Το ανοσοποιητικό σύστημα περιλαμβάνει ένα σύνολο κυττάρων και μηχανισμών που ρόλο έχουν να ανθίστανται σε τοξίνες και παθογόνους μικροοργανισμούς, οι οποίοι απειλούν σε καθημερινή βάση το ανθρώπινο σώμα.
Λευκά αιμοσφαίρια που κυκλοφορούν στο αίμα κινητοποιούνται σε περίπτωση επίθεσης από ιούς, τοξίνες, μικρόβια κλπ. για να καταστρέψουν τον βλαπτικό παράγοντα. Ειδικά αντισώματα καταλείπουν αναμνηστική ανοσία σε περίπτωση μελλοντικής επανάληψης προσβολής σε αρκετές περιπτώσεις ανεπιθύμητων εισβολέων. Καθηλωμένα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος, με χαρακτηριστικό εκπρόσωπο της κατηγορίας τα ιστικά μακροφάγα φαγοκυτταρώνουν βλαπτικούς παράγοντες. Ειδικά ένζυμα και χημικές ουσίες εκκρίνονται και κινητοποιούνται (π.χ. συμπλήρωμα, ιντερλευκίνες, παράγοντας νέκρωσης όγκων (TNF), για να ρυθμίσουν ανοσιακές αποτοξινωτικές και αιμοποιητικές διεργασίες.
Εάν μέρος ή το σύνολο του ανοσοποιητικού συστήματος δυσλειτουργεί σε συστηματική βάση, προκύπτουν χρόνιες παθολογικές καταστάσεις ποικίλλουσας βαρύτητας ανάλογα με το είδος και την διάρκεια της δυσλειτουργίας, τα βασικότερα από τα οποία είναι:
- Αυτοάνοσα νοσήματα
- Ψυχοσωματικά νοσήματα
- Ευπάθεια σε λοιμώξεις
- Αλλεργίες
- Καρκινώματα
- Σύνδρομα κόπωσης.
ΑΙΤΙΕΣ ΕΞΑΣΘΕΝΗΣΗΣ ΤΟΥ ΑΝΟΣΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ
Διακρίνουμε φυσιολογικούς παράγοντες, παράγοντες καθημερινότητας και χρόνια νοσήματα.
Α. Φυσιολογικοί παράγοντες. Ο κυριότερος φυσιολογικός παράγοντας που προκαλεί καταστολή του ανοσοποιητικού στον ενήλικο, είναι η προχωρημένη βιολογική ηλικία. Η χρονολογική ωστόσο ηλικία που συμβαίνει αυτό διαφέρει από άτομο σε άτομο. Ένα πεσμένο ανοσοποιητικό σύστημα, ανάλογα με την ηλικία οφείλεται σε πολλές ταυτόχρονες παθοφυσιολογικές διαταραχές. Με την ηλικία το ανοσοποιητικό σύστημα εμφανίζει βραδεία αντίδραση σε βλαπτικά ερεθίσματα και αυξημένη τάση για παραγωγή αντισωμάτων που κατευθύνονται ενάντια στους ίδιους τους ιστούς του σώματος (αυτοαντισώματα). Τα μακροφάγα και τα λεμφοκύτταρα καταστρέφουν τα βακτήρια, τα καρκινικά κύτταρα και άλλα αντιγόνα πιο αργά, υπάρχει πτώση λεμφοκυττάρων και συμπληρώματος, μειωμένη λειτουργικότητα αντισωμάτων.
Β. Παράγοντες καθημερινότητας. Οι κυριότεροι παράγοντες της καθημερινότητας που προκαλούν καταστολή του ανοσοποιητικού είναι το κάπνισμα, η κακή διατροφή και η καθιστική ζωή.
- Κάπνισμα. Ο άκαυστος καπνός περιέχει νικοτίνη, καρκινογόνες ουσίες και τοξίνες, με την καύση όμως οι βλαπτικές ουσίες σύμφωνα με πολλαπλασιάζονται. Οι τοξικοί αυτοί παράγοντες αλλοιώνουν την τοπική άμυνα του αναπνευστικού επιθηλίου, με αποτέλεσμα την μειωμένη ανοσολογική ικανότητα. Η διαταραχή του ανοσοποιητικού επιδεινώνεται περαιτέρω στον χρόνιο καπνιστή, λόγω της αύξησης του διοξειδίου του άνθρακα και της πτώσης του οξυγόνου του αίματος. Μελέτες έχουν αναδείξει σε καπνιστές σημαντική δυσλειτουργία των λευκών αιμοσφαιρίων.
- Κακή διατροφή. Η ανθυγιεινή διατροφή δεν περιλαμβάνει επάρκεια θρεπτικών ουσιών και οδηγεί σε παχυσαρκία. Αντίθετα η μεσογειακή διατροφή που περιλαμβάνει καθημερινώς φρούτα, λαχανικά, σύνθετους υδατάνθρακες (π.χ. όσπρια, μαύρο ψωμί, δημητριακά ολικής άλεσης), εξτρα παρθένο ελαιόλαδο, άπαχα γαλακτοκομικά προϊόντα ασκεί ευεργετικές για το ανοσοποιητικό σύστημα επιδράσεις.
- Καθιστική ζωή. Η σωστή συστηματική άσκηση τουλάχιστον επί ημίωρο ημερησίως, οδηγεί σε αρτιότερη μεταβολική κατάσταση και κινητοποιεί αμυντικές εφεδρείες σε ολόκληρο το σώμα. Η κίνηση μπορεί να μην είναι οργανωμένη άσκηση (π.χ. γρήγορο περπάτημα).
Γ. Ασθένειες. Ο κατάλογος των νοσημάτων που προκαλούν αδύναμο το ανοσοποιητικό σύστημα είναι μακρύς και οι παθοφυσιολογικοί μηχανισμοί διαφέρουν από περίπτωση σε περίπτωση. Χαρακτηριστικά τέτοια νοσήματα είναι:
- Η χρόνια καρδιακή ανεπάρκεια
- Η χρόνια αναπνευστική πνευμονοπάθεια
- Η νεφρική ανεπάρκεια
- Η λοίμωξη από τον ιό του aids
- Ο διαβήτης
- Η σπληνεκτομή
Στα χρόνια νοσήματα περιλαμβάνεται το χρόνιο επίμονο χρόνιο στρες, η υπερκόπωση και η τοξική επίδραση φαρμάκων με χαρακτηριστικότερο εκπρόσωπο την χρόνια λήψη κορτιζόνης.
Η σωστή παθολογική εξέταση και θεραπεία έχει ζωτική σημασία σε κάθε περίπτωση εξασθενημένου ανοσοποιητικού συστήματος. Ορισμένες κατηγορίες πασχόντων επωφελούνται από ορισμένα ενισχυτικά εμβόλια.
Δρ. Αναστασία Μοσχοβάκη Ιατρός Ειδική Παθολόγος
Φραγκοπούλου 10, Κηφισιά
24ωρη γραμματεία νοσοκομειακά περιστατικά: 210-6252770
Email: amoschovaki@yahoo.gr
http://iatreioamoschovaki.gr
https://www.youtube.com/channel/UCraKRIyTq0qW8eMtKnmr3hw
https://www.youtube.com/channel/UC1ZaRAktAaoCEFITCcjhDZQ
