Σε αντίθεση με τη νόσο του Crohn, που μπορεί να προσβάλει οποιοδήποτε μέρος της εντερικής οδού, η ελκώδης κολίτιδα περιορίζεται στο παχύ έντερο. Όπως και με τη νόσο του Crohn το αίτιο της ελκώδους κολίτιδας είναι βασικά άγνωστο.
Η ελκώδης κολίτιδα είναι μία μακροχρόνια (χρόνια) νόσος κατά την οποία μία φλεγμονώδης αντίδραση, που χαρακτηρίζεται από μικροσκοπικά έλκη και μικρά αποστήματα, εμφανίζεται στον εσωτερικό βλεννογόνο υμένα του παχέος εντέρου. Οι αντιδράσεις σχεδόν πάντα αφορούν το ορθό και μπορεί να επεκτείνονται σε ολόκληρο το παχύ έντερο. Το μέρος του παχέος εντέρου που προσβάλλεται ποικίλλει από άτομο σε άτομο. Αν η φλεγμονή περιορίζεται στο ορθό, μπορεί να χρησιμοποιηθεί ο όρος ελκώδης πρωκτίτιδα.
Σημεία και συμπτώματα
- Αιματηρή διάρροια που μπορεί να περιέχει και βλέννα.
- Κοιλιακός πόνος.
- Επώδυνες, επιτακτικές κενώσεις.
- Πυρετός.
- Απώλεια βάρους.
- Πόνος στις αρθρώσεις.
- Δερματικές βλάβες.
Αν και η ελκώδης κολίτιδα μπορεί να εμφανιστεί οποιαδήποτε στιγμή, εμφανίζεται συνήθως στις ηλικίες από 15 έως 35 ετών. Μπορεί να συμβεί σε άτομα όλων των φυλών και εθνικοτήτων, αλλά ο κίνδυνος φαίνεται να είναι μεγαλύτερος για τους λευκούς. Η ελκώδης κολίτιδα φαίνεται να είναι επίσης κληρονομική.
Διάγνωση
Η ελκώδης κολίτιδα διαπιστώνεται συνήθως με μία εξέταση που ονομάζεται κολονοσκόπηση κατά την οποία ένας λεπτός, ελαστικός σωλήνας με προσαρμοσμένη κάμερα εισέρχεται στο παχύ έντερο. Αν οι ιστοί έχουν φλεγμονή, τα τοιχώματα του εντέρου θα αιμορραγήσουν, ακόμα και αν τα ακουμπήσει απαλά ο σωλήνας. Μπορεί να ληφθεί ένα δείγμα ιστού από την περιοχή για ανάλυση (βιοψία). Μία παρόμοια εξέταση, που ονομάζεται σιγμοειδοσκόπηση, μπορεί να γίνει στη θέση της κολονοσκόπησης. Εξετάζει μόνο το κατώτερο μέρος του παχέος εντέρου. Μπορεί επίσης να γίνουν εξετάσεις αίματος ή ακτινογραφίες.
Πόσο σοβαρή είναι η ελκώδης κολίτιδα; Κάποιες φορές η ελκώδης κολίτιδα μπορεί να μην προκαλεί σημεία και συμπτώματα. Άλλες φορές μπορεί να προκαλεί φλεγμονή του παχέος εντέρου και αιματηρή διάρροια. Τέτοιες εξάρσεις μπορεί να εναλλάσσονται με περιόδους ύφεσης.
Στο 15% περίπου των ατόμων με ελκώδη κολίτιδα η νόσος προσβάλλει ολόκληρο το παχύ έντερο και μπορεί να προκαλεί σοβαρή αιματηρή διάρροια, πυρετό και κοιλιακό πόνο. Τα σημεία και τα συμπτώματα, που σταδιακά επιδεινώνονται, μπορεί να αποτελέσουν επείγον περιστατικό εξαιτίας της διάτασης του παχέος εντέρου (τοξικό μεγάκολο) και διάτρησης του σημείου της φλεγμονής του.
Η ελκώδης κολίτιδα μπορεί να προκαλέσει διάφορα σημεία και συμπτώματα σε άλλα σημεία του σώματος. Αυτά μπορεί να είναι πόνος ή φλεγμονή μεγάλων αρθρώσεων, συνήθως στα γόνατα, στους αστραγάλους και στους καρπούς. Μπορεί να εκδηλωθούν επίσης δερματικές βλάβες, που είναι χρόνια δερματικά έλκη (γαγγραινώδες πυόδερμα), και ευαίσθητα, ερυθρά καρούμπαλα, που μετατρέπονται σε σκούρες περιοχές σαν μελανιές (οζώδες ερύθημα). Μπορεί επίσης να εκδηλωθεί οξεία φλεγμονή του ματιού. Αν και δεν είναι συνηθισμένο, η νόσος μπορεί επίσης να επηρεάσει τη ροή της χολής από το ήπαρ, μία νόσος που ονομάζεται πρωτοπαθής χολική κίρρωση.
