Η άνοια και η νόσος του Αλτσχάιμερ θα γίνουν στο μέλλον ένα από τα μείζονα προβλήματα των συστημάτων υγείας τόσο στις αναπτυγμένες όσο και στις αναπτυσσόμενες χώρες, λόγω της προοδευτικής γήρανσης και της αύξησης της συχνότητας εμφάνισής τους λόγω της ηλικίας.
Καθώς φάρμακα για την άνοια δεν έχουν βρεθεί και μάλλον θα αργήσει πολύ να βρεθούν, τα τελευταία χρόνια υπήρξε ένα αυξανόμενο ενδιαφέρον, που υποστηρίζεται από μεγάλο αριθμό πειραματικών, επιδημιολογικών μελετών σχετικά με τις ευεργετικές επιδράσεις κάποιων φυτικών προϊόντων στην πρόληψη διάφορων παθολογικών καταστάσεων, στις οποίες συμπεριλαμβάνεται η γήρανση του εγκεφάλου και η νευροεκφύλιση.
Στο πλαίσιο αυτό μελετήθηκαν και οι επιδράσεις φυτικών προϊόντων σε ασθενείς με νοητικές διαταραχές, οι οποίες όμως δεν είχαν και τόσο ικανοποιητικά αποτελέσματα για όλους αλλά μόνο για συγκεκριμένες ομάδες και στο στάδιο της Ηπιας Νοητικής Διαταραχής, δηλαδή πολύ πριν εκδηλωθεί κλινικά η νόσος Αλτσχάιμερ. Γι΄ αυτό οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι θα πρέπει να μελετηθούν περαιτέρω κάποιες ομάδες ασθενών, οι οποίες παρουσιάζουν βελτίωση με συγκεκριμένα φυτικά προϊόντα χρησιμοποιώντας γενετικούς, βιοχημικούς και απεικονιστικούς δείκτες.
“Είναι γνωστό ότι δεν υπάρχει θεραπεία για τα νευροεκφυλιστικά νοσήματα όπως η Νόσος Αλτσχάιμερ, η νόσος Parkinson και η νόσος Huntington. Ηδη μια μεγάλη φαρμακευτική εταιρεία έχει σταματήσει τις μελέτες για ένα φάρμακο για τη νόσο Αλτσχάιμερ, γιατί υπάρξαν αρνητικά αποτελέσματα. Ο επιπολασμός αυτών των νοσημάτων αυξάνεται συνεχώς λόγω της αύξησης του μέσου όρου ζωής. Το οικονομικό και το κοινωνικό φορτίο για τα συστήματα υγείας όλων των χωρών ανεβαίνουν επίσης συνεχώς. Το οξειδωτικό στρες συσχετίζεται εδώ και πολλά χρόνια με την νευροεκφύλιση. Έτσι τα αντιοξειδωτικά έχουν ένα σημαντικό ρόλο στην προφύλαξη του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος” αναφέρει η νευρολόγος -ψυχίατρος καθηγήτρια του ΑΠΘ Μάγδα Τσολάκη, παρουσιάζοντας τα αποτελέσματα των κλινικών μελετών με αντιοξειδωτικά φυτικά προϊόντα σε ασθενείς με νοητικές διαταραχές, στο 11ο Πανελλήνιο Συνέδριο Νόσου Alzheimer και 3o Μεσογειακό Συνέδριο Νευροεκφυλιστικών Νοσημάτων.
Την τελευταία δεκαετία έχουν χρησιμοποιηθεί διάφορα φυτικά προϊόντα ως αντιοξειδωτικά, σημειώνει η κ. Τσολάκη λέγοντας:
“Η καφεΐνη έχει αντιοξειδωτική δραστηριότητα και έχει δώσει υποσχόμενα αποτελέσματα σε in vitro και in vivo μελέτες σε πειραματόζωα. Επίσης έχουν γίνει δύο κλινικές μελέτες σε ασθενείς με Νόσο Parkinson. Tα μέχρι τούδε αποτελέσματα δεν είναι ενθαρρυντικά. Η υπερζίνη Α, ένα άλλο φυτικό προϊόν με αντιοξειδωτικές ιδιότητες, είναι αναστολέας χολινεστερασών και ελαττώνει το ποσό και του διαλυτού και του αδιάλυτου β-αμυλοειδούς και των πλακών στα διαγονιδιακά ποντίκια. Έγιναν 20 τυχαιοποιημένες μελέτες με μικρές δόσεις και μη ικανοποιητικά αποτελέσματα. Χρειάζονται μελέτες με καλή μεθοδολογία και μεγάλες δόσεις. Έγιναν επίσης 8 κλινικές μελέτες με φασκόμηλο για βελτίωση στις νοητικές λειτουργίες.
