Δύο νέες μελέτες παρουσιάστηκαν στο φετινό Ευρωπαϊκό Συνέδριο για την Παχυσαρκία (ECO) στη Βενετία της Ιταλίας (12-15 Μαΐου), βασισμένες στη δοκιμή ορόσημο “Semaglutide and Cardiovascular Outcomes” (SELECT) από την ίδια διεθνή ομάδα συγγραφέων.
Η πρώτη μελέτη, με επικεφαλής την καθηγήτρια Donna Ryan από το Pennington Biomedical Research Center, Νέα Ορλεάνη, ΗΠΑ, που δημοσιεύτηκε στο Nature Medicine, εξετάζει τις μακροπρόθεσμες επιδράσεις της σεμαγλουτίδης στο βάρος. Η δεύτερη μελέτη με επικεφαλής τον καθηγητή John Deanfield από το University College του Λονδίνου, στο Ηνωμένο Βασίλειο, διερεύνησε αν τα καρδιαγγειακά οφέλη σχετίζονται με το πόσο βάρος χάθηκε.
Η σεμαγλουτίδη είναι ένα φάρμακο GLP-1 που συνταγογραφείται κυρίως για ενήλικες με διαβήτη τύπου 2, αλλά είναι επίσης εγκεκριμένο για απώλεια βάρους σε άτομα με παχυσαρκία ή υπέρβαρα που έχουν τουλάχιστον ένα άλλο πρόβλημα υγείας. Αυτή η κατηγορία φαρμάκων προσομοιώνει τις λειτουργίες της φυσικής ορμόνης του σώματος GLP-1 (μια ινκρετίνη) που βοηθά στη μείωση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα μετά από ένα γεύμα. Η προσαρμογή αυτών των επιπέδων ορμονών μπορεί επίσης να κάνει τους ανθρώπους να αισθάνονται χορτάτοι, και με αυτόν τον τρόπο, βοηθά στη μείωση της ημερήσιας πρόσληψης των θερμίδων τους.
Το 2023, η δοκιμή SELECT ανέφερε ότι οι ενήλικες υπέρβαροι ή παχύσαρκοι (δεν ήταν διαβητικοί) που έπαιρναν σεμαγλουτίδη για περισσότερα από 3 χρόνια είχαν 20% χαμηλότερο κίνδυνο καρδιακής προσβολής, εγκεφαλικού ή θανάτου λόγω καρδιαγγειακής νόσου και έχασαν κατά μέσο όρο 9,4% του σωματικού τους βάρους.
Μεταξύ Οκτωβρίου 2018 και Ιουνίου 2023, εγγράφηκαν 17.604 ενήλικες (ηλικίας 45 ετών και άνω, 72% άνδρες) από 804 περιοχές σε 41 χώρες με υπέρβαρο ή παχυσαρκία (ΔΜΣ 27 kg/m² ή υψηλότερο) και έλαβαν είτε θεραπεία σεμαγλουτίδης (2,4 mg ή 2,4 mg) είτε εικονικό φάρμακο για 40 μήνες κατά μέσο όρο. Είχαν προηγουμένως υποστεί καρδιακή προσβολή, εγκεφαλικό ή/και περιφερική αρτηριακή νόσο, αλλά δεν είχαν διαβήτη τύπου 1 ή τύπου 2 όταν συμμετείχαν στη μελέτη.
Οι ερευνητές εξέτασαν δείκτες παχυσαρκίας που περιλαμβάνουν τη σύσταση του σώματος και την κατανομή λίπους (περιφέρεια μέσης και αναλογία περιφέρειας μέσης προς ύψος [WHtR]), και όχι μόνο τον ΔΜΣ, για να διευκρινιστεί η επίδραση της σεμαγλουτίδης στο κοιλιακό λίπος -το λίπος στην κοιλιά προκαλεί μεγαλύτερο καρδιαγγειακό κίνδυνο από τη γενική παχυσαρκία.