Τα άτομα που πάσχουν από αυτή τη νόσο για τουλάχιστον 8 με 10 χρόνια και έχει προσβληθεί πάνω από το μισό παχύ έντερο διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο καρκίνου.
Στα άτομα που έχουν λιγότερα συμπτώματα ο κίνδυνος για καρκίνο στο παχύ έντερο είναι μικρότερος και δεν εκδηλώνεται πριν από 15 με 20 χρόνια από την εμφάνιση της κολίτιδας. Ο κίνδυνος καρκίνου στο παχύ έντερο αυξάνει με το χρόνο. Ωστόσο, μπορεί να αναπτυχθεί καρκίνος, ακόμα και όταν τα σημεία και τα συμπτώματα είναι ελάχιστα.
Ο γιατρός μπορεί να συστήσει περιοδική εξέταση του παχέος εντέρου με βιοψίες ιστού, για να ελέγχει για αλλαγές που υποδηλώνουν εξαλλαγή σε καρκινικά (κακοήθη) κύτταρα. Αν βρεθούν τέτοιες αλλαγές, μία επιλογή είναι η αφαίρεση του παχέος εντέρου, για να αποφευχθεί ο καρκίνος.
Θεραπεία
Ο στόχος της θεραπείας είναι να ελεγχθεί η φλεγμονώδης διαδικασία, να μειωθούν τα σημεία και τα συμπτώματα και να αποφευχθούν οι επιπλοκές.
Φάρμακα. Τα κύρια φάρμακα που χρησιμοποιούνται στη θεραπεία της ελκώδους κολίτιδας είναι οι αντιφλεγμονώδεις ουσίες. Η σουλφασαλαζίνη χρησιμοποιείται γενικά για μικρές εξάρσεις της νόσου και για διατήρηση των υφέσεων. Η μεσαλαζίνη , η ολσαλαζίνη, η βαλσαλαζίδη είναι παράγωγα της σουλφασαλαζίνης και περιέχουν το ενεργό συστατικό 5-αμινοσαλικυλικό οξύ.
Τα κορτικοστεροειδή προορίζονται γενικά για αυτούς που έχουν πιο σοβαρά σημεία και συμπτώματα, γιατί αυτά τα φάρμακα μπορούν να προκαλέσουν διάφορες παρενέργειες, όπως πρησμένο πρόσωπο, ακμή, υπερβολική τριχοφυΐα στο πρόσωπο, ιδρώτα κατά τον ύπνο, αϋπνία, εκνευρισμό και υπερκινητικότητα. Πιο σοβαρές παρενέργειες, ιδιαίτερα αν τα φάρμακα χρησιμοποιούνται μακροπρόθεσμα, είναι η αρτηριακή υπέρταση, ο διαβήτης, η οστεοπόρωση, ο καταρράκτης και μία αυξημένη ευαισθησία σε λοιμώξεις. Αν η φλεγμονή περιορίζεται στο ορθό, οι υποκλυσμοί με ένα κορτικοστεροειδές μπορεί να είναι χρήσιμοι στην καταπολέμηση της και στην εξάλειψη των σημείων και συμπτωμάτων.
Η ανοσοκατασταλτική θεραπεία μπορεί να βοηθήσει σε σοβαρές περιπτώσεις.
Εγχείρηση. Περίπου το 25 με 40% των ατόμων με ελκώδη κολίτιδα χρειάζονται κάποια στιγμή εγχείρηση. Η εγχείρηση είναι συχνά απαραίτητη, όταν η νόσος δεν ανταποκρίνεται σε φαρμακευτική αγωγή ή προκαλεί σοβαρές επιπλοκές.
Η σημερινή τάση είναι να γίνεται η εγχείρηση νωρίτερα, όταν φαίνεται ότι η φλεγμονή δεν ανταποκρίνεται στη φαρμακευτική αγωγή, αντί να περιμένουμε να εξουθενωθεί ο ασθενής. Ο κίνδυνος για ανάπτυξη καρκίνου αποτελεί άλλη μία ένδειξη για εγχείρηση. Μετά από 10 χρόνια περίπου ο κίνδυνος καρκίνου στο παχύ έντερο αυξάνεται, ιδιαίτερα αν η κολίτιδα προσβάλλει το μεγαλύτερο μέρος ή όλο το παχύ έντερο.
Η εγχείρηση που πραγματοποιείται πιο συχνά είναι η ολική αφαίρεση του παχέος εντέρου και του ορθού με ειλεοπρωκτική αναστόμωση. Σε αντίθεση με άλλες χειρουργικές τεχνικές η ειλεοπρωκτική αναστόμωση δεν παραμορφώνει πολύ το σώμα, επειδή επιτρέπει τη δίοδο των κοπράνων μέσα από τον πρωκτό και είναι καλά ανεκτή.
Διατροφή. Δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι κάποια τροφή βελτιώνει ή επιδεινώνει την ελκώδη κολίτιδα, αν και θα ήταν καλό να αποφεύγετε τις τροφές που επιδεινώνουν τα σημεία και τα συμπτώματα της νόσου.
Δείτε περισσότερες πληροφορίες για την ελκώδη κολίτιδα εδώ.
