Τα άτομα που έχουν λιγότερο ύπνο REM (rapid eye movement) μπορεί να διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξουν άνοια, σύμφωνα με νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε στο online τεύχος του Neurology, το ιατρικό περιοδικό της Αμερικανικής Ακαδημίας Νευρολογίας.
Ο ύπνος REM είναι το στάδιο του ύπνου όταν συμβαίνουν τα έντονα, “ζωντανά” όνειρα και υπάρχει μεγαλύτερη κινητικότητα του σώματος.
Υπάρχουν πέντε στάδια ύπνου. Το πρώτο στάδιο είναι ο ελαφρύς ύπνος. Το δεύτερο στάδιο είναι όταν το σώμα αρχίζει να προετοιμάζεται για βαθύτερο ύπνο, περιλαμβάνοντας το τρίτο και τέταρτο στάδιο. Το πέμπτο στάδιο είναι ύπνος REM κατά τη διάρκεια του οποίου τα μάτια κινούνται γρήγορα, υπάρχει αυξημένη εγκεφαλική δραστηριότητα, υψηλότερη θερμοκρασία σώματος, ταχύτερος παλμός και ταχύτερη αναπνοή. Κατά τη διάρκεια του ύπνου REM, το ηλεκτροεγκεφαλογράφημα του φλοιού του εγκεφάλου δείχνει έντονη ηλεκτρική δραστηριότητα, ένα χαρακτηριστική του άγρυπνου εγκεφάλου.
Ο ύπνος REM αποτελεί περίπου το 20-25% του ύπνου και αρχίζει 70-90 λεπτά μετά την έναρξη του ύπνου -στα μωρά μποροεί να φτάσει το 50%. Επειδή ο κύκλος του ύπνου επαναλαμβάνεται, το στάδιο REM εμφανίζεται αρκετές φορές κατά τη διάρκεια της νύχτας. Η πρώτη περίοδος REM διαρκεί συνήθως 10 λεπτά. Κάθε ένα από τα επόμενα στάδια REM διαρκεί περισσότερο και το τελευταίο μπορεί να διαρκέσει έως και μία ώρα.
Ο ύπνος REM διεγείρει περιοχές του εγκεφάλου που χρησιμοποιούνται για μάθηση. Μελέτες έχουν δείξει πως όταν οι άνθρωποι στερούνται τον ύπνο REM, δεν είναι σε θέση να θυμούνται αυτό που διδάχτηκαν προτού να πάνε να κοιμηθούν. Η έλλειψη ύπνου REM έχει επίσης συνδεθεί με ορισμένες συνθήκες υγείας, συμπεριλαμβανομένων των ημικρανιών.
REM και άνοια
“Οι διαταραχές του ύπνου είναι συνήθεις στην άνοια αλλά ελάχιστα είναι γνωστά για τα διάφορα στάδια του ύπνου και αν παίζουν κάποιο ρόλο στον κίνδυνο άνοιας”, δήλωσε ο επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης Matthew Pase, PhD του Swinburne University of Technology στην Αυστραλία. “Ξεκινήσαμε να ανακαλύπτουμε ποια στάδια του ύπνου μπορεί να συνδέονται με την άνοια και ενώ δεν βρήκαμε σύνδεση με τον βαθύ ύπνο, βρήκαμε με τον ύπνο REM”.
Για τη μελέτη, οι ερευνητές εξέτασαν 321 άτομα με μέσο όρο ηλικίας 67 ετών που συμμετείχαν στη μελέτη Framingham Heart Study, στη Μασαχουσέτη.
Κατά τη διάρκεια αυτής της μελέτης, μετρήθηκαν οι κύκλοι ύπνου για κάθε συμμετέχοντα. Οι ερευνητές συνέλεξαν τα δεδομένα ύπνου και ακολούθησαν τους συμμετέχοντες για 12 ετών, κατά μέσο όρο. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, 32 άτομα διαγνώστηκαν με κάποια μορφή άνοιας και από αυτά, τα 24 είχαν συμπτώματα συνεπή με τη νόσο Αλτσχάιμερ.
Οι άνθρωποι που ανέπτυξαν άνοια δαπάνησαν κατά μέσο όρο 17% του χρόνου ύπνου τους στο στάδιο REM, σε σύγκριση με το 20% για εκείνους που δεν ανέπτυξαν άνοια. Μετά την προσαρμογή για την ηλικία και το φύλο, οι ερευνητές βρήκαν σύνδεση με τον κίνδυνο άνοιας τόσο μεταξύ του χαμηλότερου ποσοστού ύπνου REM όσο και του μεγαλύτερου χρόνου για να φτάσουν στο στάδιο REM.
Στην πραγματικότητα, για κάθε 1% μείωση του ποσοστού στον ύπνο REM, παρατηρήθηκε αύξηση κατά 9% του κινδύνου άνοιας. Τα αποτελέσματα ήταν παρόμοια μετά την προσαρμογή των ερευνητών για άλλους παράγοντες που θα μπορούσαν να επηρεάσουν τον κίνδυνο άνοιας ή τον ύπνο, όπως παράγοντες καρδιακής νόσου, συμπτώματα κατάθλιψης και χρήση φαρμάκων.
Άλλα στάδια ύπνου δεν συσχετίστηκαν με αυξημένο κίνδυνο άνοιας.
“Τα ευρήματά μας δείχνουν τον ύπνο REM ως παράγοντα πρόβλεψης της άνοιας”, δήλωσε ο Pase. “Το επόμενο βήμα θα είναι να προσδιορίσουμε γιατί ο λιγότερος ύπνος REM προβλέπει μεγαλύτερο κίνδυνο άνοιας. Η ελπίδα είναι να εντοπιστούν οι πιθανοί τρόποι παρέμβασης ώστε η άνοια να καθυστερήσει ή και να εμποδιστεί”.
Οι περιορισμοί της μελέτης περιλαμβάνουν το μικρό μέγεθος δείγματος. Πρέπει να γίνουν μελέτες για μεγαλύτερες ομάδες ανθρώπων ώστε να επιβεβαιωθούν τα ευρήματα. Επίσης, δεν υπήρχαν διαθέσιμα στοιχεία σχετικά με τις ώρες εργασίες μεταξύ των συμμετεχόντων στη μελέτη. Η εργασία σε βάρδιες μπορεί να προκαλέσει ασυνήθιστα σχήματα ύπνου και πιθανώς να οδηγήσει σε διαταραχές ύπνου.
Να σημειωθεί ότι μια μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2013 βρήκε ότι ένα ποτήρι αλκοόλ πριν από τον ύπνο διαταράσσει τους φυσιολογικούς κύκλους του ύπνου και μειώνει το στάδιο REM.
