Αν κάποια στιγμή είχατε την αίσθηση ότι αυτό που βλέπετε ή βιώνετε το έχετε ξαναδεί ή ξαναζήσει στο παρελθόν, δεν είστε ούτε οι πρώτοι ούτε οι τελευταίοι και μην το αποδώσετε σε εμπειρίες που είχατε σε μια άλλη ζωή γιατί υπάρχουν διάφορες θεωρίες για την εξήγηση του φαινομένου. Εξήντα πέντε στους εκατό ανθρώπους έχουν βιώσει την εμπειρία του deja-vu (προμνησία) την αίσθηση δηλαδή ότι έχουν έχει δει ή βιώσει ξανά στο παρελθόν μία κατάσταση. Το φαινόμενο αυτό παρατηρείται με μεγαλύτερη συχνότητα στις ηλικίες 15-25 ετών και ελαττώνεται σε μεγαλύτερες ηλικίες. Έρευνες έχουν δείξει ότι περισσότερο επιρρεπή είναι άτομα σε συνθήκες κόπωσης και στρες, ανώτερου κοινωνικού και μορφωτικού επιπέδου και όσοι ταξιδεύουν συχνά.
Το deja-vu μπορεί να εμφανιστεί είτε σε υγιή άτομα, είτε σε υπόβαθρο οργανικής νόσου, είτε λόγω λήψης φαρμάκων, εξηγούν οι επιστήμονες (Ελπίδα Κουιμτζή, Δήμητρα. Νέλλα, Αναστασία. Κώνστα, Πέτρος Πετρίκης, Λουκάς Αθανασιάδης , Κωνσταντίνος Φωκά) της Α΄ Ψυχιατρικής Κλινικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης σε ανακοίνωσή τους στο 5ο Επιστημονικό Συνέδριο της Ιατρικής Σχολής του ΑΠΘ .
Οι διάφορες πιθανές θεωρίες που έχουν διατυπωθεί για την κατανόηση και την ερμηνεία του φαινομένου παρουσιάστηκαν στο συνέδριο. «Σύμφωνα με μία θεωρία το φαινόμενο εξηγείται ως διαταραχή μνήμης στο οποίο εμπλέκονται ο ιππόκαμπος και ο αμυγδαλοειδής πυρήνας του εγκεφάλου. Σύμφωνα με μια άλλη θεωρία οι καταστάσεις μοιάζουν γνωστές επειδή οι πληροφορίες εισέρχονται στον εγκέφαλο ακόμη και όταν η προσοχή του ατόμου είναι προσηλωμένη σε κάτι άλλο. Η θεωρία του ολογράμματος υποστηρίζει ότι το deja-vu συμβαίνει όταν ένα στοιχείο του περιβάλλοντος μοιάζει με μέρος μιας ανάμνησης, με αποτέλεσμα να αναπαραχθούν οι αναμνήσεις στην τρισδιάστατη μορφή τους. Η θεωρία της καθυστερημένης όρασης αποδίδει την εμφάνισή του στην καθυστέρηση έλευσης του ερεθίσματος στον εγκέφαλο από τον έναν οφθαλμό στον άλλο με αποτέλεσμα το δεύτερο ερέθισμα να θεωρείται ανάμνηση του πρώτου. Τέλος σύμφωνα με νεότερες απόψεις το deja-vu οφείλεται σε μία καταστολή της εξελικτικά πρωιμότερης οδού μεταβίβασης των οπτικών ερεθισμάτων μέσω του στελέχους, η οποία καθυστερεί σε σχέση με τη βασική οδό που διέρχεται από το θάλαμο» αναφέρεται στην ανακοίνωση των επιστημόνων της Α΄ Ψυχιατρικής Κλινικής του ΑΠΘ.
Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στη χρόνια μορφή του φαινομένου. Τα άτομα που το βιώνουν έχουν υπερδραστήριο ή συνεχώς διαγερμένο το κύκλωμα του μετωπιαίου λοβού, το οποίο είναι υπεύθυνο για τη λειτουργία των αναμνήσεων, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται αναμνήσεις εκεί που δεν υπάρχουν.
