά παθαίνει τόσο μεγάλες βλάβες ή εξασθενεί τόσο πολύ, που οι συμβατικές ιατρικές θεραπείες μπορούν να κάνουν λίγα πράγματα, για να βελτιώσουν τη λειτουργία της. Σε αυτές τις περιπτώσεις μπορεί να εξεταστεί μεταμόσχευση καρδιάς (heart transplantation).
Κατά τη διάρκεια των τελευταίων 30 χρόνων η μεταμόσχευση καρδιάς αποτελεί κοινή πρακτική σε πολλά ιατρικά κέντρα. Κάθε χρόνο στις ΗΠA γίνονται περίπου 2.300 μεταμοσχεύσεις καρδιάς.
Τα αποτελέσματα έχουν βελτιωθεί τόσο, που αυτή τη στιγμή τα ποσοστά επιβίωσης τον πρώτο χρόνο κυμαίνονται από 85% μέχρι 95%. Η επιβίωση χωρίς μεταμόσχευση σε αυτή την ομάδα είναι απογοητευτική. Τα περισσότερα άτομα που κάνουν μεταμόσχευση καρδιάς απολαμβάνουν μία γεμάτη και δραστήρια ζωή και πολλοί επιστρέφουν στις κανονικές τους επαγγελματικές υποχρεώσεις.
Ποιος είναι υποψήφιος;
Σχεδόν οποιοσδήποτε, από ένα νεογέννητο βρέφος με σοβαρή συγγενή καρδιακή ανεπάρκεια μέχρι έναν ηλικιωμένο με καρδιοπάθεια τελευταίου σταδίου, μπορεί να εξεταστεί για μεταμόσχευση καρδιάς. Οι πιθανοί υποψήφιοι για μεταμόσχευση καρδιάς θα πρέπει να είναι ενθουσιώδεις για τη μεταμόσχευση και να έχουν καλή λειτουργία των άλλων ζωτικών οργάνων, όπως του ήπατος, των νεφρών και των πνευμόνων. Οι υποψήφιοι δε θα πρέπει να έχουν άλλες μη καρδιακές παθήσεις, όπως νόσους του αίματος, σοβαρό διαβήτη ή καρκίνους, που μειώνουν το προσδόκιμο της ζωής τους.
Τα άτομα που είναι πιθανότερο να ωφεληθούν είναι συνήθως κάτω των 65 ετών με μη αναστρέψιμη καρδιακή νόσο με την οποία η προσδοκώμενη διάρκεια ζωής χωρίς τη μεταμόσχευση να είναι μικρότερη από 2 ή 3 χρόνια.
Διαθέσιμα όργανα
Δυστυχώς, περίπου το ένα τρίτο των ατόμων που αναμένουν για μεταμόσχευση καρδιάς πεθαίνουν, πριν βρεθεί διαθέσιμη καρδιά, λόγω της έλλειψης καρδιών για μεταμόσχευση. Οι προσπάθειες ενημέρωσης του κοινού για την ανάγκη περισσότερων δωρητών καρδιάς πρέπει να αποτελούν υψηλή προτεραιότητα. Αν και κανείς δεν πρέπει να εύχεται να πεθάνει κάποιος άλλος άνθρωπος, για να βρεθεί διαθέσιμη καρδιά για μεταμόσχευση, όταν έρχεται ο θάνατος, πολλές οικογένειες βρίσκουν παρηγοριά βοηθώντας άλλους ανθρώπους μέσα από τη δωρεά οργάνων.
Διαδικασία
Πριν από μία εγχείρηση μεταμόσχευσης καρδιάς πρέπει να υπάρχει διαθέσιμη καρδιά δωρητή. Τις περισσότερες φορές αυτή η καρδιά προέρχεται από ένα υγιή άτομο που πέθανε σε κάποιο ατύχημα κατά το οποίο δεν τραυματίστηκε η καρδιά. Μία εθνική λίστα αναμονής χρησιμοποιεί ηλεκτρονικό υπολογιστή που συνδυάζει έναν ασθενή στην περιοχή του δότη με ένα συμβατό τύπο αίματος και αποδεκτό εύρος μεγέθους για την καρδιά του δωρητή. Όταν οι γιατροί αφαιρέσουν την καρδιά από το δότη, θα πρέπει να μεταμοσχευτεί ιδανικά στο λήπτη μέσα σε 4 ώρες.
Απόρριψη
Όλα τα μεταμοσχευμένα όργανα είναι ευάλωτα στην απόρριψη. Το ανοσοποιητικό σύστημα του σώματος αναγνωρίζει το μεταμοσχευμένο ιστό ως ξένο και παράγει αντισώματα, για να του επιτεθεί, ακριβώς όπως μπορεί να επιτεθεί το ανοσοποιητικό σύστημα σε έναν ιό ή ένα βακτήριο.
