Περισσότεροι από το ένα τέταρτο των Αμερικανών ηλικίας άνω των 40 ετών λαμβάνουν στατίνες -φάρμακα που ρίχνουν τη χοληστερόλη του αίματος- σύμφωνα με τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ.
Αρκετοί από αυτούς θα σταματήσουν να λαμβάνουν αυτά τα φάρμακα λόγω των παρενεργειών τους. Για παράδειγμα, ο Jonathan McDonagh, ένα 57χρονος σύμβουλος ηλεκτρονικών υπολογιστών στη Μινεάπολη της Μινεσότα, εγκατέλειψε τις στατίνες όταν είχε πρόβλημα να θυμάται τα ονόματα των ανθρώπων. Αρχικά δεν πίστευε ότι ένα φάρμακο για την υγεία της καρδιάς θα μπορούσε να του θολώνει το μυαλό. Όμως μερικές μέρες μετά τη λήξη των χαπιών παρέλειψε να πάρει τη νέα συνταγή από το γιατρό του, και ο McDonagh αισθάνθηκε διαφορετικά. Είχε καλύτερη περιφερειακή όραση και μπορούσε να αλλάζει λωρίδες στον αυτοκινητόδρομο χωρίς να αισθάνεται νευρικός. “Ήταν αρκετά δραματικό”, δήλωσε στο CNN κι έτσι αποφάσισε να σταματήσει εντελώς τη λήψη του φαρμάκου.
Τώρα, μια νέα μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Annals of Internal Medicine από διεθνή ομάδα ερευνητών βρήκε ότι οι ασθενείς που για κάποιο λόγο διακόπτουν τις στατίνες έχουν αυξημένο κίνδυνο για καρδιαγγειακό επεισόδιο ή ακόμη και για θάνατο. Η μελέτη βρήκε ότι οι ασθενείς αυτοί έχουν συνολκά 16,6% μεγαλύτερο κίνδυνο (να υποστούν έμφραγμα, εγκεφαλικό ή να πεθάνουν) μέσα στα 4 επόμενα χρόνια, σε σχέση με τους ασθενείς που δεν διακόπτουν την αγωγή τους.
Οι στατίνες θεωρούνται ως ένα από τα αποτελεσματικότερα φάρμακα κατά των εμφραγμάτων και των εγκεφαλικών αλλά τις παίρνουν οι μισοί από όσους τις χρειάζονται. Επιπλέον, από τους ασθενείς στους οποίους έχουν συνταγογραφηθεί στατίνες, μεγάλο ποσοστό (το οποίο σε κάποιες μελέτες έφθασε ακόμα και το 60%) διακόπτουν τη λήψη τους μέσα σε 2 χρόνια.
Σε αρκετές περιπτώσεις, αιτία για τη διακοπή των φαρμάκων είναι η εμφάνιση παρενεργειών, όπως οι πόνοι στους μυς, οι διαταραχές του ύπνου και τα στομαχικά ενοχλήματα, που οι ασθενείς αποδίδουν στα φάρμακα.
Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι οι στατίνες όντως είναι υπαίτιες γι’ αυτά τα συμπτώματα, θεωρούν ορισμένοι γιατροί. Ορισμένες μελέτες δείχνουν ότι τα τρία τέταρτα των ασθενών που παραπονούνται για μυϊκούς πόνους, εξακολουθούν να τους έχουν όταν οι γιατροί τους αλλάζουν φάρμακα ή, δίχως να τους ενημερώσουν, τους δίνουν ανενεργές ουσίες. Αυτό σημαίνει ότι ούτως ή άλλως έχουν μυαλγίες, οι οποίες μπορεί να οφείλονται σε οποιαδήποτε άλλη αιτία, πλην των φαρμάκων. Οι μυαλγίες είναι η πιο συχνά αναφερόμενη παρενέργεια των στατινών, καθώς αναφέρονται από το 20% των ασθενών.
