Κάποτε πιστευόταν ότι τα γονίδια λειτουργούν με τον ίδιο τρόπο, κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες.
Σήμερα ξέρουμε ότι ναι μεν τα γονίδια καθορίζουν πολλά πράγματα αλλά δεν είναι τόσο πανίσχυρα όσο φαντάζονταν παλιότερα οι επιστήμονες. Ο τρόπος λειτουργίας τους επηρεάζεται από το περιβάλλον, όπως για παράδειγμα από τη διατροφή. Ξέρουμε επίσης ότι η άσκηση αλλάζει τη λειτουργία των γονιδίων και αυτός είναι ένας λόγος που κάνει καλό στην υγεία.
Πως το περιβάλλον επηρεάζει τη λειτουργία των γονιδίων είναι θέμα έντονης έρευνας. Πρόσφατα, μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature Communications βρήκε ότι τα γονίδια -και κατά συνέπεια το ανοσοποιητικό σύστημα- λειτουργούν διαφορετικά το χειμώνα σε σχέση με το καλοκαίρι.
Η μελέτη βρήκε για πρώτη φορά ότι υπάρχει γενετικό υπόβαθρο στις εποχικές μεταπτώσεις της υγείας μας, λόγω διαφορετικής λειτουργίας του ανοσοποιητικού συστήματος.
Αυτοί οι εποχικοί κύκλοι του ανοσοποιητικό συστήματος εξηγούν, ως ένα σημείο, γιατί είμαστε πιο ευάλωτοι σε ορισμένες ασθένειες το χειμώνα σε σχέση με το καλοκαίρι. Για παράδειγμα ξέρουμε ότι το χειμώνα συμβαίνουν περισσότερες καρδιακές προσβολές και ισχαιμικά εγκεφαλικά. Φυσικά, υπάρχουν κι άλλες αιτίες γι’ αυτό, όπως π.χ. το χειμώνα υπάρχουν περισσότερες ιώσεις και το αίμα κάνει πιο εύκολα θρόμβωση.
Εποχικότητα στη λειτουργία των γονιδίων
Ερευνητές με επικεφαλής τον καθηγητή γενετικής Τζον Τοντ του Πανεπιστημίου Κέμπριτζ ανέλυσαν δείγματα από 16.000 ανθρώπους διαφόρων χωρών.
Από τα περίπου 23.000 ανθρώπινα γονίδια που έχει ένας άνθρωπος, περίπου το 25% εμφανίζει σαφή σημάδια διακυμάνσεων στη λειτουργία τους ανάλογα με την εποχή του έτους.
Η διακύμανση αυτή έχει ιδιαίτερη σημασία, όταν αφορά γονίδια που εμπλέκονται στη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος και στην πρόκληση φλεγμονής.
Η φλεγμονή προκαλείται από τη δράση του ανοσοποιητικού συστήματος το οποίο μερικές φορές εκτροχιάζεται και αντί να προστατεύει τον οργανισμό επιτίθεται σε διάφορα όργανα με αποτέλεσμα να υπάρχουν οι λεγόμενες αυτοάνοσες ασθένειες (ρευματοειδής αρθρίτιδα, ο διαβήτης τύπου 1, αθηροσκλήρωση κλπ).
Οι ερευνητές βρήκαν ότι τα γονίδια κάνουν πιο επιθετικό το ανοσοποιητικό σύστημα μεταξύ Δεκεμβρίου και Φεβρουαρίου στους ανθρώπους του βορείου ημισφαιρίου, ενώ στο νότιο ημισφαίριο αυτό συμβαίνει μεταξύ Ιουνίου-Αυγούστου.
Η υπεραντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος έχει την παρενέργεια της φλεγμονής αλλά η πιο έντονη δραστηριοποίηση των γονιδίων το χειμώνα, από την άλλη πλευρά, ενισχύει την άμυνα του οργανισμού για την καταπολέμηση των ιώσεων, όπως της γρίπης και των μικροβιακών λοιμώξεων.
Θα πρέπει να τονιστεί ότι εκτός από την εποχικότητα, κι άλλοι παράγοντες παίζουν ρόλο στη λειτουργία των γονιδίων, όπως το περιβάλλον, η διατροφή, το στρες, η άσκηση, οι ασθένειες κλπ.