Για να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος απόρριψης μίας μεταμοσχευμένης καρδιάς, απαιτούνται φάρμακα που καταστέλλουν τη φυσιολογική ανοσοποιητική αντίδραση του σώματος. Μερικά από αυτά τα ανοσοκατασταλτικά φάρμακα χρησιμοποιούνται μόνο για μικρό χρονικό διάστημα μετά την εγχείρηση. Κάποια άλλα πρέπει να λαμβάνονται ισόβια.
Τα ανοσοκατασταλτικά φάρμακα μειώνουν επίσης την ικανότητα του σώματος να αναγνωρίζει και να αντιστέκεται στις λοιμώξεις. Οι δόσεις πρέπει να παρακολουθούνται προσεκτικά, για να ελαχιστοποιούνται οι παρενέργειες. Οι περιοδικές βιοψίες του ιστού της καρδιάς μπορεί να βοηθήσουν το γιατρό να εκτιμήσει την απόρριψη.
Το δείγμα της βιοψίας λαμβάνεται από έναν καθετήρα που τοποθετείται σε μία φλέβα και προωθείται μέχρι την καρδιά.
Ανάρρωση
Τα περισσότερα άτομα που έχουν κάνει μία επιτυχημένη μεταμόσχευση καρδιάς μπορούν να ζήσουν μια σχετικά φυσιολογική ζωή. Πολλοί ζουν για περισσότερο από μία δεκαετία και κάποιοι για περισσότερο από 20 χρόνια μετά από τη μεταμόσχευση.
Μακροχρόνιες επιπλοκές
Τώρα που οι αποδέκτες της μεταμόσχευσης ζουν περισσότερο, οι γιατροί έμαθαν ότι κάποια προβλήματα εμφανίζονται χρόνια μετά τη μεταμόσχευση. Η στεφανιαία αρτηρία της μεταμοσχευμένης καρδιάς μπορεί να εμφανίσει εκτεταμένη στένωση (αθηροσκλήρωση). Επειδή τα νεύρα στη μεταμοσχευμένη καρδιά έχουν κοπεί, οι αποδέκτες δεν αισθάνονται πόνο στο στήθος (στηθάγχη), όταν η στεφανιαία αρτηρία δεν παρέχει αρκετό οξυγόνο στο μυοκάρδιο. Έτσι οι γιατροί μπορεί να συστήσουν ετήσιες στεφανιαίες αγγειογραφίες και ενδοστεφανιαίο υπερηχογράφημα, για να εξετάσουν για πιθανή στένωση των στεφανιαίων αρτηριών.
Οι γιατροί συνεχίζουν να εξετάζουν τους δέκτες για δείγματα σχηματισμού όγκου, ιδιαίτερα του δέρματος και των λεμφαδένων, επειδή τα ανοσοκατασταλτικά φάρμακα μπορεί να αυξήσουν τις πιθανότητες αυτού του είδους των καρκίνων (κακοήθεις όγκοι).
Πρόσφατες εξελίξεις
Το μεγαλύτερο πρόβλημα στη μεταμόσχευση της καρδιάς είναι η σοβαρή έλλειψη δοτών. Δε φαίνεται ότι θα υπάρξουν ποτέ αρκετοί δότες, για να ικανοποιούν τη ζήτηση και έτσι αναζητούνται εναλλακτικές στρατηγικές:
- Συσκευές κοιλιακής υποβοήθησης. Μία τέτοια προσπάθεια αποβλέπει στη χρήση μίας συσκευής υποβοήθησης της αριστερής κοιλίας, για να εκτελεί το έργο της βασικής κοιλότητας άντλησης της καρδιάς (αριστερή κοιλία). Η αδυναμία της αριστερής κοιλίας είναι στους περισσότερους ανθρώπους η αιτία των συμπτωμάτων της καρδιακής ανεπάρκειας. Οι βοηθητικές συσκευές χρησιμοποιούνται σε πολλά μεγάλα κέντρα, για να μείνουν οι υποψήφιοι δέκτες στη ζωή, όσο περιμένουν για μία καρδιά δότη. Διάφορες συσκευές κοιλιακής υποβοήθησης και ολοκληρωμένες τεχνητές καρδιές έχουν μελετηθεί ως εναλλακτική της μεταμόσχευσης σε άτομα που δεν είναι δυνατό να δεχτούν μόσχευμα. Οι συσκευές αποδεικνύονται αποτελεσματικές και τελικά μπορεί να προσφέρουν ελπίδα για μακροχρόνια θεραπεία των ατόμων με καρδιακή ανεπάρκεια.
- Ξενομεταμόσχευση. Μία άλλη προσέγγιση είναι η εκτροφή ζώων, ιδιαίτερα γουρουνιών, των οποίων τα όργανα έχουν τροποποιηθεί γενετικά, για να χρησιμοποιηθούν σε ανθρώπινες μεταμοσχεύσεις (ξενομεταμόσχευση). Αυτή η προσέγγιση βρίσκεται ακόμα στα σπάργανα. Αν αυτή η έρευνα επιτύχει, η μεταμόσχευση αυτού του είδους μπορεί να αποδειχτεί μακροχρόνια λύση στο πρόβλημα της έλλειψης δωρητών οργάνων.
