Ο πυρετός αποτελεί ένδειξη ότι το ανοσοποιητικό σύστημα μάχεται κατά μικροβίων που απειλούν την υγεία μας. Κατά τη διάρκεια του πυρετού όμως μπορεί σε ορισμένα παιδιά να συμβεί κάτι που τρομάζει αλλά είναι συνήθως ακίνδυνο: σπασμοί.
Το παιδί παρουσιάζει συσπάσεις στο πρόσωπο, στα χέρια και στα πόδια ενώ το βλέμμα του γίνεται απλανές. Τυπικά συμβαίνει σε παιδιά ηλικίας 6 μηνών έως 5 χρονών, με μέσο όρο τους 18 μήνες. Οι πυρετικοί σπασμοί δεν συμβαίνουν σε ενήλικες.
Το 2-5% των μικρών παιδιών θα εκδηλώσει κάποια στιγμή πυρετικούς σπασμούς ή παροξυσμούς (febrile seizures) ύστερα από γρίπη, κοινό κρυολόγημα ή άλλη λοίμωξη. Οι ιογενείς λοιµώξεις αποτελούν την πιο συχνή αιτία πυρετού που σχετίζεται µε εµφάνιση σπασµών.
Οι πυρετικοί σπασμοί είναι πιο συχνοί στα αγόρια απ’ ότι στα κορίτσια. Συμβαίνουν κατά κανόνα σε υγιή παιδιά που ανεβάζουν γρήγορα πυρετό συνήθως πάνω από 38,5 βαθμούς Κελσίου ή είχαν πυρετό πρόσφατα. Οι σπασμοί μπορεί να εμφανιστούν πριν οι γονείς καταλάβουν ότι το παιδί έχει πυρετό.
Συμπτώματα
Τα συμπτώματα διαφέρουν από παιδί σε παιδί. Οι μύες του σώματος μπορεί να είναι άκαμπτοι ή χαλαροί και η κατάσταση να εναλλάσσεται ρυθμικά, έτσι που να συσπώνται άλλοτε ολόκληρο το σώμα κι άλλοτε τμήματα του σώματος.
Οι πυρετικοί σπασμοί μπορεί να αφορούν τα τέσσερα άκρα και σ’ αυτή την περίπτωση έχουν συνήθως διάρκεια μικρότερη από 5 λεπτά. Μπορεί να υπάρξουν και πολλαπλά επεισόδια σπασμών μέσα σε ένα 24ωρο και να διαρκέσουν πάνω από 15 λεπτά, προσβάλλοντας τη μία πλευρά του σώματος περισσότερο από την άλλη, οπότε μιλάμε για σύνθετους ή επιπλεγμένους σπασμούς.
Στην τυπική εικόνα, το παιδί έχει τα μάτια ανοικτά, το βλέμμα είναι προσηλωμένο μπροστά ή πλάγια (μπορεί να φαίνεται μόνο το άσπρο των ματιών). Το δέρμα γίνεται ωχρό και μερικές φορές μελανιάζει, ιδίως γύρω από το στόμα. Τελικά επέρχεται χαλάρωση, απώλεια της συνείδησης και ύπνος μικρής διάρκειας. Όταν το παιδί ξυπνά έχει κανονικό χρώμα και συμπεριφορά. Μερικές φορές αυτή η εικόνα υπάρχει και χωρίς εκδήλωση σπασμών.
Οι πυρετικοί σπασμοί οφείλονται σε χαμηλή ανοχή του κεντρικού νευρικού συστήματος σε σπασμούς και πυροδοτούνται από έναν εξωγενή παράγοντα που είναι ο πυρετός. Εμφανίζεται μια ηλεκτρική υπερδιέγερση του εγκεφάλου του παιδιού όταν υπάρχει πυρετός που μεταφέρεται μέσω των νεύρων στους μύες οι οποίοι αρχίζουν να σφίγγουν και να συσπώνται ρυθμικά. Ο υποθάλαμος του εγκεφάλου ο οποίος ρυθμίζει τη θερμοκρασία του σώματος φαίνεται πως παίζει κεντρικό ρόλο. Οι λόγοι είναι μάλλον γενετικοί. Το 24% των παιδιών έχει οικογενειακό ιστορικό με πυρετικούς σπασμούς και το 4% έχει οικογενειακό ιστορικό με επιληψία.
