Είμαστε γεννημένοι για να ανησυχούμε. Οι εγκέφαλοί μας συνεχώς φαντάζονται τα μέλλοντα, πώς θα ικανοποιηθούν οι ανάγκες μας και ποια πράγματα θα μπορούσαν να σταθούν εμπόδιο. Και μερικές φορές κάποια από αυτές τις ανάγκες μπορεί να βρίσκονται σε σύγκρουση μεταξύ τους. Η ανησυχία δεν είναι πάντα κακή αλλά ορισμένες φορές καταλαμβάνει πολύ την προσοχή μας. Οι εγκέφαλοί μας σαμποτάρουν την ευτυχισμένη παρούσα στιγμή μας.
Η αιτία της ανησυχίας μπορεί να βρίσκεται στη δραστηριότητα ορισμένων περιοχών του εγκεφάλου που ενεργοποιούνται. Αυτός είναι ο προεπιλεγμένος τρόπος λειτουργίας (default mode network) μας. Τα συστήματα λειτουργούν στο πίσω μέρος της συνείδησης, που ασχολούνται με τις ανάγκες και τις επιθυμίες μας, σχεδιάζοντας πώς θα μπορούσαν να επιτευχθούν ορισμένες ανάγκες μας.
Οι μελέτες επιβεβαιώνουν ότι είμαστε πιο ευτυχισμένοι όταν εστιάζουμε την προσοχή τους σε αυτό που κάνουμε, παρά όταν το μυαλό περιπλανιέται. Τα αρνητικά αποτελέσματα της ανησυχίας είναι ατελείωτα: ένταση, άγρυπνες νύχτες, απόσπαση προσοχής, Μπορεί να φαίνεται περίεργο ότι αφήνουμε το μυαλό μας να περιπλανηθεί ακόμα και για μισή μέρα αλλά υπάρχει κάποιος τρόπος να αντιμετωπίσουμε αυτό το φαινόμενο.
Η ενσυνειδητότητα (mindfulness), η πρακτική να παρατηρούμε τη δραστηριότητα του μυαλού μας, παρέχει τη γνώση σχετικά με αυτό το προεπιλεγμένο χαρακτηριστικού του ψυχικού λειτουργικού συστήματος και της ικανότητας αυτορύθμισής του.
Ιατρικές έρευνες επιβεβαιώνουν ότι τα εκπαιδευτικά προγράμματα βασισμένα στην καλλιέργεια της ενσυνειδητότητας, μπορούν να μειώσουν τα επίπεδα άγχους και να συμβάλλουν σε δεξιότητας όπως η διαύγεια και η συγκέντρωση. Η ανάπτυξη της ενσυνειδητότητας, χρησιμοποιείται συστηματικά στην ιατρική και την ψυχική υγεία, καθώς επίσης και στον αθλητισμό.
Οι μελέτες δείχνουν ότι η αυξημένη ρύθμιση της προσοχής, η μνήμη εργασίας και η ευαισθητοποίηση σχετικά με την περιπλάνηση του μυαλού αναπτύσσονται μετά από μόλις δύο εβδομάδες εκπαίδευσης. Ομοίως, δείχνουν ότι αυτό το είδος εκπαίδευσης μειώνει τη λειτουργία της προεπιλεγμένης λειτουργίας και εμπλουτίζει τις νευρικές συνδέσεις που διευκολύνουν την προσοχή και την συναισθηματική αυτορρύθμιση.
Άσκηση ενσυνειδητότητας
Η αβίαστη επιμονή και η καθολικότητα με την οποία εμφανίζεται αυτή η προεπιλογή στον προγραμματισμό του μυαλού μας -η περιπλάνηση- δείχνει ότι είναι μέρος της εξελικτικής μας ιστορίας. Οι ανθρώπινοι εγκέφαλοι έχουν εξελιχθεί για να το κάνουν αυτό αυτομάτως. Η λειτουργία σε default mode είναι ουσιώδης. Μερικές φορές αποτελεί την πηγή των δημιουργικών εικόνων μας. Αλλά υποφέρουμε από ανησυχία όταν κυριαρχεί για μεγάλο χρονικό διάστημα. Ο σχεδιασμός για πράγματα που είναι σπάνια και άλλες απειλές είναι σημαντικός για την επιβίωσή μας αλλά υπάρχει ένα μειονέκτημα: το άγχος. Μερικοί άνθρωποι προτιμούν να υποστούν ηλεκτρικό σοκ παρά να μείνουν μόνοι με τις σκέψεις τους.
Τα προγράμματα εκπαίδευσης μυαλού-σώματος, όπως η γιόγκα είναι ενδεικτικά της λαχτάρας που πολλοί άνθρωποι έχουν: να είναι παρόντες στις ευτυχισμένες στιγμές. Ο τρόπος με τον οποίο χρησιμοποιούμε την προσοχή μας είναι κεντρικής σημασίας για τη συναισθηματική μας ευεξία και πολλά προγράμματα μυαλού-σώματος βασίζονται στην εκπαίδευση του νου ώστε να γίνει πιο επιδέξιος.
Η εκπαίδευση για την ανάπτυξη ενσυνειδητότητας, για παράδειγμα, ζητά από τους συμμετέχοντες να κατευθύνουν την προσοχή τους στις αισθήσεις της αναπνοής. Και ενώ αυτό μπορεί να φαίνεται εύκολο, το μυαλό αντιστέκεται. Έτσι, παρά την επανειλημμένη αποφασιστικότητα, ένα άτομο διαπιστώνει ότι, μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα, η προσοχή αδυνατεί να προγραμματιστεί.
Στις στιγμές που καταφέρνετε να παρατηρήσετε τις σκέψεις σας, με κάποια αποστασιοποίηση, η ανησυχία για το μέλλον επανέρχεται. Και η επαγρύπνηση του σχεδιασμού (“τι θα μπορούσε να πάει στραβά εδώ;”) γίνεται επίσης σαφής. Αρχίζουμε να παρατηρούμε ότι η ελπίδα και η λύπη σχετίζονται συχνά με την οικογένεια και τους φίλους, τη δουλειά και τα χρήματα -τα θέματα σχέσεων και εξουσίας που είναι κεντρικά για την επιβίωσή μας.
Όταν παρατηρήσετε στον εαυτό σας ένταση και ανήσυχες σκέψεις, προσπαθήστε να στρέψετε την προσοχή στην αναπνοή σας και να παρατηρήσετε στο σώμα σας. Η σωματική ένταση εξουδετερώνεται με τη στροφή της εστίασης και ακολουθεί μια αίσθηση περισσότερης ηρεμίας. Μην περιμένετε ότι η προσοχή θα μείνει εκεί. Δεν θα το κάνει. Πηγαίνει πίσω στις ανησυχίες, έτσι επιστρέψτε ήπια στην αναπνοή σας. Δοκιμάστε το για λίγα λεπτά.
Η μειωμένη διέγερση που προκύπτει σημαίνει ότι οι ορμόνες που σχετίζονται με το άγχος διαλύονται, επιτρέποντας τις ουσίες που σχετίζονται με τις καλές αισθήσεις όπως η σεροτονίνη και η ντοπαμίνη στον εγκέφαλο, να αισθανθείτε πιο ευτυχισμένοι.
Η εξάσκηση θα κάνει αυτή την καθολική διανοητική αντιμετώπιση πιο εύκολη εν μέσω των δραστηριοτήτων σας.