Συστηματική ανασκόπηση με 9 κλινικές μελέτες πριν από το 2014 για την αποτελεσματικότητα και τις παρενέργειες του ginkgo biloba για νοητική έκπτωση και άνοια έδειξε ότι η δόση των 240 mg ημερησίως μπορεί να σταθεροποιήσει ή να καθυστερήσει την επιδείνωση στη νόηση, στη λειτουργικότητα, στη συμπεριφορά και στη σφαιρική κατάσταση των ασθενών με νοητική έκπτωση. Η ρεσβερατρόλη που βρίσκεται στο εκχύλισμα των σπόρων του σταφυλιού έδειξε θετικά αποτελέσματα σε κάποιες κλινικές μελέτες με ασθενείς με νόσο Αλτσχάιμερ. Υπάρχουν μελέτες που χρησιμοποιούν συνδυασμούς φυτικών προϊόντων -Meganatural-Az Grape seed Extract- σε τυχαιοποιημένη ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο μελέτη φάσης ΙΙ- και περιμένουμε αποτελέσματα.
Μετά τις ανωτέρω μελέτες, των οποίων τα αποτελέσματα δεν είναι ικανοποιητικά, θα μπορούσε να υποστηρίξει κάποιος ότι θα πρέπει να μελετήσουμε περαιτέρω κάποιες ομάδες ασθενών, οι οποίες παρουσιάζουν βελτίωση με συγκεκριμένα φυτικά προϊόντα χρησιμοποιώντας γενετικούς, βιοχημικούς και απεικονιστικούς δείκτες. Και ίσως αυτό το βήμα θα μας οδηγήσει σε προσωποκεντρική ιατρική φροντίδα που είναι το ζητούμενο του 21ου αιώνα” .
Ο ρόλος της ομοταυρίνης
Η ομοταυρίνη είναι ένα αμινοξύ που υπάρχει στα κόκκινα άλγη (είδη θαλάσσιων φυκιών) και κυκλοφορεί στην αγορά με τη μορφή συμπληρώματος διατροφής. Έχει μεγάλη ομολογία με την ταυρίνη που αποτελεί ένα από τα πλέον άφθονα ελεύθερα αμινοξέα στον εγκέφαλο. Πιθανόν λόγω αυτής της ομολογίας, η ομοταυρίνη εμπλέκεται σε διάφορα βιολογικά μονοπάτια και κατέχει κυτταροπροστατευτικές ιδιότητες. Είναι ο μοναδικός αναστολέας συσσώρευσης αμυλοειδούς που έφτασε σε επίπεδο κλινικών μελετών φάσης ΙΙΙ για τη θεραπεία της νόσου Αλτσχάιμερ.
Σε ανακοίνωσή της με θέμα το ρόλο της ομοταυρίνης στις μελλοντικές στρατηγικές της Αλτσχάιμερ, η κ. Τσολάκη αναφέρει ότι η θεραπευτική αποτελεσματικότητα της ομοταυρίνης στην νόσο Αλτσχάιμερ έχει αξιολογηθεί σε τρεις κλινικές μελέτες φάσης ΙΙ και σε τρεις κλινικές μελέτες φάσης ΙΙΙ, που δεν είχαν τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Ωστόσο μετα-αναλύσεις έδειξαν θετικές και σημαντικές επιπτώσεις σε υποομάδες ασθενών, οι οποίοι έχουν αλληλόμορφο γονίδιο ε4της APOE (απολιποπρωτεϊνης) το οποίο αποτελεί προδιαθεσικό παράγοντα για Αλτσχάιμερ.
Σε τρεις μελέτες μετά την κυκλοφορία της ομοταυρίνης (ως συμπλήρωμα) σε ασθενείς με Ήπια Νοητικής Διαταραχής τα αποτελέσματα είναι πολύ ελπιδοφόρα και υπάρχουν προκλινικά και κλινικά στοιχεία που υποστηρίζουν τον πιθανό ρόλο της ομοταυρίνης ως υποψήφιας για πρωτογενή και δευτερογενή πρόληψη της νόσου Αλτσχάιμερ.