Ο πυρετός που προκαλεί πυρετικούς σπασμούς είναι πιο συχνός όταν οφείλεται σε συγκεκριμένες λοιμώξεις, όπως γαστρεντερίτιδες από Shigella και Rotavirus και κάποιες λοιμώξεις του άνω αναπνευστικού από τους ανθρώπινους ερπητοϊούς 6 και 7 (HHV6 και HHV7).
Τι να κάνετε και πότε να αναζητήσετε ιατρική βοήθεια
Αν το παιδί εκδηλώσει πυρετικούς σπασμούς απαιτείται απόλυτη ψυχραιμία από τους γονείς. Μπορείτε να κάνετε τα εξής:
- Ελέγξτε τη θερμοκρασία του παιδιού.
- Βγάλτε τα πολλά ρούχα από το παιδί για να κατεβάσετε τη θερμοκρασία του σώματος.
- Μην βάζετε ποτέ κάτι στο στόμα του παιδιού.
- Εάν το παιδί έχει χάσει τις αισθήσεις του ξαπλώστε το στο πλάι, ελαφρώς γερμένο μπροστά, ώστε να μην πνιγεί από τυχόν εκκρίσεις ή εμετό.
- Μετά το επεισόδιο αναφέρετε τους σπασμούς στο γιατρό σας. Αν ο γιατρός έχει συνταγογραφήσει διαζεπάμη (Diazepam, Stesolid) την χορηγείτε από το ορθό, εάν οι σπασμοί δεν σταματήσουν μέσα σε 10 λεπτά.
Να σημειωθεί ότι δεν πρέπει να δίνετε ασπιρίνη για τον πυρετό, διότι μπορεί να πυροδοτήσει μια σπάνια αλλά επικίνδυνη διαταραχή, το σύνδρομο Reye.
Τα παιδιά µε πυρετικούς σπασµούς συνήθως αντιµετωπίζονται από το ιατρικό προσωπικό των επειγόντων περιστατικών. Επικοινωνήστε άμεσα με νοσοκομείο όταν:
- Είναι το πρώτο επεισόδιο πυρετικών σπασμών του παιδιού σας,
- Το παιδί είναι κάτω των 12 μηνών,
- Οι σπασμοί εμφανίζονται μετά από μερικές μέρες που το παιδί είναι άρρωστο,
- Το παιδί παρουσιάσει περισσότερα από ένα επεισόδιο σπασμών μέσα σε ένα 24ωρο,
- Οι σπασμοί κρατήσουν πάνω από 10 λεπτά,
- Το παιδί παρουσιάσει σπασμούς μόνο στη μία πλευρά του σώματος,
- Το παιδί δεν συνέλθει μετά από μερικά λεπτά,
- Το παιδί μετά τους σπασμούς παρουσιάσει παράλυση σε ένα μέρος του σώματος.
Στην πλειονότητα των περιπτώσεων, οι σπασµοί έχουν λυθεί όταν φτάνουν στο τµήµα επειγόντων περιστατικών.
Οι πυρετικοί σπασμοί χρειάζονται πάντα ιατρική εξέταση, για να προσδιοριστεί η αιτία του πυρετού. Περίπου το 3% των παιδιών με πυρετικούς σπασμούς μπορεί να εμφανίσουν επιληψία στο μέλλον ενώ ο κίνδυνος αυξάνεται αν το παιδί έχει επιπεπλεγμένους πυρετικούς σπασμούς.
Δεν έχει καταγραφεί μείωση του δείκτη νοημοσύνης του παιδιού ως συνέπεια υποτροπιαζόντων πυρετικών σπασµών.
