Σύνδρομο Αδαμαντιάδη – Behcet: Συμπτώματα και θεραπεία

syndromo BehcetTo σύνδρομο (ή νόσος) Αδαμαντιάδη – Behcet συνίσταται σε υποτροπιάζοντα αφθώδη έλκη στο στόμα, που υποτροπιάζουν τουλάχιστον 3 φορές σε περίοδο 12 μηνών, παρουσία δύο από τα ακόλουθα: υποτροπιάζοντα έλκη γεννητικών οργάνων, αγγειίτιδα αμφιβληστροειδούς ή πρόσθια ή οπίσθια ραγοειδίτιδα, δερματικές βλάβες (οζώδες ερύθημα, ψευδοθυλακίτιδα, ή βλατιδοφλυκταινώδεις βλάβες, ή ακμοειδή οζίδια σε μετεφηβικούς ασθενείς που δεν λαμβάνουν θεραπεία με κορτικοειδή), ή θετική δοκιμασία προκλητής δερματίτιδας (pathergy test).

Συμπτώματα

Οι βλάβες του στόματος υποτροπιάζουν στα χείλη, τη γλώσσα, τον παρειακό βλεννογόνο, τη μαλθακή και σκληρή υπερώα, τις αμυγδαλές, ακόμη και στο φάρυγγα ή τη ρινική κοιλότητα. Οι βλάβες είναι μονήρεις ή πολλαπλές, διαμέτρου 2 ως 10 mm ή και μεγαλύτερης, σαφώς περιγεγραμμένες, με ρυπαρή γκριζωπή βάση και περιφερική ζωηρά ερυθρή άλω. Άλλοι ασθενείς εμφανίζουν βαθιά έλκη που καταλείπουν ουλές που μοιάζουν με τις προκαλούμενες από τα μείζονα αφθώδη έλκη του Sutton. Οι βλάβες είναι τόσο επώδυνες που μπορεί η λήψη τροφής να καταστεί δύσκολη. Στις περισσότερες περιπτώσεις διαπιστώνεται έντονη δυσοσμία στόματος.

Στους άνδρες, βλάβες των γεννητικών οργάνων εμφανίζονται στο όσχεο, στο μόριο και την ουρήθρα και στις γυναίκες στο αιδοίο, τον τράχηλο και τον κόλπο. Και στα δύο φύλα, βλάβες εμφανίζονται στη βουβωνική πτυχή, τον πρωκτό, το περίνεο, ή το ορθό. Αυτά τα έλκη είναι παρόμοια με αυτά του στόματος. Επιπρόσθετα μπορεί να υπάρχουν κηλίδες, βλατίδες και θυλακίτιδα στο όσχεο. Οι βλάβες στις γυναίκες μπορεί να προκαλέσουν εν τω βάθει καταστροφή ιστού στο αιδοίο. Την προσβολή του στόματος ή των γεννητικών οργάνων μπορεί να συνοδεύει διόγκωση των περιοχικών λεμφαδένων και πυρετός.

Οι βλάβες στα μάτια ξεκινούν με έντονο περιοφθαλμικό άλγος και φωτοφοβία. Η αγγειίτιδα του αμφιβληστροειδούς είναι το πιο κλασσικό οφθαλμικό σημείο και το κύριο αίτιο τύφλωσης. Η επιπεφυκίτιδα μπορεί να είναι πρώιμη και το υπόπυο όψιμη συνοδός βλάβη της ραγοειδίτιδας. Συχνά υπάρχει ιριδοκυκλίτιδα. Τελικά προσβάλλονται και τα δύο μάτια. Η νόσος χωρίς θεραπεία καταλήγει σε τύφλωση από ατροφία του οπτικού νεύρου, γλαύκωμα ή καταρράκτη.

Οι νευρολογικές εκδηλώσεις προέρχονται κατά κύριο λόγο από το κεντρικό νευρικό σύστημα και μοιάζουν πολύ με αυτές της πολλαπλής σκλήρυνσης. Η πορεία με εξάρσεις και υφέσεις αποτελεί τον κανόνα. Συχνή είναι η εμφάνιση θρομβοφλεβίτιδας. Επίσης μπορεί να συμβεί θρόμβωση της άνω κοίλης φλέβας. Αρθραλγίες εμφανίζονται συχνότερα με τη μορφή πολυαρθρίτιδας.

Δυστυχώς, τα διεθνή κριτήρια περιλαμβάνουν μη ειδικές κοινές δερματικές βλάβες (ψευδοθυλακίτιδα, βλατιδοφλυκταινώδεις ή ακμοειδείς βλάβες). Η ανάδειξη είτε λευκοκυτταροκλαοτικής αγγειίτιδας είτε ουδετεροφιλικής αγγειακής αντίδρασης στη βιοψία της βλάβης καθιστούν τα δερματικά κριτήρια πιο ειδικά.

Υπάρχει σχετικά υψηλή επίπτωση νόσου Αδαμαντιάδη – Behcet στην Άπω Ανατολή και τις χώρες της Μεσογείου, ενώ στις ΗΠΑ και την Δυτική Ευρώπη είναι πολύ σπανιότερη. Σε μεγάλες σειρές ασθενών από περιοχές υψηλής επίπτωσης, κυριαρχούν άνδρες με ηλικία έναρξης τα 30 έτη.

Στην ιστολογική εξέταση, οι πρώιμες βλάβες εμφανίζουν λευκοκυτταροκλαοτική αγγειίτιδα. Υπάρχει περιαγγειακή διήθηση, που είναι κυρίως λεμφοκυτταρική στις παλαιές βλάβες, με ενδοθηλιακή υπερπλασία που αποφράσσει τον αυλό.

