Μια μελέτη παρέχει νέες ενδείξεις για τη σχέση καρδιοαναπνευστικής ικανότητας και υγείας του εγκεφάλου, ιδιαίτερα με τη φαιά ουσία και το συνολικό όγκο του εγκεφάλου -η φαιά ουσία εμπλέκεται με τη γνωστική παρακμή που συνοδεύει τη γήρανση.
Η καρδιοαναπνευστική άσκηση -γρήγορο περπάτημα, τρέξιμο, ποδηλασία και σχεδόν οτιδήποτε άλλο που κάνει την καρδιά να χτυπά πιο γρήγορα- κάνει καλό στο σώμα μας. Μπορεί όμως να επιβραδύνει τη γνωστική παρακμή στον εγκέφαλό μας;
Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Mayo Clinic Proceedings από το Γερμανικό Κέντρο Νευροεκφυλιστικών Ασθενειών παρέχει νέα στοιχεία για συσχέτιση ανάμεσα στην καρδιοαναπνευστική ικανότητα και την υγεία του εγκεφάλου.
Ο ιστός του εγκεφάλου αποτελείται από τη φαιά ουσία (σώματα νευρώνων) και τη λευκή ουσία (άξονες που εκτείνονται από τους νευρώνες).
Η φαιά ουσία αποτελεί μέρος του κεντρικού νευρικού συστήματος που περιέχει τα σώματα των νευρικών κυττάρων τα οποία δίνουν στο υλικό ένα γκρι χρώμα. Βρίσκεται κυρίως εξωτερικά στον εγκέφαλο και σχηματίζει τις έλικες και τις αύλακες της επιφάνειας του εγκεφάλου. Μικρότερες μάζες από φαιά ουσία βρίσκονται και στο εσωτερικό του εγκεφάλου.
Μολονότι η φαιά ουσία είναι η έδρα των σκέψεων και των υπολογισμών που κάνει ο εγκέφαλος, η λευκή ουσία (αποτελούμενη από νευράξονες επενδεδυμένους με μυελώδες έλυτρο) ελέγχει τα σήματα που αποστέλλουν οι νευρώνες, συντονίζοντας τη συνεργασία των εγκεφαλικών περιοχών. Η λευκή ουσία είναι είδος νευρικού ιστού που φαίνεται λευκός, καθώς είναι καλυμμένος με περίβλημα μυελίνης, και είναι υπεύθυνη για την επικοινωνία μεταξύ των περιοχών της φαιάς ουσίας.
Οι νευρώνες δεν αναπαράγονται. Με τη γέννηση, στο νευρικό σύστημα υπάρχουν πάνω από 100 δισεκατομμύρια νευρώνες. Ο αριθμός τους μειώνεται προοδευτικά και στη γεροντική ηλικία μπορεί να έχει μειωθεί σημαντικά. Ο όγκος της φαιάς ουσίας φαίνεται να συσχετίζεται με διάφορες δεξιότητες και γνωστικές ικανότητες.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν στην παρούσα μελέτη ότι η αύξηση της απορρόφησης της μέγιστης πρόσληψης οξυγόνου συνδέεται σημαντικά με την αύξηση του όγκου της φαιάς ουσίας.
Η μελέτη περιελάμβανε 2.013 ενήλικες ηλικίας 21-84 ετών από δύο ανεξάρτητες ομάδες στη βορειοανατολική Γερμανία. Οι συμμετέχοντες εξετάστηκαν σε στάδια από το 1997 έως το 2012. Η καρδιοαναπνευστική ικανότητα μετρήθηκε χρησιμοποιώντας την μέγιστη πρόσληψη οξυγόνου και άλλα πρότυπα, ενώ οι συμμετέχοντες χρησιμοποίησαν ένα ποδήλατο γυμναστικής. Τα δεδομένα αναλύθηκαν με MRI (Magnetic resonance imaging) εγκεφάλου. Μέγιστη πρόσληψη οξυγόνου (VO2Max) συνδέθηκε στενά με τον όγκο της φαιάς ουσίας σε ορισμένες περιοχές του εγκεφάλου. Ο όγκος της λευκής ουσίας ήταν επίσης μεγαλύτερος όπως επίσης και ο συνολικός όγκος εγκεφάλου.
Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι η καρδιοαναπνευστική άσκηση μπορεί να συμβάλει στη βελτίωση της υγείας του εγκεφάλου και στην επιβράδυνση της μείωσης της φαιάς ουσίας. Μια εκδοχή από τρεις ειδικούς της Mayo Clinic που συνοδεύει τη μελέτη αναφέρει ότι τα αποτελέσματα είναι “ενθαρρυντικά, ενδιαφέροντα και συμβάλλουν στην αυξανόμενη βιβλιογραφία σχετικά με την άσκηση και την υγεία του εγκεφάλου”.
Ο Ronald Petersen, νευρολόγος της κλινικής Mayo και πρώτος συγγραφέας, λέει ότι το πιο εντυπωσιακό χαρακτηριστικό της μελέτης είναι η μετρηθείσα επίδραση της άσκησης στις δομές του εγκεφάλου που εμπλέκονται στη γνώση και όχι στη λειτουργία της κίνησης.
“Αυτό παρέχει έμμεσες ενδείξεις ότι η αερόβια άσκηση μπορεί να έχει θετικό αντίκτυπο στη γνωστική λειτουργία εκτός από τη φυσική κατάσταση”, είπε ο Petersen. “Ένα άλλο σημαντικό χαρακτηριστικό της μελέτης είναι ότι αυτά τα αποτελέσματα μπορεί να ισχύουν και για τους ηλικιωμένους. Υπάρχουν στοιχεία για την αξία της άσκησης στο μέσο της μέσης ζωής, αλλά είναι ενθαρρυντικό ότι μπορεί να υπάρξουν θετικές επιδράσεις στον εγκέφαλο και αργότερα”.
Τα ευρήματα της μελέτης σχετικά με τον υψηλότερο όγκο της φαιάς ουσίας που σχετίζεται με την καρδιοαναπνευστική άσκηση βρίσκονται σε περιοχές του εγκεφάλου σχετικές με τις γνωστικές αλλαγές κατά τη γήρανση, συμπεριλαμβανομένων και ορισμένων που εμπλέκονται στη νόσο Αλτσχάιμερ.
O όγκος της (α) φαιάς ουσίας, (β) της λευκής ουσίας και (γ) του συνόλου του εγκεφάλου σχετίζεται με τη μέγιστη πρόσληψη οξυγόνου.
“Αυτό είναι ένα άλλο κομμάτι του παζλ που δείχνει ότι η σωματική δραστηριότητα και η φυσική κατάσταση προστατεύουν από τη γνωστική παρακμή που σχετίζεται με τη γήρανση”, είπε ο Michael Joyner, αναισθησιολόγος και φυσιολόγος. “Υπάρχουν ήδη επιδημιολογικά στοιχεία για αυτό, καθώς και αναδυόμενα δεδομένα που δείχνουν ότι η φυσική δραστηριότητα και η φυσική κατάσταση συνδέονται με τη βελτίωση της λειτουργίας των αιμοφόρων αγγείων του εγκεφάλου.
Τα αποτελέσματα αυτής της μελέτης υποστηρίζουν την υπόθεση ότι η υψηλότερη καρδιοαναπνευστική ικανότητα συνδέεται με μεγαλύτερο όγκου εγκεφάλου σε αρκετές περιοχές του που δεν συνδέονται πρωτίστως με τις κινητικές λειτουργίες. Απαιτούνται μακροπρόθεσμες μελέτες σχετικά με τη σχέση ανάμεσα στην άσκηση και την υγεία του εγκεφάλου, οι οποίες όμως είναι δαπανηρές.
