Τα εμβόλια είναι από ένα από τα θαύματα της ιατρικής. Λίγες παρεμβάσεις έχουν σώσει τόσες ζωές. Αλλά μπορεί να σας εκπλήξει αν μάθετε ότι δεν παρέχουν όλα τα εμβόλια το ίδιο επίπεδο προστασίας. Μερικά εμβόλια σας εμποδίζουν να έχετε μια συμπτωματική ασθένεια, και άλλα κάνουν κάτι περισσότερο, σας εμποδίζουν να μολυνθείτε. Το τελευταίο είναι γνωστό ως «αποστειρωτική ανοσία». Με την αποστειρωτική ανοσία, ο ιός δεν μπορεί καν να μπει στο σώμα σας επειδή το ανοσοποιητικό σύστημα σταματά την είσοδο του στα κύτταρα και την αναπαραγωγή του.
Υπάρχει μια λεπτή αλλά σημαντική διαφορά μεταξύ πρόληψης της ασθένειας και πρόληψης της μόλυνσης. Ένα εμβόλιο που απλά αποτρέπει την ασθένεια, δηλαδή τα συμπτώματα, δεν σημαίνει ότι εμποδίζει να μεταδώσετε την ασθένεια σε άλλους, ακόμα κι αν εσείς αισθάνεστε καλά. Αλλά ένα εμβόλιο που παρέχει αποστειρωτική ανοσία σταματά εντελώς τον ιό.
Θα ήταν ιδανικό εάν όλα τα εμβόλια προκαλούσαν αποστειρωτική ανοσία. Αλλά στην πραγματικότητα, είναι εξαιρετικά δύσκολο να παραχθούν εμβόλια που να σταματούν εντελώς τη μόλυνση από τους ιούς. Τα περισσότερα εμβόλια που χρησιμοποιούνται σήμερα δεν το επιτυγχάνουν. Για παράδειγμα, εμβόλια που στοχεύουν τον ροταϊό, μια κοινή αιτία διάρροιας στα βρέφη, είναι ικανά μόνο να αποτρέψουν σοβαρές ασθένειες. Αυτό όμως έχει αποδειχθεί ανεκτίμητο στον έλεγχο του ιού. Στις ΗΠΑ, υπήρξαν σχεδόν 90% λιγότερες εισαγωγές στο νοσοκομείο που σχετίζονται με ροταϊό από την εισαγωγή του εμβολίου του, το 2006. Παρόμοια κατάσταση συμβαίνει με τα εμβόλια κατά του ιού της πολιομυελίτιδας, ωστόσο υπάρχει ελπίδα ότι αυτός ο ιός θα μπορούσε να εξαλειφθεί παγκοσμίως.
Τα πρώτα εμβόλια κατά του SARS-CoV-2 που έχουν λάβει άδεια έχουν αποδειχθεί ότι είναι πολύ αποτελεσματικά στη μείωση της νόσου. Παρ’ όλα αυτά, δεν γνωρίζουμε ακόμη εάν αυτά τα εμβόλια μπορούν να προκαλέσουν αποστειρωτική ανοσία. Αναμένεται ότι σύντομα θα είναι διαθέσιμα τα δεδομένα για να απαντηθεί αυτό το θέμα, από τις τρέχουσες κλινικές δοκιμές. Επίσης, ακόμα και εάν αρχικά προκαλείται αποστειρωτική ανοσία, αυτό μπορεί να αλλάξει με την πάροδο του χρόνου καθώς οι ανοσοαποκρίσεις μειώνονται και εξελίσσεται ο ιός, δηλαδή εμφανίζει μεταλλάξεις.
Τι σημαίνει η έλλειψη αποστειρωτικής ανοσίας για όσους εμβολιάστηκαν με τα νέα εμβόλια κατά της νόσου COVID; Σημαίνει ότι εάν αντιμετωπίσετε τον ιό μετά τον εμβολιασμό, μπορεί να μολυνθείτε αλλά να μην εμφανίσετε συμπτώματα. Αυτό συμβαίνει επειδή η ανοσοαπόκριση που προκαλείται από εμβόλιο δεν είναι ικανή να σταματήσει την αναπαραγωγή κάθε σωματιδίου του ιού.
