Το κλωστήριο της αεριογόνου γάγγραινας

Γάγγραινα ονομάζεται η πάθηση κατά την οποία προκαλείται νέκρωση των ιστών λόγω παύσης της τροφοδοσίας τους με αίμα άρα και με οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά. Πιο συχνά εμφανίζεται στα κάτω άκρα. Υπάρχουν διάφορα είδη γάγγραινας.

Η αεριογόνος γάγγραινα συνήθως προκαλείται από μόλυνση με το βακτήριο Clostridium perfringens, το οποίο αναπτύσσεται ύστερα από έναν τραυματισμό ή μια χειρουργική πληγή. Η βακτηριακή λοίμωξη παράγει τοξίνες που αποδεσμεύουν ένα αέριο. Όπως και η υγρή γάγγραινα, η αεριογόνος γάγγραινα μπορεί να γίνει απειλητική για τη ζωή.

Τα κλωστήρια γενικά είναι Gram-θετικά βακτηρίδια που παράγουν σπόρους και πολλαπλασιάζονται αποκλειστικά αναερό­βια δηλ. σε περιβάλλον χωρίς καθόλου οξυγόνο. Τα κλωστήρια της αεριογόνου γάγγραινας (μυονέκρωσης), οφείλουν το όνομα τους στο γεγονός, ότι η λοίμωξη που προκαλούν χαρακτηρίζεται από την παρουσία αερίου. Ο κύριος εκπρόσωπος αυτών των κλωστηρίων είναι το Clostridium perfringens, το οποίο ευθύνεται για το 8ο% των περιπτώσεων. Σπανιότερα κατά φθίνουσα συχνότητα αναφέρονται το Clostridium novyi, Clostridium septicum, Clostridium hislolyticum και Clostridium bifermentans.

Βρίσκονται με τη μορφή σπόρων παντού στο περιβάλλον, σε αφθονία στο έδαφος, αλλά και στο νερό, τα λύματα και την τροφή. Αποτελούν επίσης μέρος της φυσιολογικής χλωρίδας του εντέρου του ανθρώπου και των ζώων. Η ικανότητα τους να παράγουν σπόρους τους επιτρέπει να επιβιώνουν για πολύ μεγάλα χρονικά διαστήματα ακόμα και σε πολύ δυσμενές περιβάλλον (ξηρασία, παρουσία οξυγό­νου, υψηλές θερμοκρασίες).

Μετάδοση

Λόγω της αφθονίας στο έδαφος, συνήθως μεταδίδονται με την επι­μόλυνση τραυμάτων. Η μετάδοση στις τροφιμογενείς λοιμώξεις γί­νεται με την κατανάλωση μολυσμένων ζωικών προϊόντων.

Ποιες λοιμώξεις προκαλεί

To C. perfringens προκαλεί ποικιλία λοιμώξεων, από τις οποίες οι αναφερόμενες στη συνέχεια είναι οι πιο τυπικές.

Αεριογόνος γάγγραινα (μυονέκρωση). Προϋπόθεση είναι η επιμόλυνση τραύματος με τέτοιο τρόπο, ώστε να δημιουργηθούν αναερόβιες συνθήκες (χωρίς οξυγόνο) δηλ. είτε το τραύμα να είναι βαθύ (π.χ. ξένο σώμα), είτε οι ιστοί από τον τραυματισμό να έχουν νεκρωθεί ώστε οι συνθήκες να είναι αναερόβιες (απουσία αιμάτωσης και οξυγόνωσης).

Μυονέκρωση συμβαίνει επίσης σε χειρουρ­γικές επεμβάσεις του εντέρου (επιμόλυνση με C. perfringens από τη χλωρίδα του εντέρου) και σε θεραπευτικές αποξέσεις της μήτρας (μυονέκρωση της μήτρας). Η λοίμωξη εμφανίζεται απότομα και εξελίσσεται ραγδαία, με μεγάλη κακουχία, πυρετό, εφίδρωση, πρήξι­μο στο τραυματισμένο σημείο με παρουσία αερίου και χαρακτηριστικό τριγμό κατά την ψηλάφηση, νέκρωση, παραγωγή δύσοσμου υγρού και έντονο πόνο. Αν δεν γίνει άμεση χειρουργική και συντηρητική αντιμε­τώπιση, ο ασθενής μπορεί να καταλήξει μέσα σε ώρες λόγω σοκ.
Κυτταρίτιδα. Φλεγμονή των μαλακών μορίων (συνήθως άκρα, γλουτοί, περίνεο, κοιλιακό τοίχωμα, θώρακας, τράχηλος, ισχία). Οι κλινικές εκδηλώσεις είναι παρόμοιες με αυτές της αεριογόνου γάγγραινας).

Εντερίτιδα. Λόγω της παραγωγής διαφόρων εντεροτοξινών προκα­λείται οξεία γαστρεντερίτιδα με αίσθημα κακουχίας, ανορεξία, κοι­λιακούς πόνους, μετεωρισμό και διάρροια, που συνοδεύεται από αιματηρά κόπρανα. Σπάνια και χωρίς να είναι γνωστή η αιτιολογία, ορισμένα στελέχη του μικροβίου μπορεί να προκαλέσουν οξεία νεκρω­τική εντερίτιδα η οποία εξελίσσεται ταχύτατα και οδηγεί σε θάνατο.

Διάγνωση

Η διάγνωση βασίζεται κυρίως στην κλινική εικόνα. Η παρουσία των κλωστηριδίων στο σημείο της βλάβης (π.χ. τραύματα) δεν ση­μαίνει οπωσδήποτε λοίμωξη. Όμως σε ένα ύποπτο τραύμα για μυ­ονέκρωση, η Gram-χρώση (χαρακτηριστική εικόνα του Clostridium perfringens, με λίγα και κατεστραμένα πυοσφαίρια) και η καλλιέργεια παρέχουν πολύτιμες πληροφορίες.

Σημαντική βοήθεια στη διάγνωση προσφέρουν οι απεικονιστικές εξετάσεις, όπως η ακτινογραφία με την οποία αποκαλύπτεται η παρουσία αερίου στη μυονέκρωση και την κυτταρίτιδα. Στην περίπτωση δε της κλωστριδιακής εντερίτιδας, ο ακτινολογικός έλεγχος αποκαλύπτει διάταση του εντέρου λόγω των αερίων καθώς και υδραερικά επίπεδα.

Θεραπεία και πρόληψη

Λόγω της σοβαρότητας της λοίμωξης (μυονέκρωση) επιβάλλεται άμεση χειρουργική παρέμβαση για την αφαίρεση των νεκρωμένων ιστών και παροχέτευση της λοίμωξης, μαζί με σύγχρονη χορήγη­ση αντιβιοτικών. Στην εντερίτιδα γίνεται, εκτός από τη χορήγηση αντιβιοτικών, οπωσδήποτε διόρθωση των ηλεκτρολυτικών διατα­ραχών.

Άμεση περιποίηση τραυμάτων. Αν υπάρχουν σημεία φλεγμονής (πόνος, ερυθρότητα, οίδημα, θερμότητα) γύρω από οποιοδήποτε τραυματισμό, πρέπει το άτομο να προσέλθει αμέσως στο νοσοκο­μείο. Για την πρόληψη της εντερίτιδας πρέπει να ακολουθούνται οι οδηγίες υγιεινής διαχείρισης των τροφίμων.

Δείτε επίσης