Η πρώτη μελέτη δείχνει ότι η θεραπεία με σεμαγλουτίδη μία φορά την εβδομάδα μπορεί να προκαλέσει σημαντική και διαρκή απώλεια βάρους και να μειώσει το μέγεθος της μέσης για τουλάχιστον 4 χρόνια σε ενήλικες σε υπέρβαρους ή παχύσαρκους που δεν έχουν διαβήτη -με χαμηλότερο ποσοστό σοβαρών παρενεργειών σε σύγκριση με το εικονικό φάρμακο επειδή υπήρχαν λιγότερα καρδιαγγειακά.
Είναι σημαντικό ότι άνδρες και γυναίκες όλων των φυλών, ηλικιών και μεγεθών σώματος, σε όλες τις γεωγραφικές περιοχές κατάφεραν να επιτύχουν διαρκή, κλινικά σημαντική απώλεια βάρους. «Η μακροπρόθεσμη ανάλυσή μας για τη σεμαγλουτίδη αποδεικνύει ότι η απώλεια βάρους μπορεί να διατηρηθεί για έως και 4 χρόνια σε έναν γεωγραφικά και φυλετικά διαφορετικό πληθυσμό ενηλίκων με υπέρβαρα και παχυσαρκία άτομα και χωρίς διαβήτη», είπε ο καθηγητής Ryan. «Αυτός ο βαθμός απώλειας βάρους σε έναν τόσο μεγάλο και ποικιλόμορφο πληθυσμό υποδηλώνει ότι μπορεί να είναι δυνατό να επηρεάσει το βάρος της δημόσιας υγείας από πολλαπλές ασθένειες που σχετίζονται με την παχυσαρκία. Η οστεοαρθρίτιδα, το άγχος και η κατάθλιψη υποχωρούν από την αποτελεσματική διαχείριση βάρους».
Στην ομάδα της σεμαγλουτίδης, η απώλεια βάρους συνεχίστηκε μέχρι την εβδομάδα 65 και διατηρήθηκε για 4 χρόνια, με τους συμμετέχοντες να χάνουν κατά μέσο όρο 10,2% του σωματικού τους βάρους και 7,7 εκατοστά από τη μέση τους, σε σύγκριση με 1,5% και 1,3 εκατοστά στην ομάδα του εικονικού φαρμάκου. Ομοίως, στην ομάδα της σεμαγλουτίδης, ο δείκτης WHtR μειώθηκε κατά 6,9%, σε σύγκριση με 1% στην ομάδα του εικονικού φαρμάκου.
Αυτές οι βελτιώσεις παρατηρήθηκαν και στα δύο φύλα και σε όλες τις κατηγορίες φυλής και ηλικίας, ανεξάρτητα από την αρχική κατάσταση του σακχάρου στο αίμα ή το μεταβολικά ανθυγιεινό σωματικό λίπος. Ωστόσο, οι γυναίκες που έπαιρναν σεμαγλουτίδη έτειναν να χάνουν περισσότερο βάρος κατά μέσο όρο από τους άνδρες και οι Ασιάτες ασθενείς έχασαν λιγότερο βάρος κατά μέσο όρο από άλλες φυλές.
Είναι ενδιαφέρον ότι μετά από δύο χρόνια πάνω από τους μισούς (52%) συμμετέχοντες που έλαβαν θεραπεία σεμαγλουτίδης είχαν μεταβεί σε κατηγορία χαμηλότερου ΔΜΣ σε σύγκριση με το 16% όσων έλαβαν εικονικό φάρμακο. Για παράδειγμα, το ποσοστό των συμμετεχόντων με παχυσαρκία (ΔΜΣ 30kg/m² ή μεγαλύτερο) μειώθηκε από 71% σε 43% στην ομάδα της σεμαγλουτίδης και από 72% σε 68% στην ομάδα του εικονικού φαρμάκου. Επιπλέον, το 12% των ενηλίκων στην ομάδα της σεμαγλουτίδης πέτυχε υγιές βάρος (ΔΜΣ 25kg/m² ή λιγότερο) σε σύγκριση με 1,2% στην ομάδα του εικονικού φαρμάκου
Δεν υπήρχαν απροσδόκητες παρενέργειες με τη σεμαγλουτίδη στη δοκιμή SELECT. Οι συμμετέχοντες με σοβαρές παρενέργειες ήταν λιγότεροι στην ομάδα της σεμαγλουτίδης από την ομάδα του εικονικού φαρμάκου (33% έναντι 36%), κυρίως λόγω των διαφορών στις καρδιακές διαταραχές (11,5% έναντι 13,5%). Περισσότεροι ασθενείς που λάμβαναν σεμαγλουτίδη διέκοψαν τη δοκιμή λόγω γαστρεντερικών συμπτωμάτων, συμπεριλαμβανομένης της ναυτίας και της διάρροιας, κυρίως κατά τη φάση κλιμάκωσης της δόσης 20 εβδομάδων. Είναι σημαντικό ότι η σεμαγλουτίδη δεν οδήγησε σε αυξημένο ποσοστό παγκρεατίτιδας. Αλλά τα ποσοστά χολολιθίασης (πέτρες στη χοληδόχο κύστη) ήταν υψηλότερα στην ομάδα της σεμαγλουτίδης.