Η νέα μελέτη αφορούσε 28.266 ασθενείς που έκαναν θεραπεία με στατίνες και ανέφεραν στους γιατρούς παρενέργειες. Ένα χρόνο μετά την αναφορά των παρενεργειών, το 30% των ασθενών είχαν διακόψει τις στατίνες. Πέραν των ασθενών που εγκατέλειψαν εντελώς τις στατίνες, υπήρχαν και 7.600 ασθενείς οι οποίοι άλλαξαν στατίνη. Από αυτούς, το 27% ανέφερε πάλι παρενέργειες, αλλά στο 84% εξ αυτών δεν ήταν τόσο έντονες ώστε να διακόψουν τη λήψη των φαρμάκων.
Η μελέτη έδειξε ότι το 8,5% από αυτούς που είχαν διακόψει τις στατίνες υπέστησαν καρδιαγγειακό επεισόδιο, όπως καρδιακή προσβολή ή εγκεφαλικό επεισόδιο, εντός τεσσάρων ετών, έναντι 7,6% αυτών που συνέχισαν να λαμβάνουν στατίνες. Επιπλέον το 6,6% των ασθενών που σταμάτησαν να λαμβάνουν στατίνες πέθαναν από κάθε αιτία, έναντι 5,4% εκείνων που τις συνέχισαν. Οι ερευνητές δεν είχαν πληροφορίες σχετικά με τα αίτια του θανάτου.
Από κοινού, τα παραπάνω σημαίνουν μια διαφορά 1,7% που σε απόλυτους αριθμούς μπορεί να μοιάζει μικρή αλλά η ποσοστιαία διαφορά είναι 16,6%.
Η διαφορά οφείλεται στις στατίνες;
Ο Alexander Turchin, από τους συγγραφείς της μελέτης και αναπληρωτής καθηγητής της Ιατρικής Σχολής του Χάρβαρντ, δεν έδειξε έκπληξη από τα ευρήματα. Είπε ότι η έρευνα συμφωνεί με τα όσα γνωρίζαμε ήδη για τα οφέλη των στατινών. Να σημειωθεί πάντως ότι ο Turchin έχει λάβει στο παρελθόν επιχορηγήσεις από φαρμακευτικές εταιρείες, αν και αυτή η έρευνα δεν χρηματοδοτήθηκε από τις φαρμακευτικές.
Θα πρέπει ωστόσο να αναφερθεί ότι η μελέτη κατέγραψε μια στατιστική διαφορά χωρίς να είναι καθόλου σίγουρο ότι οφείλεται στις στατίνες. “Δεν ξέρουμε τι άλλο διαφορετικό υπήρχε μεταξύ των δύο ομάδων”, σχολίασε η Rita Redberg, καθηγήτρια ιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας του Σαν Φρανσίσκο, η οποία δεν συμμετείχε στην έρευνα. “Οι άνθρωποι που παίρνουν φάρμακα ίσως εστιάζονται περισσότερο στην ασθένειά τους. Για παράδειγμα, όσοι παίρνουν φάρμακα με συνέπεια θα μπορούσαν επίσης να τρώνε καλύτερα ή να ασκούνται περισσότερο. Η μελέτη δεν αποκαλύπτει την αιτία της διαφοράς που καταγράφηκε”.
Η Redberg σημείωσε επίσης ότι η μελέτη δεν διαχώρισε τους ασθενείς σε αυτούς που είχαν ήδη υποστεί καρδιακή προσβολή ή εγκεφαλικό επεισόδιο και σ’ αυτούς που δεν είχαν υποστεί. Είπε ότι τα στοιχεία δείχνουν ότι οι στατίνες κάνουν καλό σε ασθενείς που έχουν ήδη υποστεί καρδιαγγειακό επεισόδιο, αλλά ότι υπάρχει “ελάχιστο όφελος” όταν χρησιμοποιούνται προληπτικά χωρίς να έχει προηγηθεί επεισόδιο -ένα θέμα που είναι υπό συζήτηση.
