Η οξεία επιπεφυκίτιδα είναι μία από τις πιο συχνά συναντώμενες οφθαλμικές καταστάσεις τόσο στην πρωτοβάθμα φροντίδα όσο και στην επείγουσα περίθαλψη, αλλά συχνά αντιμετωπίζεται εσφαλμένα.
Οι περισσότερες περιπτώσεις οξείας επιπεφυκίτιδας είναι ιογενείς (συχνά προκαλούνται από τον ίδιο ιό που προκαλεί το κοινό κρυολόγημα) και είναι μεταδοτικές. Στην περίπτωση αυτή τα τοπικά αντιβιοτικά δεν έχουν αποτέλεσμα. Ωστόσο, η κακή χρήση των αντιβιοτικών στην περίπτωση της επιπεφυκίτιδας είναι συνηθισμένη.
Σύμφωνα με αμερικανική μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Ophthalmology, οι περισσότεροι ασθενείς με οξεία επιπεφυκίτιδα (conjunctivitis) λαμβάνουν λάθος θεραπεία, διότι πολλοί γιατροί τούς χορηγούν αντιβιοτικά κολλύρια -για κάθε ενδεχόμενο- όταν αυτά σε λίγες περιπτώσεις είναι απαραίτητα.
Παρά την εκστρατεία της Αμερικανικής Ακαδημίας Οφθαλμολογίας για την εξάλειψη της εκτεταμένης πρακτικής της συνταγογράφησης αντιβιοτικών για την οξεία επιπεφυκίτιδα, η πρακτική αυτή εξακολουθεί να υφίσταται μεταξύ των παρόχων φροντίδας οφθαλμών.
Η επιπεφυκίτιδα είναι μία φλεγμονή στον διάφανο χιτώνα του ματιού (τον επιπεφυκότα), η οποία εκδηλώνεται με κοκκίνισμα των ματιών και, ανάλογα με την αιτία της, με πρόσθετα συμπτώματα, όπως αίσθημα καύσου, τσούξιμο, αίσθηση ξένου σώματος μέσα στο μάτι, πυώδη εκκρίματα, αυξημένη παραγωγή δακρύων (δακρύρροια), κνησμό (φαγούρα), οίδημα (πρήξιμο) των βλεφάρων, παροδική θόλωση της όρασης που «καθαρίζει» όταν ανοιγοκλείνουμε τα μάτια ή, μερικές φορές, πόνο.
Υπάρχουν τρεις κύριοι τύποι επιπεφυκίτιδας: η ιογενής, η βακτηριακή και η αλλεργική, εκ των οποίων οι δύο πρώτες είναι μεταδοτικές.
Η θεραπεία με αντιβιοτικά, που συνταγογραφείται από το γιατρό σας, συχνά οδηγεί σε γρήγορη ανάρρωση όταν η αιτία είναι βακτήριο και όχι ιός. Αυτός ο τύπος επιπεφυκίτιδας προκαλεί συνήθως κόκκινα μάτια με πολύ πύον. Αλλά τα αντιβιοτικά δεν είναι πάντα απαραίτητα ούτε στην περίπτωση της βακτηριακής επιπεφυκίτιδας, διότι πολλές περιπτώσεις είναι ήπιες και υποχωρούν μόνες τους σε 7-14 ημέρες χωρίς θεραπεία.
Επίσης, τα αντιβιοτικά δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν τις αλλεργίες (π.χ. από γύρη, ακάρεα οικιακής σκόνης, φακούς επαφής, καλλυντικά, τρίχωμα ζώων κ.λπ.).
Η θεραπεία των ιογενών ή αλλεργικών μορφών μπορεί να είναι τόσο απλή όσο η εφαρμογή δροσερής κομπρέσας στο μάτι ή η χρήση χαλαρωτικών σταγόνων οφθαλμών σχεδιασμένων να λειτουργούν με αυτές τις μορφές της πάθησης.
Η κατάχρηση των αντιβιοτικών κολλυρίων για τα μάτια μπορεί να δημιουργήσει πρόσθετα προβλήματα (π.χ. φαγούρα, τσούξιμο, αίσθημα καύσου, πρήξιμο), καθώς και να εντείνει το κοκκίνισμα των ματιών και την παραγωγή εκκριμάτων από αυτά.
Συχνό λάθος η θεραπεία με αντιβιοτικά κολλύρια
Η μελέτη ανέλυσε δεδομένα από 350.000 άτομα στις ΗΠΑ που είχαν διαγνωστεί με οξεία επιπεφυκίτιδα. Το 58% των ασθενών εκτέλεσαν συνταγή με αντιβιοτικά κολλύρια και μάλιστα το 20% είχαν συνταγή για συνδυασμό αντιβιοτικού με στεροειδές, δηλαδή κορτιζόνη.
«Ο συνδυασμός αυτός, όμως, είναι εντελώς ακατάλληλος για τους περισσότερους ασθενείς με οξεία επιπεφυκίτιδα, διότι μπορεί να παρατείνει ή να επιδεινώσει ορισμένα είδη ιογενών λοιμώξεων που αποτελούν την συνηθέστερη αιτία της», αναφέρει ο δρ. Αναστάσιος Κανελλόπουλος, καθηγητής Οφθαλμολογίας του Πανεπιστημίου Νέας Υόρκης και πρόεδρος της Διεθνούς Εταιρείας Διαθλαστικής Χειρουργικής (ISRS).
Η μελέτη έδειξε ότι οκτώ στους 10 ασθενείς δεν είχαν απευθυνθεί σε οφθαλμιάτρους για τα συμπτώματά τους αλλά κυρίως σε γιατρούς της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας.
«Η διάκριση της βακτηριακής επιπεφυκίτιδας από την ιογενή και την αλλεργική δεν είναι απλή, διότι οι τρεις τύποι έχουν κοινά χαρακτηριστικά, όπως το κοκκίνισμα των ματιών, η αυξημένη παραγωγή δακρύων ή εκκριμάτων, ο ερεθισμός και η ευαισθησία στο φως. Πολλοί γιατροί, λοιπόν, έχουν την τάση να δίνουν αντιβιοτικά “για παν ενδεχόμενο” ενώ πολλοί ασθενείς αγνοούν τις συνέπειες από την κατάχρηση αντιβιοτικών και πιστεύουν λανθασμένα ότι η “αντιβίωση” είναι απαραίτητη για κάθε σύμπτωμα που οφείλεται σε λοίμωξη. Αυτό έχει ως συνέπεια να προμηθεύονται πολλές φορές μόνοι τους αντιβιοτικά κολλύρια για την θεραπεία της επιπεφυκίτιδας που έχουν, λέει ο δρ Κανελλόπουλος.
«Η χρήση αντιβιοτικών κολλυρίων συνήθως ενδείκνυται όταν ο ασθενής έχει σοβαρά συμπτώματα, το ανοσοποιητικό σύστημά του είναι εξασθενημένο ή όταν η λοίμωξη δεν έχει υποχωρήσει καθόλου έπειτα από μία εβδομάδα χωρίς θεραπεία», σύμφωνα με τον δρ Κανελλόπουλο.