Αιτία

Το αίτιο της νόσου Αδαμαντιάδη – Behcet πιθανολογείται πως είναι λοιμώδους, ανοσολογικής και/ή γενετικής αρχής αλλά τα ως τώρα στοιχεία δεν καταλήγουν οριστικά σε κάποια απ’ αυτές.

Διάγνωση

Συνήθως η νόσος Αδαμαντιάδη – Behcet ξεκινά με ένα έλκος στο στόμα, ακολουθούμενο και από άλλα. Μπορεί να περάσουν έτη πριν αναπτυχθούν περαιτέρω βλάβες. Για το λόγο αυτό, η διάγνωση απαιτεί δύο κλασσικά σημεία μαζί με έλκη στόματος.

Σε γυναίκες κυριαρχούν οι βλάβες στα γεννητικά όργανα και τον πρωκτό, συχνά με επακόλουθη συμμετοχή των οφθαλμών.

Η νόσος Behcet πρέπει να διακρίνεται από την ερπητική ή αφθώδη στοματίτιδα, την πέμφιγα, τον καρκίνο του στόματος και το σύνδρομο Stevens-Johnson (πολύμορφο ερύθημα).

Για την περαιτέρω διερεύνηση των ασθενών μπορεί να διενεργηθεί βελονονυγμός στο δέρμα ή δοκιμασία προκλητής δερματίτιδας, που όμως δεν είναι αξιόπιστο υπό την έννοια ότι μπορεί να είναι αρνητικό σε κατά τα άλλα καλά τεκμηριωμένες περιπτώσεις. Γίνεται με έγχυση 0,1 ml διαλύματος φυσιολογικού ορού στο δέρμα ή με απλό νυγμό του δέρματος με στείρα βελόνη. Εντός 24 ωρών εμφανίζεται φλύκταινα στη θέση του νυγμού. Επί αρνητικού αποτελέσματος, η δοκιμασία πρέπει να επαναλαμβάνεται σε 2 ως 5 θέσεις πριν γίνει αποδεκτό το αρνητικό αποτέλεσμα. Θετική δοκιμασία προκλητής δερματίτιδας έχει παρατηρηθεί σε ασθενείς με νόσο Behcet, γαγγραινώδες πυόδερμα, σύνδρομο Sweet και σύνδρομο δερματοπάθειας-αρθρίτιδας επί νοσημάτων του εντέρου.

Θεραπεία

Συνήθως τα έλκη επουλώνονται αυτόματα. Επί βλαβών στο στόμα πρέπει να συνιστάται η χρήση ήπιων στοματικών διαλυμάτων και οδοντόκρεμας καθώς και περιορισμένη χρήση οδοντόβουρτσας.

Για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων και την επούλωση των αφθών, μπορούν να χρησιμοποιηθούν τοπικές θεραπείες όπως αυτές που περιγράφονται για τις άφθες.

Έχει μελετηθεί η χρήση διαλύματος σουκραλφάτης σε έλκη στόματος και γεννητικών οργάνων επί νόσου Behcet και βρέθηκε ότι μειώνει τον πόνο και τον χρόνο που απαιτείται για την επούλωση. Συνολικά, το θεραπευτικό πρόβλημα των αφθών δεν είναι η επούλωση των επιμέρους βλαβών αλλά η πρόληψη εμφάνισης νέων. Για το σκοπό αυτό υπάρχουν διάφορες επιλογές, καμία από τις οποίες δεν υπερτερεί σημαντικά.

Μπορεί να χορηγηθεί κολχικίνη, σε δόση 0,6 mg 2 φορές την ημέρα για 2 εβδομάδες. Απουσία ανταπόκρισης και γαστρεντερικών παρενεργειών, η δόση μπορεί να αυξηθεί σε τρις ημερησίως. Παρότι αυτή η αγωγή μπορεί να μην ανακουφίσει εντελώς τις βλεννογονοδερματικές βλάβες, μπορεί να μειώσει το ποσοστό υποτροπής κατά 50% ή και περισσότερο. Η δαψόνη μπορεί να αντικαταστήσει την κολχικίνη ή να προστεθεί για βελτίωση της ανταπόκρισης. Η συνήθης θεραπευτική τελική δόση είναι 100 mg/ημέρα.

Αποτελεσματική σε πολλούς ασθενείς έχει αποδειχθεί και η θαλιδομίδη. Ένα δοσολογικό σχήμα θαλιδομίδης είναι η χορήγηση 200 mg δύο φορές την ημέρα για πέντε ημέρες και 100 mg δύο φορές την ημέρα για 15 ως 60 ημέρες. Δεν έχει επίδραση στην ιριδοκυκλίτιδα. Βέβαια, η μακροχρόνια θεραπεία συχνά επιπλέκεται από νευροτοξικότητα, ενώ πολύ γνωστές είναι και οι τερατογόνες παρενέργειες του φαρμάκου.

Η μεθοτρεξάτη σε εβδομαδιαία από του στόματος χορήγηση σε δόση 7,5 ως 20 mg πρέπει να επιφυλάσσεται για σοβαρές ανθεκτικές περιπτώσεις, όπως και οι πιο επιθετικές συστηματικές θεραπείες όπως τα συστηματικά κορτικοστεροειδή, η αζαθειοπρίνη, η χλωραμβουκίλη, η κυκλοσπορίνη και η κυκλοφωσφαμίδη.

Η μακροχρόνια πρόγνωση της νόσου Αδαμαντιάδη – Behcet είναι αυτή διαλειπουσών, υποτροπιαζουσών εξάρσεων που μπορεί να συνεχίζονται για όλη τη ζωή. Δυνητικά σοβαρές επιπλοκές είναι η τύφλωση, οι νευρολογικές επιπλοκές και οι αγγειακές θρομβώσεις.

Δείτε επίσης