Γιατί ο καφές μπορεί να σας κουράζει αντί να σας δίνει ενέργεια

Η καφεΐνη, το κύριο δραστικό συστατικό του καφέ έχει μια καλά δικαιολογημένη φήμη ως ενισχυτής της ενέργειας. Αλλά η καφεΐνη μπορεί να επηρεάσει τον καθένα μας διαφορετικά, ανάλογα με τις καταναλωτικές του συνήθειες και τα γονίδιά του.

“Το παράδοξο της καφεΐνης είναι ότι βραχυπρόθεσμα βοηθά στην αύξηση της προσοχής και της εγρήγορσης. Βοηθάει σε ορισμένες γνωστικές εργασίες και ανεβάζει τα επίπεδα ενέργειάς μας”, δήλωσε ο Mark Stein, καθηγητής στο Τμήμα Ψυχιατρικής και Συμπεριφοριστικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο της Ουάσινγκτον, ο οποίος μελέτησε τον αντίκτυπο της καφεΐνης σε άτομα με ΔΕΠΥ (Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας). Αλλά το σωρευτικό αποτέλεσμα, δηλαδή ο μακροπρόθεσμος αντίκτυπος μετά από κατανάλωση καφεΐνης για μεγάλο χρονικό διάστημα, μπορεί να έχει το αντίθετο αποτέλεσμα, την κούραση.

Μέρος των αντίθετων επιδράσεων της καφεΐνης προκύπτει από τις επιδράσεις της σε αυτό που οι ερευνητές αναφέρουν ως «πίεση υπνηλίας», και τροφοδοτεί το πόσο κουρασμένοι αισθανόμαστε όσο περνάει η μέρα. Από τη στιγμή που ξυπνάμε το πρωί, το σώμα μας έχει ένα βιολογικό ρολόι που μας οδηγεί να κοιμηθούμε κάποια στιγμή.

Ο Seth Blackshaw, νευροεπιστήμονας στο Πανεπιστήμιο Τζονς Χόπκινς που μελετά τον ύπνο, λέει ότι οι ερευνητές εξακολουθούν να μαθαίνουν πώς αυξάνεται η κούραση και η υπνηλία στο σώμα. Κατά τη διάρκεια της ημέρας, τα κύτταρα και οι ιστοί μας χρησιμοποιούν ενέργεια μέσω ενός μορίου που ονομάζεται τριφωσφορική αδενοσίνη ή ATP. Καθώς δαπανάται το μόριο του ATP -εκτελώντας δουλειές αλλά και απλά με το βασικό μεταβολισμό μας- τα κύτταρα παράγουν μια χημική ουσία που ονομάζεται αδενοσίνη ως υποπροϊόν. Η αδενοσίνη συνδέεται με υποδοχείς στον εγκέφαλό μας και αυτό μας κάνει σταδιακά να αισθανόμαστε κουρασμένοι.

Χημικά, το μόριο της καφεΐνης μοιάζει αρκετά με το μόριο της αδενοσίνης που δεσμεύεται στον εγκέφαλό μας. Έτσι η καφεΐνη δεσμεύεται στους υποδοχείς της αδενοσίνης. Αντικαθιστώντας την αδενοσίνη, η καφεΐνη εμποδίζει το αίσθημα της κούρασης και νιώθουμε πιο αφυπνισμένοι. Στην πραγματικότητα η καφεΐνη δεν μας δίνει αυτή καθ’ εαυτή ενέργεια -αν και έτσι το αισθανόμαστε- αλλά σταματά το αποτέλεσμα της αδενοσίνης. Εν τω μεταξύ, η αδενοσίνη συνεχίζει να συσσωρεύεται στο σώμα. “Καθώς η καφεΐνη μεταβολίζεται και αποβάλλεται από το σώμα μπορεί να δημιουργηθεί ένα υψηλό επίπεδο κούρασης και πίεσης για ύπνο”, δήλωσε ο Blackshaw.

Το θέμα είναι ότι όσο περισσότερη καφεΐνη πίνουμε, τόσο αυξάνουμε την ανοχή του σώματός μας σε αυτήν. Το συκώτι μας προσαρμόζεται δημιουργώντας πρωτεΐνες που διασπούν την καφεΐνη πιο γρήγορα και οι υποδοχείς της αδενοσίνης στον εγκέφαλό μας πολλαπλασιάζονται, έτσι ώστε να μπορούν να συνεχίσουν να είναι ευαίσθητοι στα επίπεδα της αδενοσίνης. Τελικά, η μακροχρόνια ή αυξημένη κατανάλωση καφεΐνης επηρεάζει αρνητικά τον ύπνο μας και αυτό να μας κάνει να αισθανόμαστε πιο κουρασμένοι. “Αν κοιμάστε λιγότερο και έχετε άγχος και βασίζεστε στην καφεΐνη για να αντιμετωπίσετε αυτή την κατάσταση, βραχυπρόθεσμα, θα κάνετε τα πράγματα πολύ χειρότερα μακροπρόθεσμα”, είπε ο Blackshaw. “Θα προσθέσετε περισσότερο εσπρέσο, αλλά ο αρνητικός αντίκτυπος στον ύπνο σας θα συνεχιστεί και αυτό είναι αθροιστικό”.

Η καφεΐνη μπορεί επίσης να προκαλέσει απότομη άνοδο του σακχάρου στο αίμα ή να οδηγήσει σε αφυδάτωση -και τα δύο μπορεί να σας κάνουν να νιώθετε πιο κουρασμένοι, ανέφερε η Christina Pierpaoli Parker, κλινική ερευνήτρια που μελετά τον ύπνο στο Πανεπιστήμιο της Αλαμπάμα στο Μπέρμιγχαμ. Αν λοιπόν έχετε χάσει το καλό αποτέλεσμα του καφέ, η κατανάλωσή του μπορεί να σας φέρει κούραση αντί για ενέργεια.

Εάν αισθάνεστε μια απογευματινή πτώση ακόμη και μετά από ένα φλιτζάνι καφέ, η λύση μπορεί να είναι να καταναλώνετε λιγότερη ποσότητα. Μην πίνετε κάθε μέρα καφέ, έτσι ώστε το σώμα σας να καθαρίσει οποιαδήποτε καφεΐνη στο σύστημά σας και στη συνέχεια να την προσθέσετε σταδιακά στη ρουτίνα σας. Στην ιδανική περίπτωση, η κατανάλωση καφέ “πρέπει να είναι διασκεδαστική και χρήσιμη και να σας δίνει ώθηση ενέργειας όταν την χρειάζεστε”, είπε ο Blackshaw. Εάν αισθάνεστε ότι η καφεΐνη δεν σας δίνει πλέον ενέργεια, κοιμηθείτε, ασκηθείτε ή εκτεθείτε στο φυσικό φως, κάτι που μπορεί να σας δώσει ενέργεια. Ο επαρκής ύπνος και η σωματική δραστηριότητα είναι οι πρώτες παρεμβάσεις για προβλήματα προσοχής και υπνηλίας. “Η καφεΐνη είναι ένα χρήσιμο συμπλήρωμα, αλλά δεν θέλετε να εξαρτηθείτε από αυτήν”.

Πηγή: The New York Times

Δείτε επίσης