Καρδιαγγειακά οφέλη ανεξάρτητα από την απώλεια βάρους
Η δεύτερη μελέτη εξέτασε τη σχέση μεταξύ βάρους κατά την έναρξη και της αλλαγής του βάρους κατά τη διάρκεια της μελέτης με τα καρδιαγγειακά αποτελέσματα. Αυτά περιελάμβαναν το χρόνο μέχρι το πρώτο μείζον ανεπιθύμητο καρδιαγγειακό συμβάν (MACE) και την καρδιακή ανεπάρκεια.
Τα ευρήματα έδειξαν ότι η θεραπεία με σεμαγλουτίδη απέφερε καρδιαγγειακά οφέλη, ανεξάρτητα από το αρχικό βάρος και την ποσότητα του βάρους που χάθηκε. Αυτό υποδηλώνει ότι ακόμη και ασθενείς με σχετικά ήπια επίπεδα παχυσαρκίας, ή εκείνοι που χάνουν μόνο μέτρια κιλά, μπορεί να έχουν βελτιωμένη καρδιαγγειακή έκβαση.
«Αυτά τα ευρήματα έχουν σημαντικές κλινικές επιπτώσεις», είπε ο καθηγητής Deanfield. «Περίπου οι μισοί από τους ασθενείς που βλέπω στο καρδιαγγειακό μου ιατρείο έχουν επίπεδα βάρους ισοδύναμα με αυτά της δοκιμής SELECT και είναι πιθανό να αποκομίσουν οφέλη από τη λήψη σεμαγλουτίδης πέρα από το συνηθισμένο επίπεδο φροντίδας που προτείνεται από τις κατευθυντήριες γραμμές. Τα ευρήματά μας δείχνουν ότι το μέγεθος αυτού του αποτελέσματος θεραπείας με σεμαγλουτίδη είναι ανεξάρτητο από την ποσότητα του βάρους που χάνεται, υποδηλώνοντας ότι το φάρμακο έχει άλλες δράσεις που μειώνουν τον καρδιαγγειακό κίνδυνο πέρα από τη μείωση του ανθυγιεινού σωματικού λίπους. Αυτοί οι εναλλακτικοί μηχανισμοί μπορεί να περιλαμβάνουν θετικές επιπτώσεις στο σάκχαρο, την αρτηριακή πίεση ή τη φλεγμονή, καθώς και άμεσες επιδράσεις στον καρδιακό μυ».
Παρά αυτά τα σημαντικά ευρήματα, οι συγγραφείς προειδοποιούν ότι η SELECT δεν είναι μια δοκιμή πρωτογενούς πρόληψης, και άρα τα δεδομένα δεν μπορούν να επεκταθούν σε όλους τους ενήλικες με υπέρβαρο και παχυσαρκία. Και παρά το γεγονός ότι η μελέτη είναι μεγάλη και ποικιλόμορφη, δεν περιλαμβάνει αρκετά άτομα από διαφορετικές φυλετικές ομάδες για να κατανοήσουν τις διαφορετικές πιθανές επιπτώσεις.
Περισσότερες πληροφορίες: Nature Medicine (2024), DOI: 10.1038/s41591-024-02996-7.