Είναι γενικά κατανοητό ότι απαιτείται ένας συγκεκριμένος τύπος αντισώματος γνωστός ως «εξουδετερωτικό αντίσωμα» για την αποστειρωτική ανοσία. Αυτά τα αντισώματα εμποδίζουν την είσοδο του ιού στα κύτταρα και αποτρέπουν κάθε αντιγραφή. Ωστόσο, ο ιός πρέπει να είναι πανομοιότυπος με τον ιό του εμβολίου.
Ευτυχώς, οι ανοσολογικές αντιδράσεις μας στα εμβόλια περιλαμβάνουν πολλά διαφορετικά κύτταρα και συστατικά του ανοσοποιητικού συστήματος. Ακόμα κι αν η απόκριση αντισωμάτων δεν είναι η βέλτιστη, άλλες πτυχές της ανοσοποιητικής μνήμης μπορούν να ξεκινήσουν όταν εισβάλλει ο ιός. Αυτά περιλαμβάνουν τα κυτταροτοξικά Τ κύτταρα και τα μη εξουδετερωτικά αντισώματα. Η αναπαραγωγή του ιού θα επιβραδυνθεί και κατά συνέπεια θα μειωθεί η ασθένεια.
Αυτό το γνωρίζουμε από τα εμβόλια της γρίπης. Αυτά τα εμβόλια συνήθως προκαλούν προστασία από ασθένειες, αλλά όχι απαραίτητα προστασία από τη μόλυνση. Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στα διαφορετικά στελέχη της γρίπης που κυκλοφορούν -μια κατάσταση που μπορεί επίσης να συμβεί με τον SARS-CoV-2. Είναι καθησυχαστικό να σημειωθεί ότι τα εμβόλια της γρίπης, παρά το γεγονός ότι δεν μπορούν να προκαλέσουν αποστειρωτική ανοσία, εξακολουθούν να είναι εξαιρετικά πολύτιμα για τον έλεγχο του ιού.
Ελλείψει αποστειρωτικής ανοσίας, τι επίδραση μπορεί να έχουν τα εμβόλια SARS-CoV-2 στην εξάπλωση ενός ιού στον πληθυσμό; Εάν είναι πιθανές ασυμπτωματικές λοιμώξεις μετά τον εμβολιασμό, υπάρχει η ανησυχία ότι ο SARS-CoV-2 θα μπορεί να συνεχίσει να μολύνει πολλούς ανθρώπους όπως και πριν. Είναι αυτό δυνατόν;
Τα ασυμπτωματικά μολυσμένα άτομα συνήθως παράγουν τον ιό σε χαμηλότερα επίπεδα. Αν και δεν υπάρχει μια συνεπής σχέση, περισσότερος ιός ισοδυναμεί με περισσότερη ασθένεια. Επομένως, τα εμβολιασμένα άτομα είναι λιγότερο πιθανό να μεταδώσουν αρκετή ποσότητα του ιού για να προκαλέσουν σοβαρή ασθένεια. Αυτό με τη σειρά του σημαίνει ότι οι άνθρωποι που μολύνονται πρόκειται να μεταδώσουν λιγότερη ποσότητα ιού στο επόμενο ευαίσθητο άτομο. Αυτό έχει δειχθεί πειραματικά χρησιμοποιώντας ένα εμβόλιο που στοχεύει έναν ιό στα κοτόπουλα. Όταν μόνο ένα μέρος στο κοτέτσι εμβολιάστηκε, τα μη εμβολιασμένα πτηνά εμφάνισαν πιο ήπια ασθένεια και παρήγαγαν λιγότερους ιούς.
Ενώ η αποστειρωτική ανοσία είναι συχνά ο απώτερος στόχος των εμβολίων, σπάνια επιτυγχάνεται αλλά ευτυχώς, αυτό δεν σταμάτησε πολλά διαφορετικά εμβόλια από το να μειώσουν σημαντικά τον αριθμό των λοιμώξεων. Με τη μείωση των επιπέδων της νόσου, αυτό μειώνει την εξάπλωση του ιού στους πληθυσμούς, και δημιουργείται η ελπίδα ότι θα τεθεί υπό έλεγχο η τρέχουσα πανδημία.
