Το προπιονικό βακτήριο της ακμής (Propionibacterium acnes) είναι ένα Gram-θετικό βακτήριο το οποίο πολλαπλασιάζεται σε αναερόβιες συνθήκες.
Το όνομα προέρχεται από το γεγονός ότι κατά τη ζύμωση (καταβολισμός σε αναερόβιες συνθήκες) της γλυκόζης παράγει ένα κατώτερο λιπαρό οξύ, το προπιονικό οξύ.
Το προπιονικό βακτήριο της ακμής υπάγεται στο γένος Propionibaderium, που περιλαμβάνει άλλα τρία είδη (P. avidum, Ρ. granulosum, P. propionicus). To P. acnes προκαλεί συχνότερα λοιμώξεις στον άνθρωπο και κυρίως την ακμή από όπου προέρχεται και το όνομα του είδους.
Είναι μέλος της φυσιολογικής μικροβιακής χλωρίδας του δέρματος στους περισσότερους ανθρώπους. Επίσης βρίσκεται στο γαστρεντερικό σύστημα ανθρώπων και ζώων.
Οι λοιμώξεις δηλαδή προκαλούνται από το προπιονικό βακτηρίδιο της ακμής του δέρματος, δηλαδή είναι ενδογενείς. Επειδή οι λοιμώξεις είναι ενδογενείς, δεν μπορεί να καθοριστεί.
Ποιες λοιμώξεις προκαλεί
Η κύρια λοίμωξη που δημιουργεί είναι η ακμή (acne vulgaris).
Η ακμή εντοπίζεται κυρίως στο πρόσωπο, και σε μικρότερη συχνότητα στο στήθος, πλάτη και ώμους. Προκαλείται όταν ο πόρος των σμηγματογόνων αδένων του δέρματος αποκλειστεί και το λιπαρό έκκριμα τους δεν έρχεται στην επιφάνεια.
Η αρχική βλάβη έχει πολυπαραγοντική αιτιολογία, όπως ορμονικές διαταραχές (π.χ. υπερέκκριση ανδρογόνων συνήθως στις γυναίκες), στρες, γενετικοί παράγοντες, μεγάλη παραγωγή ιδρώτα. Αυτό δημιουργεί ευνοϊκές συνθήκες για τον πολλαπλασιασμό του προπιονικού βακτηριδίου της ακμής , το οποίο με ένζυμα καταστρέφει τον πόρο των σμηγματογόνων αδένων, ενώ συγχρόνως ο χρυσίζων σταφυλόκοκκος (παθογόνος) και μύκητες όπως το Pityrosporum orbiculare {ovale) που φυσιολογικά βρίσκονται στο δέρμα, εγκλωβίζονται και δημιουργούν πυογόνο φλεγμονή, τη γνωστή ακμή. Τα μικρόβια αυτά συμβάλλουν στη δημιουργία της ακμής επειδή παράγουν ένα ένζυμο, τη λιπάση που υδρολύει τα τριγλυκερίδια του σμήγματος. Τα προϊόντα αυτής της υδρόλυσης, τα λιπαρά οξέα προκαλούν ακόμη μεγαλύτερη φλεγμονή.
Σπάνια, το προπιονικό βακτήριο προκαλεί έλκη στον κερατοειδή του ματιού, αρθρίτιδα, και ακόμη σπανιότερα ενδοκαρδίτιδα.
Διάγνωση και θεραπεία
Η διάγνωση γίνεται με μικροσκόπηση του κλινικού υλικού και καλλιέργεια σε αναερόβιες συνθήκες (το αποτέλεσμα δίδεται σε μια εβδομάδα καθόσον το μικρόβιο αργεί να αναπτυχθεί). Στη συνέχεια γίνεται έλεγχος ευαισθησίας στα αντιβιοτικά (αντιβιόγραμμα).
Ο μικροοργανισμός είναι ευαίσθητος σε διάφορα αντιβιοτικά, που χορηγούνται συνήθως με τη μορφή κρέμας κατόπιν ιατρικής οδηγίας. Τα αντιβιοτικά που χρησιμοποιούνται εκτός από την αντιμικροβιακή δράση προκαλούν και αναστολή δράσης της λιπάσης.
Παράλληλα συνιστάται τοπικός καθαρισμός. Επίσης διορθώνονται αν υπάρχουν ορμονικές μεταβολές, καθώς επίσης και η υπερβολική παραγωγή ιδρώτα. Πολλοί δε συνιστούν και φάρμακα για αύξηση της παραγωγής βιταμίνης Α (βιταμίνη προστατευτική των επιθηλίων).
Για την πρόληψη, συνιστάται συχνό και καλό πλύσιμο με σαπούνι και πολύ νερό ιδιαίτερα σε άτομα με λιπαρό δέρμα (υπερέκκριση των σμηγματογόνων αδένων). Αποφυγή χρήσης λιπαρών καλλυντικών σκευασμάτων σε άτομα με λιπαρό δέρμα. Επίσης η διατήρηση της ψυχικής υγείας καθώς και της ισορροπίας του ενδοκρινικού συστήματος θεωρούνται σημαντικοί παράγοντες για προφύλαξη από την ακμή.
