Στις ηλικίες των 15-20 ετών αρχίζει να δημιουργείται η αθηρωματική πλάκα, η ρήξη της οποίας μπορεί να προκαλέσει ακόμη και αιφνίδιο θάνατο, χωρίς καν να προηγηθεί κάποιο σύμπτωμα. Γι’ αυτό η πρόληψη θα πρέπει να αρχίζει από την παιδική ηλικία με την υγιεινή διατροφή, την άσκηση και την αποφυγή ακόμη και του παθητικού καπνίσματος. «Η στεφανιαία αθηροσκλήρωση είναι μία δυναμική και συνεχώς εξελισσόμενη νόσος, είναι ένας κινούμενος στόχος. Το 20-30% των ανθρώπων που χάνουν τη ζωή τους από αιφνίδιο θάνατο δεν είχαν ποτέ κανένα σύμπτωμα. Και επειδή πολλοί πεθαίνουν αιφνιδίως θα πρέπει ο γιατρός να κάνει από νωρίς τη διάγνωση, πριν επέλθει το μοιραίο», επισημαίνει ο καθηγητής του Ohio State University των ΗΠΑ, συνεργάτης του Ιδρύματος Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών, Χαρίσιος Μπουντούλας.
Εκείνο που έχει σημασία δεν είναι το μέγεθος της στένωσης που προκαλεί η αθηρωματική πλάκα, αλλά η αστάθειά της. «Μία αθηρωματική πλάκα που προκαλεί στένωση 40-50% χωρίς συμπτώματα, μπορεί να γίνει ασταθής και να υποστεί ρήξη από τη μία στιγμή στην άλλη. Αυτό θα έχει ως συνέπεια είτε τον αιφνίδιο θάνατο, είτε το οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου, είτε την ασταθή στηθάγχη. Όταν πάθει κάποιος έμφραγμα, ένα μεγάλο τμήμα του μυοκαρδίου νεκρώνεται και δυσλειτουργεί η καρδιά, με συνέπεια την καρδιακή ανεπάρκεια. Γι αυτό πρέπει να γίνει με κάθε τρόπο έγκαιρη διάγνωση πριν γίνει η πλάκα ασταθής», υπογραμμίζει ο κ. Μπουντούλας, με ανακοίνωσή του, στο 11ο Διεθνές Συνέδριο New Trends in Cardiology, οι εργασίες του οποίου διεξάγονται στη Θεσσαλονίκη.
«Πρέπει να προληφθεί η δημιουργία της αθηρωματικής πλάκας, η οποία αρχίζει να σχηματίζεται από την ηλικία των 15-20 και εκδηλώνεται στα 40-50. Μελέτες έδειξαν ότι έφηβοι που πέθαναν από τροχαία είχαν αθηρωματική πλάκα, όπως αθηρωματική πλάκα είχαν και στρατιώτες ηλικίας 18-20 ετών που σκοτώθηκαν στον πόλεμο του Βιετνάμ. Τι πρέπει λοιπόν να κάνουμε; Το κλειδί είναι η πρόληψη. Στην περίπτωση που έχει ήδη δημιουργηθεί η αθηρωματική πλάκα, πρέπει να προληφθεί η εξέλιξή της σε ασταθή. Πρέπει να διευκολύνουμε την υποστροφή της από ασταθή σε σταθερή και να μικρύνουμε τη στένωση, να διατηρήσουμε την καλή λειτουργία της αριστεράς κοιλίας, και αν ο ασθενής έχει συμπτώματα, να τα θεραπεύσουμε», εξηγεί ο κ Μπουντούλας.
Βασικοί παράγοντες για να διατηρηθεί σταθερή η αθηρωματική πλάκα είναι η αποφυγή του καπνίσματος, ενεργητικού και παθητικού, η μεγάλη ελάττωση της ολικής χοληστερίνης (κάτω από 150 mg/dl), και σε πολλές περιπτώσεις η λήψη μιας ασπιρίνης, που εμποδίζει τη θρόμβωση που προκαλείται από τη ρήξη της αθηρωματικής πλάκας. Επιπλέον, συνιστάται μεσογειακή διατροφή καθώς και 45 λεπτά άσκησης ημερησίως, όπως π.χ. το γρήγορο βάδισμα.
Ο καθηγητής εξηγεί ότι η υψηλή χοληστερίνη οφείλεται σε γενετικά αίτια και στη διατροφή. «Όταν έχει κανείς στεφανιαία νόσο βοηθάει η χαμηλή σε χοληστερίνη διατροφή και η άσκηση. Πρέπει όμως ο ασθενής να παίρνει και φάρμακα, γιατί μόνο η διατροφή δε βοηθάει», υπογραμμίζει.
Τι προκαλεί τη ρήξη της αθηρωματικής πλάκας;
Πολλοί παράγοντες δημιουργούν φλεγμονώδεις αντιδράσεις γύρω από την αθηρωματική πλάκα. Αυτές οι φλεγμονώδεις αντιδράσεις, μαζί με την υψηλή χοληστερίνη και το κάπνισμα, την καθιστούν ασταθή. Μελέτη που έγινε σε ασθενείς από 30 νοσοκομεία όλης της χώρας, έδειξε ότι το 90% των οξέων εμφραγμάτων, σε ηλικία κάτω των 50 ετών, παρατηρήθηκε σε καπνιστές.
«Οι πλάκες που παθαίνουν ρήξη και προκαλούν έμφραγμα είναι αυτές που δημιουργούν μικρού βαθμού στένωση (40-50%). Όταν δημιουργείται η πλάκα, η αρτηρία μεγαλώνει από μόνη της. Μπορεί δηλαδή να υπάρχει μια στένωση 30% αλλά η πλάκα να είναι μεγάλη γιατί απλώνεται προς τα έξω και όχι προς τον αυλό της αρτηρίας. Η αρχική πορεία της πλάκας δεν προκαλεί στένωση. Γι αυτό, τονίζουμε τη σημασία της πρόληψης και συνιστούμε διακοπή του καπνίσματος, διατήρηση της ολικής χοληστερίνης κάτω από 150 mg/dl και άσκηση. Μπορεί να έχει κανείς πολλές ασταθείς πλάκες. Η διάγνωσή τους μπορεί να γίνει με καθετηριασμό και ενδαγγειακό υπέρηχο, αλλά αυτό δεν είναι πρακτικό γιατί είναι επίπονο και χρονοβόρο», εξηγεί ο κ Μπουντούλας.
Ο καθηγητής συνιστά άσκηση, διατροφή χωρίς ζωικά λιπαρά, διατήρηση του σωματικού βάρους και αποφυγή του καπνίσματος. Συνιστά, ακόμη, στην ηλικία των 15-20 ετών να εξετάζεται η χοληστερίνη και αν διαπιστωθεί ότι είναι υψηλή, ίσως χρειαστεί η λήψη φαρμάκων.
