Οι σπασμοί δεν οφείλονται πάντα σε επιληψία. Η επιληψία χαρακτηρίζεται από κρίσεις σπασμών που εμφανίζονται κατ’ επανάληψη (χρόνιοι) χωρίς κάποια σαφή αιτία πρόκλησης. Αντίθετα, οι παροδικοί σπασμοί οφείλονται πάντα σε κάποια προγενέστερη αιτία, για παράδειγμα σε στέρηση ύπνου, πυρετό (πυρετικοί σπασμοί) ή μια διαταραχή του μεταβολισμού (υπογλυκαιμία).
Σπασμοί είναι η μη ελεγχόμενη, ταχεία ανατάραξη του σώματος. Στη διάρκεια των σπασμών, οι μύες του ατόμου συσπώνται και χαλαρώνουν επαναλαμβανόμενα. Οι σπασμοί μπορεί να είναι ανησυχητικό θέαμα αλλά τις περισσότερες φορές είναι αβλαβείς.
Μέχρι και 5% των παιδιών παθαίνουν στην πορεία της ζωής τους τουλάχιστον μία κρίση σπασμών. Στο 90% αυτών των περιπτώσεων πρόκειται για πυρετικούς σπασμούς, οι οποίοι κάνουν την εμφάνιση τους ανάμεσα στο 2ο και το 5ο έτος της ηλικίας.
Κανονικά, οι κρίσεις σπασμών διαρκούν λίγο, συνήθως, ένα ως πέντε λεπτά. Οι πυρετικοί σπασμοί διαρκούν μέχρι 60 δευτερόλεπτα.
Κάθε κρίση σπασμών οφείλεται σε ραγδαία διαταραχή εκφόρτισης των νευρικών κυττάρων του εγκεφάλου.
Συμπτώματα
Αν σε μια κρίση σπασμών συμμετέχει μόνο ένα μέρος των εγκεφαλικών κυττάρων (εστιακή κρίση), τότε παρουσιάζονται τοπικά περιορισμένες διαταραχές, για παράδειγμα, σπασμοί στο ένα χέρι. Αν συμμετέχει μεγάλος αριθμός εγκεφαλικών κυττάρων (γενικευμένη κρίση), παρουσιάζονται σπασμοί σε όλο το σώμα.
Τα συμπτώματα των σπασμών μπορεί να διαφέρουν από παιδί σε παιδί. Κατά τη διάρκεια των σπασμών στα παιδιά, οι μύες του σώματος μπορεί να είναι άκαμπτοι ή χαλαροί. Η κατάσταση μπορεί να εναλλάσσεται ρυθμικά, έτσι που να συσπώνται άλλοτε ολόκληρο το σώμα κι άλλοτε τμήματα του σώματος.
Συνήθως τα παιδιά χάνουν την επαφή τους με τον περίγυρο. Κατά τη διάρκεια μιας κρίσης σπασμών «γυρίζουν» τα μάτια του παιδιού, ενώ υπάρχει το ενδεχόμενο να κιτρινίσει και να χάσει τις αισθήσεις του, καθώς και να βγάζει αφρούς από το στόμα. Εξαιτίας των μυϊκών σπασμών υπάρχει κίνδυνος να τραυματιστεί, κυρίως να δαγκώσει τη γλώσσα του.
Επιπρόσθετα μπορεί το παιδί να χάνει και τον έλεγχο της ούρησης και των κενώσεων του. Γι’ αυτό είναι πιθανό να «βραχεί» και να «λερωθεί» κατά τη διάρκεια των σπασμών. Οι σπασμοί σταματούν συνήθως μόνοι τους μετά από μερικά λεπτά. Ύστερα από μια κρίση σπασμών το παιδί πέφτει πάντα σε βαθύ ύπνο.
Αιτίες
Οι κρίσεις σπασμών που δεν οφείλονται σε επιληψία μπορεί να συμβαίνουν για τους παρακάτω λόγους:
- Πυρετικούς σπασμούς.
- Κρίση συναισθηματικής φόρτισης.
- Αγγειοπνευμονογαστρικής κρίση.
- Καρδιογενής κρίση.
- Ημικρανία.
- Παροξυσμικό ίλιγγο.
- Παροξυσμικό ραιβόκρανο.
- Λόγω καλοήθους μυοκλόνου του ύπνου.
- Ναρκοληψία.
- Λόγω νυχτερινού τρόμου (Pavor Nocturnus).
- Δυστονία.
Αντιμετώπιση
Για την άμεση παύση των σπασμών, ο γιατρός των πρώτων βοηθειών θα χορηγήσει διαζεπάμη. Για την αποτροπή μελλοντικών κρίσεων, είναι αναγκαία η συστηματική μακροχρόνια θεραπεία. Για το σκοπό αυτόν, τα φάρμακα προσαρμόζονται ανάλογα με το είδος των κρίσεων (εστιακές ή γενικευμένες).
Εκτός από εξετάσεις αίματος, απαραίτητος είναι και ο έλεγχος με ηλεκτροεγκεφαλογράφημα (ΗΕΓ), στο οποίο αποτυπώνονται τα δυναμικά (φορτίσεις-εκφορτίσεις) των εγκεφαλικών κυττάρων κατά τη διάρκεια των επιληπτικών σπασμών.
Ακόμη και μετά την πάροδο ενός διαστήματος χωρίς κρίσεις, πρέπει τουλάχιστον μία φορά ετησίως να πραγματοποιείται ένα ηλεκτροεγκεφαλογράφημα (ΗΕΓ) για να ελέγχονται οι διακυμάνσεις των ηλεκτρικών δυναμικών του εγκεφάλου.
Έχουν ιδιαίτερη σημασία τα κατωτέρω:
Σε πρωτοεμφανιζόμενη κρίση σπασμών, ο γιατρός θα αποκλείσει με εξέταση των οργάνων τις περιπτώσεις εγκεφαλικής αιμορραγίας, όγκου στον εγκέφαλο, διαβήτη, μηνιγγίτιδας και επιληψίας.
Μην κρατάτε σφιχτά ένα παιδί που παθαίνει σπασμούς, αλλά ξαπλώστε το σε πλάγια θέση στο έδαφος. Για να μη δαγκώσει τη γλώσσα του, ίσως να χρειάζεται να βάλετε ένα μαντίλι ανάμεσα στα δόντια του.
Εφόσον παρουσιάζονται κατ’ επανάληψη σπασμοί στο παιδί σας, σταματήστε αυτές τις κρίσεις κάθε φορά με διαζεπάμης που πρέπει να έχετε πάντα στο φαρμακείο του σπιτιού σας.
Τα παιδιά που ακολουθούν θεραπεία λόγω των σπασμών τους πρέπει να παίρνουν τα φάρμακα αυστηρά σύμφωνα με τις προδιαγραφές και να πραγματοποιεί τακτικά αιματολογικές εξετάσεις και ηλεκτροεγκεφαλογράφημα (ΗΕΓ).
